Taşkent’te Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 16. Zirvesi Yapıldı!

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Astana’da gerçekleşen Türk Devletleri Teşkilatı 10. Zirvesi hemen sonrasında 9 Kasım 2023 tarihinde Özbekistan’ın dönem başkanlığında başkent Taşkent’te Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) 16. Zirvesi gerçekleşti. İkinci Dünya Savaşından sonra dünyanın bu kadar savaşa sahne olduğu ve krize maruz kaldığı bir dönemde ister istemez bu tür Zirvelere olan beklentileri yükselmektedir. Özellikle başta Birleşmiş Milletler olmak üzere küresel kurum ve kuruluşların krizleri önlemede etkisiz kaldıkları bir dönemde bölgesel oluşumlar daha da önem kazanmaktadırlar.

Başka bir ifadeyle kritik küresel ve bölgesel gelişmelerin yaşandığı günümüzde 16. EİT Zirvesi’nin, sürdürülebilir kalkınma ve bölgenin gelişmesine yönelik ortak kararlılıklarını ortaya konulması ve yeni hedefler belirlenmesi Bölge insanı için büyük ümit doğurmuştur. Ayrıca EİT’nin üyelerinin 6’sı TDT’nin üyesi olması ve ayrıca TDT’nin de gözlemci üye olması nedeniyle Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Türk dünyası için ayrı bir önem taşımaktadır.

Diğer taraftan siyasi görüş itibarıyla Türk Dünyası Birliğine karşı çıkan İran’ın bu Teşkilata yer alması Türk Devletlerinin İran ile diyalog kurulmaları yönünde faydalı bir platform olmuştur Teşkilatın Amacı, üye ülkelerin kalkınmalarına katkıda bulunmak, EİT bölgesi içindeki ticari engelleri kaldırmak ve bölge içi ticareti geliştirmek ve EİT bölgesinin küresel pazarlarla bütünleşmesini teşvik etmek, üye ülkeler arasındaki kültürel ve tarihi bağları güçlendirmektir.

Türkiye’yi Türk Devletleri ve Güney Asya ülkeleri ile bir araya getiren önemli bir platform niteliği taşıyan EİT, 1985 yılında İran, Pakistan ve Türkiye tarafından kurulmuştur.  İlerleyen yıllarda Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Afganistan’ın da katılımı ile 10’a ulaşmıştır. TDT de gözlemci üye statüsünde katılım sağlamıştır.

EİT’nin sekreteryası İran’da, ekonomik bürosu Türkiye’de ve bilimsel bürosu Pakistan’da bulunmaktadır. Örgütün en üst düzey karar alma organı “Bakanlar Konseyi Toplantısı” olup, bu toplantı her yıl dışişleri bakanları düzeyinde yapılmaktadır. Devlet ve hükümet başkanları düzeyindeki “EİT Zirvesi” ise 2 yılda bir yapılmaktadır. Bu yıl Taşkent’te toplanan zirvede liderler, ülkeler arasındaki ticari, ekonomik, yatırım, ulaştırma ve transit alanlardaki işbirliğinin daha da genişletilmesi ve derinleştirilmesi konusunda ortak irade beyanında bulunmuşlardır.

EİT’nin Bölgesel bir güç olup olmayacağı hususu tartışmalı olmakla birlikte bu örgütün üye yapısına bakıldığında önemli bir potansiyeli taşıdığını söylemek mümkündür. Türk devletleri yanında Türk Devletleri ile yoğun ve samimi bir ilişki içinde olan ve aynı zamanda büyük bir ekonomik potansiyele sahip Pakistan’ın da bu teşkilat içinde yer alması hem siyasi hem de ekonomik açıdan büyük bir gücü beraberinde getirmektedir.

Bu durum aynı zamanda TDT için de önem arz etmektedir. Diğer taraftan Türk devletlerinin, Türklerin yoğun yaşadığı İran ve Tacikistan ile bu platformda buluşmaları söz konusu ülkelerle işbirliklerinin yoğunlaştırmaları yanında o ülkelerde yaşan Türkler için de bazı avantajlar sağlayacaktır.

Diğer taraftan EİT, yaklaşık 7 Milyon kilometrekare bir alanı ve 527 Milyon bir nüfusu, 2 trilyon dolar GSYİH, 1,1 trilyon dolar civarında dış ticaret hacmi ile büyük bir sosyo-ekonomik büyüklüğü ifade eder.

Tablo: Üye Ülkelere İlişkin Bazı Veriler (2022 Yılı)

Kaynak: IMF, Trademap

Bu zirvede de Zengezur koridorunun açılması konusunda ortak irade oluşmuştur. Bununla birlikte bu dönemde Kırgızistan-Özbekistan-Türkmenistan-İran ve Tacikistan-Özbekistan-Türkmenistan-İran-Türkiye koridorları olmak üzere iki önemli yeni koridorun kurulması için hazırlıklara başlanması kararı alınmıştır. Diğer taraftan Özbekistan’ın “bölgesel ekonomik entegrasyon sürecini hızlandırmaya yönelik EİT bünyesinde Uluslararası Sanayi Fuarı düzenlenmesi ve ilk fuarın 2024 yılında Özbekistan’da yapılması” ve “Erzurum’un Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 2025 Yılı Turizm Başkent”i seçilmesi Teşkilat için somut işbirliğini alanı oluşturmuştur.

Diğer taraftan bölgesel istikrar kadar küresel istikrara katkı sağlayacak bir girişim de Afganistan’ı bölgeye entegrasyonu ile ilgi atılacak somut adım olacaktır. Zirvede Afganistan’daki mevcut durumu da tartışan liderler, Afgan halkının ciddi sosyoekonomik sorunlarının çözümü için insani yardımın artırılması yönünde çağrıda bulunmuşlardır. Bu çağrının alt yapı oluşturularak somutlaştırılması Afganistan yenide dünyaya entegrasyonu açısından önemli bir adım olacaktır.

EİT’nin önümüzdeki dönemde daha etkin olabilmesi için öncelikle 2025 Vizyon Belgemizin de stratejik hedefleri arasında yer alan Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Ticaret Anlaşması’nı artık yürürlüğe girmesidir. Bununla birlikte Üye ülkelerin Türkiye’nin imzaladığı, Bakü’de kurulacak Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Temiz Enerji Merkezi Şartı’nın imzalamaları Türkiye ile Azerbaycan’ın arasında gerçekleşen enerji işbirliği mekanizmasını daha da güçlendirecektir. Böylece üye ülkelerin enerji alanında stratejik işbirliği geliştirmeleri enerji arz güvenliğini temin ederek bölgenin enerji üssü olmasını sağlayacaktır.