Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’in Azerbaycan Ziyaretinin Muhtemel Etkileri

1

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Kazakistan Cumhurbaşkanı sayın Kasım Comart Tokayev’in Azerbaycan’a ziyareti ve iki ülke arasında bir dizi işbirliği protokolünün imzalanması farklı kesimlerce Kazakistan – Azerbaycan ilişkilerinin bölgesel etkisi üzerinde bir takım yorumların yapılmasına neden oldu. Zira Avrasya coğrafyasında şekillenecek yeni jeopolitik durum bu iki ülkenin atacakları adımların etkisi önemli olacaktır. “Kafkasya-Orta Asya-Güney Asya Jeopolitik Üçgeni”in“Kalpgâhı” konumunda yer alan Kazakistan, İslam Dünyası, Türk Dünyası, Asya, Rusya ve Batı kültürlerini aşina, bu bölgelerle diyalog içinde olan Doğu ile Batı arasındaki güç mücadelesinde Orta Asya’nın “yumuşatıcı tampon” rolüne sahip bir ülkedir. Yüzölçümüne (2 724 900 km2) açısından dünyanın dokuzuncu, eski Sovyetler Birliği ülkelerinin ikinci en büyük ülkesi olan Kazakistan, petrol (dünya rezervinin %2,9’una sahip ) ve doğal gaz (dünya rezervinin %1’ne sahip) rezervleri yönünden oldukça zengindir. Ülkede kayda değer altın, demir filizi, bakır, krom, kurşun, wolfram, tungsten ve çinko yatakları bulunmaktadır. Azerbaycan ise Güney Kafkasya’nın en stratejik, başta petrol ve doğal gaz olmak üzere ciddi doğal kaynaklara sahiptir. Coğrafi konum olarak Doğunun batı ve Batının doğusu konumunda olup, farklı millet, kültür, dil ve dinin buluştuğu medeniyetler köprüsü konumundadır. Çin ile Avrupa arasında yer alan Orta Koridor güzergahının anahtar ülkesidir. Her iki ülkenin de dikkat çeken ortak özellikleri enerji kaynakları bakımından zengin olmaları ve ciddi ölçüde doğrudan yabancı sermaye çekmeleridir. 

Hazar Denizi üzerinde komşu olan Kazakistan ve Azerbaycan arasında işbirliğinin düzeyi Avrasya coğrafyasının kaderini belirleyecek önemdedir. Her iki kardeş ülke bu durumun farkındadır. O nedenle Kazakistan ve Azerbaycan hem Türk Devletleri Teşkilatı çerçevesinde hem de ikili işbirliği çerçevesinde ilişkilerinin geliştirmeye büyük önem vermektedirler. Yemin Töreni sonrasında sayın Aliyev’in “Ailemiz Türk Dünyasıdır” ifadesinde bulunması da bu gerçeğin en üst düzeyde ifade edilmesidir. Bilindiği üzere “Karabağ Zaferi” sonrasında Türk Konseyi’nin yeniden yapılandırılarak “Türk Devletleri Teşkilatı” şeklini alması Türk Devletleri ilişkilerinde yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Türk Devlet Başkanlarının karşılıklı ziyaretleri ve üst düzey komisyonların çalışmaları hız kazanmasıyla ülkeler arasındaki işbirliği düzeyi yükselerek stratejik işbirliğine doğru evrilmiştir. Sayın Tokayev’in ziyaretiyle Azerbaycan-Kazakistan ilişkilerinde yeni fırsatları doğurmuştur. İki ülke arasında Cumhurbaşkanı Aliyev ve Tokayev’in katılımıyla ilk kez Devletlerarası Yüksek Konsey toplantısı yapılmıştır. 

Sayın Tokayev’in Azerbaycan’ı ziyareti sırasında iki ülke arasında çok önemli anlaşmalar imzalanmıştır. Kazak petrolünü alım ve satımı konusunda stratejik işbirliğine ilişkin Socar ile KazMunayGaz arasında imzalanan anlaşma Kazak petrol Azerbaycan üzerinde Batıya satılması imkanı doğmuştur. Böylece zengin petrol kaynaklarına sahip Kazakistan ürettiği petrolü Rusya ve Çin’den sonra başta Avrupa olmak üzere dünya piyasalarına arz imkanı elde edecektir. Azerbaycan ise enerjide hem kaynak ülke hem de transfer ülkesi olarak da dünya enerji piyasasında nüfuzunu artıracaktır. Bu proje aynı zamanda TDT’nin enerji alanında ortak işbirliği yapılması hedeflerine uygunluk arz etmektedir. 

Kazakistan ile Azerbaycan arasında önemli bir işbirliği alanı da şüphesiz ulaşım ve lojistiktir. Yapılan anlaşmayla Çin-Kazakistan-Azerbaycan güzergahında hareket eden konteyner treninin kapasitesi artırılarak ayda 10 konteyner trenin gönderilmesi kararlaştırılmıştır. Bilindiği üzere Kazakistan Orta Koridorun güzergahın yük taşımacılık ve lojistik alanında yatırım yapmak konusunda oldukça istekli görünmektedir. Zira, 2023 yılında Azerbaycan ile Kazakistan arasındaki yük taşıma hacmi 1,5 kat artarak 4,3 milyon tona ulaşmıştır. Hazar Geçişli Orta Koridor alanında işbirliğinin yapılması ve yük taşıma hacminin artırılması TDT’nin de Türk Devletleri arasında öncelikli gördüğü işbirliği arasında yer almaktadır. 

Kazakistan ile Azerbaycan arasında imzalanan önemli bir anlaşma da “Azerbaycan Yatırım Holding” ile “Samruk Kazyna Anonim Şirketi” arasında imzalanan “Stratejik Ortaklık Anlaşması” olmuştur. Dış ticaret hacimleri hızla artan iki ülke arasında yatırım ilişkilerinin gelişmesine katkı sağlayacak bu anlaşma TDT hedefleriyle uyum içindedir. Bugüne kadar Azerbaycan, Kazakistan’a 211,4 milyon dolar, Kazakistan ise Azerbaycan ekonomisine 114 milyon dolar yatırım yapmış bulunmaktadır. 

Sonuç olarak ortak dil, kültür ve tarihe sahip olan, Türk Devletleri Teşkilatında aktif rol oynayan, zengin enerji kaynaklarına sahip ve Batı ile Doğu arasında köprü rol oynayan Azerbaycan ile Kazakistan arasında kurulan müttefik ve stratejik ilişkisi bölgesel kalkınma ve istikrarın sağlanması yanında Türk Dünyasının bütünleşmesinde önemli sonuçlar doğuracaktır. Bu ziyarette birçok konu ele alınmış olmasına rağmen üç konu öne çıkmıştır. Birincisi enerji alanında işbirliği, ikincisi Trans Hazar’ın multimodal bir koridora dönüştürülmesi çabası, üçüncüsü iki halkın tarih Karabağ ve Doğu Zengezur…