Astana zirvesi ve Türk devri!

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Türk Devletleri Teşkilatı 10. Zirvesi “Türk Devri” teması ile 2-3 Kasım’da Astana’da gerçekleşti. Kongre dikkat çekici bir zamanda ve önemli bir coğrafyada gerçekleşti. Bu zirve için seçilen “Türk Devri” teması ise 21. yüzyılın parlayan yıldızı haline gelen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) için oldukça isabetli ve manidar bir tercih olmuştur.

Dünyanın her bölgesinde krizlerin yaşandığı, savaş naralarının atıldığı, insan haklarının çiğnendiği, hukukun ayak altına alındığı, güçlünün her türlü hukuksuzluk yaptığı, çifte standartların ayyuka çıktığı, dünyanın hızla medeniyetler çatışmasına sürüklendiği, bölgesel ve küresel kurum ile kuruluşların kafasını kuma gömdüğü bir dönemde Avrasya’nın kalbinde yükselen bir güç potansiyelini taşıyan TDT sadece Türk Dünyası için değil aynı zamanda insanlık alemi için yeni bir umut olarak ön plana çıkmaktadır.

SSCB’nin dağılmasında sonra bağımsızlıklarını ilan eden beş Türk Cumhuriyeti arasında kurumsal bir yapı teşkil etmek üzere 1992 yılında Türkiye’nin ev sahipliğinde gerçekleşen Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi, 2009 Nahcivan Anlaşmasıyla kurumsallaşarak Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi – Türk Keneşi) şeklini almış, İkinci Karabağ Savaşı sonrası Kasım 2021 tarihinde gerçekleşen İstanbul zirvesinde ise Türk Devletleri Teşkilatı ismi altında yeniden yapılandırılmıştır.

TDT’nin beş daimi üye (Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan) ve üç gözlemci üyesi (Türkmenistan, Macaristan ve KKTC) bulunmaktadır. Hali hazırda TDT, 170 milyon nüfusu, 1,7 trilyon doları aşan milli gelir, sahip olduğu doğal kaynaklar, ticaret yollarındaki konumuyla büyük bir ekonomik potansiyele sahiptir.

Türk coğrafyasında Rusya, Çin, ABD ve Fransa gibi devletlerin nüfuz kurma çabalarına karşın, entegrasyonunu tamamlaması halinde TDT önemli bir alternatif güç haline gelecektir.

TDT izleyeceği yol Türk Dünyası 2040 Vizyon Belgesinde ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Titiz bir çalışmayla hazırlanan Türk Dünyası 2040 Vizyon Belgesinde Türk iş birliğinin geleceğine yönelik çok boyutlu hedefler sistematik ve ayrıntılı bir şekilde ortaya konulmuştur.

Bununla birlikte her zirvede bazı konular ön plana çıkmaktadır. “Türk Devri” teması ile düzenlenen Astana Zirvesinde Liderler, Türk Dünyasındaki işbirliğinin derinleştirilmesinde ve TDT çerçevesinde Türk Devletleri arasında kapsamlı işbirliğinin ve dayanışmanın artırılması konusundaki sarsılmaz kararlılıklarını vurgulamaları, TDT’nin önümüzdeki dönemlerde daha aktif rol oynayacağı ve TDT’ye üye ülkeler arasında daha somut işbirliği imkanları gerçekleşeceği şeklinde bir beklenti doğurmuştur.

Astana Zirve sırasında Devlet Başkanları, TDT 10. Zirvesi Bildirisini; Astana Senedini; “Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Şevket Mirziyoyev’e Türk Dünyası Âli Nişanı tevdi edilmesi Kararını”; 6 Şubat’ın “(Türkiye’de meydana gelen yıkıcı depremlerin kurbanlarının anısına) Türk Dünyası Afetzedeleri Anma ve Dayanışma Günü” ilan edilmesine ilişkin Kararı yanı sıra 2024 yılında “Türk Dünyası Finans Merkezi” ve İstanbul’un 2025 “Türk Dünyası Finans Merkezi” olarak ilan edilmesine ilişkin Karar, Türk İşbirliği Teşkilatlarının Bayraklarının Uyumlaştırılmasına İlişkin Kararı; Ekonomik İşbirliği Teşkilatına (EİT) Türk Devletleri Teşkilatı Nezdinde Gözlemci Statüsü Verilmesine İlişkin Kararı; “Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreter Yardımcısı ve Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı Atamalarına” İlişkin kararı imzaladılar. Ayrıca, Üye Devletlerin Bakanları ve Kurum Başkanları “Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletlerinin İlgili Kurumları Arasında Metroloji Alanında İşbirliği Protokolü” ile “Türk Devletleri Teşkilatı Ulaştırma Bağlantı Programının 2023-2027 Yılları Arasında Uygulanmasına İlişkin Ortak Eylem Planını imzalanmışlardır.

Diğer taraftan Semerkant zirvesinde olduğu gibi Astana Zirvesi nihai metninde de Trans-Hazar Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridoru boyunca ulaştırma faaliyetlerinin kolaylaştırılması ile fiziki ve dijital altyapının bir an önce oluşturulması gerektiği konusunda somut işbirliğinin yapılması hususu müzakere edilmesi “Orta Koridor”un işlevselliği ve Zengezur Koridoru’nun açılması konusunda önem arz etmektedir. Zira bu koridor hem Türk Dünyasının bütünleşmesinde önemli katkı sağlayacak hem de Çin ile Avrupa arasında yük taşımacılığı en az maliyetle ve en güvenilir bir şekilde taşıma imkanı verecektir.

Bunun yanında bu koridor enerji nakliyatı konusunda da yeni bir alternatif sunmaktadır. “Yeni İpek Yolu” olarak da adlandıran bu güzergahın yeniden işlevsel hale gelmesi, bölgenin istikrarı ve kalkınması için de büyük önem arz etmektedir.  

Bakü-Tiflis-Kars demir yolu hattının yanı sıra Zengezurun Koridorunun açılması durumunda Bakü-Nahçivan – Kars kara ve demiryollarının hayata geçmesi Bölgede yeni bir sinerji yaratacaktır. Bu hat ayrıca, Çin-Kırgızistan-Özbekistan demir yolu ile Tirmiz-Mezar-ı Şerif-Kabil-Peşaver demir yollarıyla bütünleşmesi, Bölgesel entegrasyon yanında küresel işbirliğinin artırılması yönünde olumlu bir rol üstlenecektir.