Sektörel vergide ‘denge’ler şaştı; beyan farkı 34 kat

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

HÜSEYİN GÖKÇE

Türkiye’de vergi sisteminin temel aksaklıkları arasında gösterilen beyana dayalı vergilerde tahakkuk ve tahsilat orantılarının düşüklüğü devam ederken, sektörel bazda verilen beyannamelerin de gerçek çıkarlarla çok fazla örtüşmemesi eleştiriliyor. Geçmiş yıllarda birçok dalın, vergi sonrasında beyan ettikleri ortalama çıkarları kamuoyunda önemli tartışmalara sebep olurken, Gelir Yönetimi Başkanlığı da bu verilere ilişkin istatistikleri yayınlamayı bırakmıştı.

İki yıllık veriler ne gösteriyor?

Türkiye’de tıpkı kesimde faaliyet gösteren gerçek kişiler ile A.Ş, Ltd. statüsündeki şirketlerin vergi sonrası beyan ettikleri gelirler arasında büyük uçurum bulunuyor. Uzun müddettir gelir vergisi beyanlarını meslek kümesi bazında yayınlamayan Gelir Yönetimi Başkanlığı, kısa mühlet önce 2016-2018 yıllarına ilişkin verileri açıkladı.

Yayınlanan verilere nazaran; gelir vergisi mükellefi olan gerçek kişilerin 2018 yılında beyan ettikleri vergi sonrası net yıllık yararları birçok kolda 19 bin 236 liralık taban fiyatın bile altında kaldı. Tıpkı bölümde faaliyet gösteren AŞ ve limitet şirketlerin bir kısmı da yeniden minimum fiyatın yıllık yekununun altında gelir beyan ettiler. Her iki kümede da genellikle taban fiyatın altında yahut taban fiyata yakın gelir beyan edilirken, şirketlerin beyanlarıyla gerçek kişilerin beyanları arasında 34 kata kadar çıkan farklar oluşması dikkat çekti.

2018 yılı itibarıyla gerçek kişi bakkal-market işletmecisi yıllık 8 bin 297 lira gelir beyan ederken, tıpkı koldaki A.Ş ve Ltd.Şti statüsündeki şirketlerin ortalama beyanı bunun 34 katına karşılık gelen 281 bin 866 liralık beyanda bulundular. Misal şekilde gerçek kişi oto galerisi 8 bin 359 lira beyan ederken, şirket statüsündeki galerici 171 bin 281 lira beyan etti.

Vergi affı sistemi oluştu

Gelir Yönetimi Başkanlığı’nın sektörel istatistiklerini derleyen eski Gelir Yönetimi Başkanlığı bürokratlarından Yeni Ekonomi Danışmanlık A.Ş Kurucu Ortağı Nazmi Karyağdı, bu tablonun dolaylı vergilerin egemenliğinden kurtulup, gelir ve kurumlar vergisinin tartı kazanacağı bir yapıya dönüştürülme gerekliliğinin devam ettiğini gösterdiğini bildirdi. Karyağdı, gerçek kişilerin ve şirketlerin vergiye tabi çıkarlarını serbest bir şekilde beyan etmelerine dayanan Türk vergi sisteminin, çok az bir fiyatla kaçırılan yararların aklandığı Türk Vergi Affı Sistemine dönüştüğünü söyledi.

Tablo yıllardır değişmiyor

Devletin her afla birebir zamanda vergi almaktan da vazgeçtiğini bildiren Nazmi Karyağdı, “Aslında kontrol yapmaktan, inceleme yapmaktan da vazgeçiliyor. Stok ve kasa affıyla hem geçmiş hem gelecek vergi gelirlerinin düşmesine yol açıyor” diye konuştu.

Bu noktada beyannamesini vererek vergisini zamanında ödeyen mükellefin kendisini yeterli hissetmediğini bildiren Karyağdı, “Kazanandan alınamayan vergi, sokaktaki vatandaşın gündelik hayatında yapmak zorunda olduğu harcamalar üzerinden ÖTV olarak, KDV olarak, ÖİV olarak ve stopaj olarak alınıyor. Bu tablo, yıllar geçse de değişmiyor” tabirlerini kullandı.