BDDK Başkanı Mehmet Ali Akben’den 20. yıl mesajı!

Akben, kurumun faaliyete geçmesinin 20. yıl dönümüne ilişkin yazılı açıklamada bulundu. Bu dönemde ülke ekonomisine ve finansal sistemine dayanak sağlamaya, finansal kuruluşlarla birlikte gerçekleştirdikleri çalışmalara var güçleriyle devam ettiklerini belirten Akben, son 20 yılda Türkiye’eki güçlü ve sağlam ekonomik büyümeyle birlikte finans bölümünün de geliştiğini bildirdi.

Söz konusu büyüme sürecinde başta bankacılık olmak üzere tüm finans bölümünün de gereken dayanağı sağladığını söz eden Akben, global finansal piyasalar ile bütünleşik beşeri sermayesi çok güçlü, yeni teknolojik eser uygulamalarında öncü ve müşteri odaklı finansal kuruluşlarla birlikte çok önemli adımlar atıldığını vurguladı.

Mehmet Ali Akben, BDDK’nın risk odaklı proaktif nezaret ve kontrolü temel alan yaklaşımla ekonomide konjonktürel etkileri dengeleyici, finansal istikrarı destekleyici rolünü faal biçimde kullandığını vurguladı.

Kurumun kuruluşunun çabucak ardından yaşanan Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizleri sonrasında kesimin tekrar problemli hale gelmesini önleyecek, mevduat sahiplerinin hak ve menfaatlerinin koruyacak ve milletlerarası standartlarda güçlü bir bankacılık dalının teminini sağlayacak yasal düzenlemelerin güçlendirildiğini, kontrol anlayışı ve kalitesinin geliştirildiğini hatırlatan Akben, “2008’de global finansal kriz sırasında, 2020’de ise tüm dünyayı saran korona virüsle çaba kapsamında uygulamaya konulan yenilikçi makro ve mikro ihtiyati önlemler ile finansal ve gerçek bölümün rahatlatılması amaçlanmıştır. Kurumumuzun yakın iş birliği ve özverili çalışmaları sonucunda büyümeye katkı sağlayan, krizleri önleyen bir bankacılık bölümüne ulaşılmıştır. Türk Bankacılık Dalı ve genel olarak finans kesimi, global çalkantıların yaşandığı bu süreci basiretli bir şekilde yönetmeyi başarmıştır.” değerlendirmesinde bulundu.

“Bankacılık kesimi milletlerarası mali piyasalara sıkı ilişkilerle entegre olmuş bir yapıdadır”

Mehmet Ali Akben, Türk bankacılık kesiminin memleketler arası mali piyasalara sıkı ilişkilerle entegre olmuş bir yapıda olduğunu belirterek, bu kapsamda, kurumun 2019 yılsonu prestijiyle 36 ülkeden 40 yabancı kontrol otoritesi ile mutabakat zaptının bulunduğunu vurguladı.

Ayrıyeten, memleketler arası finansal kuruluşlar ile görüşmeler, toplantılar, ortak hareket planları bilgi alışverişi formunda yakın iş birliğinin devam ettiğini bildiren Akben, BDDK’nın memleketler arası bankacılık sisteminin ortak düzenlemelerini ve kontrolünü sağlamak emeliyle kurulan Basel Komite ile yakın temasta olduğunu belirtti.

Akben, Basel-III’e ahenge dönük olarak özkaynak, sermaye yeterliliği, likidite, kaldıraç ve sermaye tamponlarına ilişkin düzenlemelerin 2013-2015 yılları ortasında yürürlüğe girdiğini hatırlattı.

2016 yılında Düzenleme Tutarlılığı Kıymetlendirme Programı (Regulatory Consistency Assessment Programme – RCAP) kapsamına dahil olan Türkiye’nin, tüm Basel Standartları’na tam uyumlu bulunan G-20 ülkelerinden birisi olduğunu tabir eden Akben, “RCAP kapsamında, kurumumuz tarafından Basel Bankacılık Kontrol Komitesi (BCBS) alt komitelerine bağlı olarak faaliyet gösteren çalışma kümelerine iştirak sağlanarak memleketler arası finansal ıslahatların nihayetlendirilmesi sürecine katkıda bulunulmaya devam edilmektedir. Öbür taraftan, büyük bir kısmı 2023 yılında yürürlüğe girmesi planlanan son Basel III Uzlaşısına ilişkin sayısal tesir çalışmaları sürdürülmektedir.” değerlendirmesini yaptı.

“Özel finans kurumlarının iştirak finans kuruluşlarına dönüşmeleri bir dönüm noktası oldu”

BDDK Başkanı Akben, Türkiye’nin finansal sistemi açısından önemli bir gelişme potansiyeli gördükleri faizsiz finans alanında, özel finans kurumlarının 2005 yılında 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile iştirak finans kuruluşlarına dönüşmelerinin bir dönüm noktası olduğunu ve iştirak finans kuruluşlarının kısa mühlet içerisinde önemli büyüme sağlamasının önünü açtığını söz etti.

Bu büyümede kalkınma planlarında da yer alan faizsiz finansın geliştirilmesi amaçları doğrultusunda 2015 yılından itibaren kamu iştirak finans kuruluşlarının kesime girmesinin de katkısının büyük olduğunu belirten Akben, BDDK’nın iştirak finans kuruluşlarının gereksinim duyduğu birçok düzenlemeyi, milletlerarası standartlara ahenk süreci ile birlikte hayata geçirdiğini, bölümün milletlerarası en iyi uygulama ve düzenlemelere paralel şekilde gelişmesi hedefiyle çalışmaların devam ettiğini kaydetti.

Akben, BDDK’nın nezaret ve kontrol kapsamında; 54 banka, 93 banka dışı mali kuruluş (finansal kiralama, faktöring ve finansman şirketleri) ve 240 öteki kuruluş (varlık yönetim ve bağımsız kontrol şirketleri, değerleme ve derecelendirme kuruluşları, yabancı banka temsilcilikleri) olmak üzere toplam 387 kuruluşun faaliyetini sürdürdüğünü bildirdi.

Dijitalleşme ve siber güvenlik

Akben, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması kapsamında, finansal tüketicilerin şikayet ve bilgi edinme taleplerinin, E-Şikâyet Sistemi, dilekçe, Bilgi Edinme Sistemi, CİMER ve davet merkezi olmak üzere beş adet kanaldan değerlendirmeye aldığını belirtti.

Değişen tüketici talep ve gereksinimleriyle birlikte finansal teknolojilerin de gelişerek tüm dalı yenilenmeye iterken bankacılık uygulamalarında dijitalleşmenin BDDK’nın düzenleme çerçevesi kapsamında yer bulduğuna değinen Akben, şöyle devam etti:

“Artan teknoloji kullanımı ile birlikte kurumumuz da bu hususta ihtisaslaşma adımları atmış ve bilgi sistemlerine özel işçi istihdamı sağlayarak kurum için yapılanma organize etmiştir. Bu yapılanma sonrasında bankaların bilgi sistemleri yönetimine ilişkin mevzuat yayımlanmış ve yetkilendirdiğimiz bağımsız kontrol kuruluşlarınca ve kurum bilgi sistemleri kontrol çalışanınca bankalarda bilgi sistemleri kontrolü yapılmaya başlanmıştır.

Zaman içinde ortaya çıkan yeni teknolojiler, gerçekleştirilen kontrol çalışmalarında edinilen deneyimler, milletlerarası iyi uygulamalar, öbür kurumlardan, bankalardan ve banka müşterilerinden gelen talep, öneri ve şikayetlerin değerlendirilmesi sonucunda bilgi sistemleri mevzuatımız güncellenmiş ve 20. yılımızda ‘Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik’ yayımlanmıştır. Yönetmeliğin yayımlanması ile birlikte son yıllarda gelişen bulut bilişim, siber güvenlik, açık bankacılık, uzaktan müşteri kabulü üzere konularda bölüme yeni açılımlar getirilerek bankacılık bölümünün yarınlara hazırlanması sağlanmıştır.”

Akben, bununla birlikte internet bankacılığı, mobil bankacılık, telefon bankacılığı ve ATM üzere elektronik bankacılık hizmet kanalları için de güvenlik ve hizmet standartlarını belirleyen önemli kararlar getirildiğinin hatırlattı.

Dijital bankacılıktaki gelişmelerin finans bölümünün gelişimine büyük katkı sağlamasının yanı sıra birtakım riskleri de beraberinde getirdiğinin altını çizen Akben, bu kapsamda BDDK’nın, şimdiki gelişmelere uyumlu düzenleme altyapısının yanı sıra, Sektörel Siber Olaylara Müdahale Takımları (SOME) faaliyetleri kapsamında bankacılık kesiminde paydaş kurumlarla birlikte siber olayları takip ederek önlem ve önlemeye yönelik çalışmalar yürüttüklerini aktardı.

Akben, bankacılık dalına yönelik risklerin önlenmesi ve güvenliğinin artırılması hedefiyle yıl boyunca kuruma ulaşan bilgilerin, ivedilikle bankaların SOME gruplarına iletilerek alınan aksiyonlar ve aktüel durumlar hakkındaki gelişmelerin takip edildiğini ve ilgili kurumlara bahis hakkında geri bildirimler yapıldığını belirterek, “Kamu kurumları ve finans kuruluşlarının siber güvenlik alanındaki iş birliğinin artırılması yönündeki siyasetler ve bilgi paylaşımını sağlamaya yönelik yaklaşımlar desteklenmeye devam edilecektir.” tabirlerini kullandı.

İstanbul Finans Merkezi

Mehmet Ali Akben, BDDK’nın, dünyadaki bankacılık düzenleyici kurumlarının ilerisinde örnek uygulamalara imza atmakta olduğunu ve yurt içinde de birçok stratejik mevzuda öncü rol oynadığını belirtti.

Global ekonomik sistemin tekrar şekillendiği, yeni dengelerin oluşturulduğu bu dönemde Türkiye’nin, dünyadaki birçok ülkeye göre çok büyük avantajlarının bulunduğunu vurgulayan Akben, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Bunlardan biri bölgesel ve global finans merkezi olma konusundaki kararlılığımızdır. Türk bankacılık kesiminin, global bankacılık dalının olduğu üzere düzenleme değişikliklerine karşı stratejilerini tekrar belirlemesi, risk yönetimini daha da aktifleştirmesi, maliyet yönetimine odaklanması, iş modellerini kolaylaştırması ve daha müşteri odaklı iş stratejileri geliştirmesi beklenmektedir. İçinde bulunduğumuz değişim çağında global piyasalarla bütünleşmiş ve memleketler arası alanda hizmet ihraç edebilen bir finans bölümünün oluşmasına katkı sağlanması açısından; İstanbul Finans Merkezi çalışmalarının kararlılıkla sürdürülmesi önem arz etmektedir. İstanbul Finans Merkezi’nin tam teşekküllü bir şekilde faaliyete geçmesi üzere kurumsal ilerlemelerin, önümüzdeki dönemde çevresel riskler başta olmak üzere sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlayacak birçok alanda bankacık otoritesinin gündeminde daha çok yer alacağı açıktır. Bu kapsamda kurumumuz ile bu bahislerdeki farkındalığı artırmayı amaçlayan memleketler arası girişimler/ağlar ortasındaki direkt iletişimin faydasına inanmaktayız.”

Akben, çevresel ve toplumsal sürdürülebilirlik alanında son dönemde gözlenen bilgi ve farkındalık artışının ve bilhassa bir kısım bankalar tarafından hayata geçirilen kayda paha uygulamaların Türk bankacılık kesimi açısından ileriye yönelik çok elverişli bir gelişme yeri oluşturduğunu ve bu doğrultuda atılan adımları desteklediklerini belirtti.

BDDK’nın, bugüne kadar olduğu üzere gelecekte de bankacılık dalında sağlanan yapısal kazanımları sürdürerek, milletlerarası bankacılık ilkeleri ile uyumlu şekilde düzenleyici çerçeveyi iyileştiren, sistemin sağlamlığını daha da güçlendiren proaktif çalışmalarını kararlılıkla sürdürmeye devam edeceğini vurgulayan Akben, ülke ekonomisinin gelişimine, istihdamına katkı sağlayan ve aktif kaynak dağılımına aracılık eden tüm finansal kuruluşlara, başta Hazine ve Maliye Bakanlığı olmak üzere ortak amaçlara sahip oldukları paydaşlara, kamu ve özel tüm kurum ve kuruluşlara, büyük özveri ve azim gösteren BDDK çalışanlarına da teşekkür etti.

Sayılarla bankacılık kesimi

BDDK’dan yapılan yazılı açıklamanın içerisinde, Türk bankacılık kesiminin gelişimine ilişkin sayılara da yer verildi.

Türk bankacılık kesiminin BDDK’nın kurulması ve faaliyete geçmesinin akabinde Bankacılık Bilgi Transfer Sistemi’nin (BVTS) devreye alındığı Aralık 2002 prestijiyle 124 bin işçi ve 6 bin 203 şube sayısıyla yaklaşık 213 milyar TL etkin büyüklüğüne sahip olduğu belirtilen açıklamada, Haziran 2020 prestijiyle 54 banka bünyesinde 203 bin 658 işçi, 11 bin 322 şube ve 5,4 trilyon TL etkin büyüklüğü ile faaliyet gösterdiği bildirildi.

Açıklamada, bu müddette faal büyüklüğünün gayri safi yurt içi hasılaya oranı yüzde 59,2’den yüzde 110’a yükselen kesimin hala görece düşük olan penetrasyonu nedeniyle büyüme potansiyelini sürdürmeye devam ettiği vurgulandı.

Global belirsizliklere ve olumsuz piyasa şartlarına karşın son bir yıllık dönemde yüzde 26,5 büyüme kaydederek finansal sisteme ve ülke ekonomisine olan katkısını sürdürdüğü söz edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

Aralık 2002’de 26 milyar TL fiyatında özkaynak, 138 milyar TL fiyatında mevduat hacmi ile 49 milyar TL kredi kullandırmakta olan bankacılık dalı, BDDK’nın memleketler arası standartlardaki kontrol ve düzenleme çerçevesi bünyesinde gerek özkaynak yapısını güçlendirerek, gerek kaynak çeşitliliğini artırarak gerekse faal yapısını güçlendirerek büyüme ve kredi yaratma kapasitesini artırmıştır. Hakikaten Haziran 2020 prestijiyle bankacılık dalının özkaynakları 557,6 milyar TL’ye, mevduat toplamı 3 trilyon 60 milyar TL’ye, kredi hacmi ise 3 trilyon 258 milyar TL’ye ulaşmıştır.

Memleketler arası bankacılık ve risk yönetimi standartlarında kaliteli ögelerden oluşan özkaynaklar, kurumumuz tarafından yapılan düzenlemelerin de tesiriyle güçlü bir sermaye yapısı temin etmiştir. Bölümün Haziran 2020 prestijiyle sermaye yeterliliği oranı yüzde 19,5, çekirdek sermaye yeterliliği oranı yüzde 15,2 olarak epey yüksek bir seviyede gerçekleşmiştir. Birebir zamanda likidite göstergeleri, yabancı para konumu, kaldıraç oranı memleketler arası standartların öngördüğü minimum seviyelere göre hayli olumlu seviyelerde bulunmaktadır. Ayrıyeten dal karlılık performansını sağlıklı bir şekilde sürdürmektedir. Haziran 2020 prestijiyle bölümün özkaynak karlılığı yüzde 12,6, faal karlılığı ise yüzde 1,2 olarak gerçekleşmiştir.”

Gerçek bölümün finansmana erişimine önem veriliyor

Açıklamada, istikrarlı olarak büyüyen ve birebir zamanda risklerini en gelişmiş yaklaşımlarla yöneten bir bankacılık dalının, hem ülke hem de bölge için stratejik bir öncelik olduğu belirtildi.

Paydaşlarla iş birliği içerisinde uyguladıkları mikro ve makro ihtiyatlı önlemler sayesinde, kredi kanallarının açık kalması ve gerçek bölüme muhtaçlığı olan kaynağın aktarılmasının sağlandığı bildirilen açıklamada, “Dolayısıyla, gerçek bölüm şirketlerinin üretim yoluyla büyümeye direkt katkısını sürdürebilmek ismine finansman imkanlarına erişim kolaylığı önem verdiğimiz hususların başında gelmektedir. Bu açıdan en az bankalar kadar banka dışı finansal kuruluşların da bu misyonun yerine getirilmesinde büyük önemi bulunmaktadır. Bu kapsamda banka dışı mali kuruluşların kurumumuzun görev alanına girmesi ile birlikte daha kurumsal ve şeffaf bir temele kavuşturulması hedeflenmiştir. 2020 Haziran ayı prestijiyle banka dışı finansal kuruluşlarımızın toplam finans bölümü içerisinde; faal büyüklüğüne göre yüzde 2,4, alacaklara göre yüzde 3,2, öz kaynaklara göre ise yüzde 4,7 oranında hisseye sahip, bu manada da önü açık, gelişimine odaklanılması gereken bir bölüm olduğu görülmektedir.” sözlerine yer verildi.