MKM’nin desteklediği ‘İmparatorluklar Ortasında, Sınırlar Ötesinde’nin çevrimiçi paneli gerçekleşti

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Salt Beyoğlu’nda 15 Eylül’de açılan “İmparatorluklar Ortasında, Sınırlar Ötesinde” standına ilişkin çevrimiçi panel düzenlendi. Panele projeyi destekleyen kurum ismine İstanbul Macar Kültür Merkezinin Müdürü Gbor Fodor da iştirak gerçekleştirerek sergiyi yorumladı.

Salt Beyoğlu’nda 15 Eylül’de “İmparatorluklar Ortasında, Sınırlar Ötesinde” isimli stant sanat severlerle buluştu. Stant James Madison Üniversitesinden Nefin Dinç ile Işık Üniversitesinden Erol Ülker ve SALT’tan Lorans Tanatar Baruh tarafından hazırlandı. Osmanlı’nın çağdaşlaşma sürecine ve tarih sahnesinden çekilmesine tanıklık eden Köpe ailesinin anılarını anlatan stant, İstanbul Macar Kültür Merkezi (MKM) tarafından destekleniyor.

Çevrimiçi ortamda gerçekleştirilen ilk programda, Osmanlı’nın çağdaşlaşma süreciyle tarih sahnesinden çekilmesine tanıklık eden Köpe ailesinin anılarına dayalı standın imal süreci incelemeye açıldı. Panelde, Köpelerin aile arşivinin II. Meşrutiyet, I. Dünya Savaşı ve Mütareke dönemine dair anlattıkları yorumlandı.

“Köpe ailesinin fotoğrafları bizim için de sürpriz oldu”

Panelde söz alan MKM Müdürü Gbor Fodor, standa ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Fodor, öykünün Macaristan tarihçileri tarafından yapılan araştırmalarına değinerek, “Köpe ailesinin Macar köklerinden de bahsetmek gerekiyor. 1840’ların sonuna gerçek ilk Osmanlı’ya sığınıyor diyelim. Tam 48-29 Macar İhtilanin akabinde mı geldi, daha önce mi geldi? Büyük ihtimalle daha önce geldi lakin Köpe ailesinin bu öyküsü aslında Macar tarihçileri açısından da az çok biliniyordu. Köpe ailesinin İstanbul’da yaşaması, saatçi dükkanının işletilmesi vesaire, genel çizimleriyle biliniyordu. Bu kadar detaylarıyla hem de Andras Köpe’nin ve eşinin fotoğraflarının stantta yayınlanması bizim açımızdan da çok ilginç oldu. Hem de ilginç bir kıssa daha eklemek istiyorum; Köpe ailesi Macaristan’da nasıl tanıtıldığına dair kıssa. 90’ların başında ilk Macaristan Başkonsolosluğu ve önemli bir Türkolog olan Istvan Vasary hocamız burada görev yaparken bir beyefendi geldi Macaristan Başkonsolosluğuna. Macar vatandaşlığını geri nasıl alabileceği konusunda isteklerde bulundu. Sonra Vasary hoca, bu şahısla yakından ilgilendiğinde gördü ki Köpe ailesine mensup bir adamdı. Bütün şahsi evraklarını getirdiği zaman çok ilginç bir öykü çıktı ortaya” dedi.

Ailenin hikâyesi

Salt Beyoğlu, standa mevzu olan ailenin kıssasını ise şöyle anlattı:

“Transilvanya’nın Braşov kenti yakınlarında bir köyde doğup büyüyen Andras Köpe ile Breton bir aileden gelen Léocadie Tallibart’ın İstanbul’da yollarının kesiştiği Tanzimat Dönemi’nde başlar. Andras, Avusturya İmparatorluğu’nun baskılarından Osmanlı başşehrine kaçmıştır; Léocadie, saatçi ve mücevherci kardeşi Louis ile mimar kardeşi Pierre’e eşlik etmek üzere kenttedir. 1842’de evlenen çiftin ikinci çocuğu olan ve aile arşivinden mektupları stantta yer alan Charles ise, Cenova kökenli Trabzonlu bir Levanten aileye mensup Rose-Marie Marcopoli ile 1882’de hayatını birleştirir. Charles ve Rose-Marie’nin Charlotte, Ida, Tab, Ferdinand, Antoine ve Eugne isminde çocukları olur.

Fransızca eğitim alan, konuşan ve yazan altı kardeş, hiçbir zaman Avusturya-Macaristan tabiiyetinden Osmanlı tabiiyetine geçmez. Tab, 1914’te savaşın başlamasından kısa bir müddet sonra Braşov’a giderek müttefik Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun üniformasını giyer. İki yıl sonra İstanbul’da Avusturya-Macaristan ordusuna katılan Antoine, 1917’de Suriye ve Filistin’de görev yapar. Savaşın sona erip iki imparatorluğun çöküş sürecinin başladığı dönemde birden fazla İstanbul’da ikamet eden Köpe ailesi üyeleri, 1918’de Mondros Mütarekesi’ne, 1919’da Paris Barış Konferansı’na, 1920’de de kentin İngiliz, Fransız ve İtalyan askerî makamlarınca resmen işgaline şahit olurlar.”

Arşivden ciltler dolusu anı ve karikatür

“Çok uluslu imparatorluğun çok kültürlü sakinleri olan ve geriye çok kapsamlı bir aile arşivi bırakan Köpe’lerin yaşantıları, tabiiyet ve vatandaşlık ilişkilerinin ulusal kategoriler içerisinde bariz ayrımlarla tanımlanmadığı tarihi bir bağlamdan izler taşır.

İmparatorluklar Ortasında, Sınırlar Ötesinde, Antoine’in bu arşivden ciltler dolusu anı ve karikatürleri, görüntü ve ses kayıtlarının yanı sıra, büyük bir kısmı ağabeyi Tab’e ilişkin yüzlerce fotoğraftan bir seçkiyle Osmanlı ve Avusturya-Macaristan diplomatik ilişkilerinin gündelik hayata nasıl yansıdığına bakar. Bir aile tarihinden yola çıkarak 19. yüzyıldan 20. yüzyıla, imparatorluktan ulus devlete geçişte sınırların belirsizliğine, kimliklerin değişkenliğine ve hayatların devingenliğine dikkati çeker.”