B12 vitamini, bağışıklık sistemini güçlendiriyor, yaşamsal fonksiyonları düzenliyor, hudut sisteminin meselesiz çalışmasında faal rol oynuyor. Lakin bu vitaminin eksikliği de birçok sorunu beraberinde getirebiliyor. İç Marazları Mütehassıs Dr. Haluk Mumcuoğlu, B12 vitamininin ehemmiyetini, B12 içeren besinleri, B12 vitamini eksikliğinin belirtileri ile ilgili bilinmesi gerekenleri aktardı.
B12 VİTAMİNİ NEDİR?
İnsan vücudunda üretilemeyen, dışarıdan alınması zarurî olan, bilhassa al et, karaciğer ve yumurta üzere hayvansal besinlerde bol ölçüde bulunan suda eriyen bir vitamindir.
B12 VİTAMİNİN İNSAN SAĞLIĞINDAKİ ROLÜ NEDİR?
Ruh ve vücut sıhhati açısından çok değerli bir tarafı olan B12 vitaminin en kıymetli iki işlevinden birincisi al kan hücrelerinin üretiminde rol alması. 2. kıymetli hizmeti ise had sisteminin çalışmasında oynadığı faal roldür. Bu nedenle vücutta üretilemediği için dışarıdan kesinlikle alınması gerekir. Normal sağlıklı bir beşerde karaciğerde 3-5 yıl üzere bir müddet yetecek kadar depolanabilir ama alım ya da emilim bozukluğu varlığında 3-5 yıl sonra B12 eksikliği semptomları ortaya çıkar. Bağışıklık sistemini güçlendiren B12 protein metabolizmasında hizmet alır. B12 vitamini yararları nispeten ziyadedir. Hudut tahribatını önler, doğurganlığı sağlar, vücut hücrelerinin oluşumunu kendini yenilemesini ve uzun yaşamasını sağlar, had uçlarının alışılagelmiş gelişimini kolaylaştıran vitaminler arasında taraf alır.
B12 VİTAMİNİ İÇEREN BESİNLER NELERDİR?
B12 vitamini en çok hayvansal besinlerde bulunur. Süt ve süt eserlerinde de nispeten ziyade bulunmasıyla birlikte mayalı soya eserlerinde de bulunur. Zerzevat ve meyve öbekleri ise B12 vitamini bakımından yoksuldur. Vücut tarafından üretilemeyen B12 vitamini içeren besinler şöyle sıralanmaktadır:
Al et
Karaciğer
Tavuk
Balık
Yumurta
Süt
Yoğurt
Peynir
Deniz eserleri (karides, midye)
B12 VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNİN BELİRTİLERİ NELER?
B12 vitamini eksikliğine bağlı olarak anemi ortaya çıkmaktadır. Anemi belirtileri olarak;
Ciltte solukluk
Ciltte hafif sarılık
Halsizlik
Yorgunluk
Yaygın kas ve kemik ağrıları
Sabahları uyanamama
Zihinsel fonksiyonların bozulması
Konsantrasyon sorunu
Çarpıntı
Eforla artan nefes darlığı
Lisanda ve ağız içerisinde çeşitli yaralar
Lisanda papilla ismi verilen tat tomurcuklarının silinmesi ve buna bağlı olarak tat alamama sorunu
İştahın az olması
Had sistemindeki kıymetli rolünden ötürü unutkanlık
El ve kollarda uçlardan başlayarak yukarı sahih yayılan uyuşukluk
Istikrar bozukluğu
Depresyon ve psikoz üzere nörolojik meseleler
Huzursuzluk
Cinsî performansta düşüş
İleri yaş hastalarda demans
Birtakım görme bozuklukları
Nadiren osteoporoz
B12 EKSİKLİĞİ NEDEN OLUR?
2 temel sebebi bulunur. Öncelikle dışarıdan alımının gayrikâfi olması, 2. olarak da B12 alınmasına karşın emiliminin gayrikâfi olması. Alım zayıflığının en büyük sebepleri vegan, vejetaryen üzere beslenme stilleri ve ekonomik bozukluk olabilirken, kâfi seviyede alınmasına karşın emilimdeki bozukluklar nedeniyle de eksiklik görülebilir. Emilim bozukluğuna yol açabilecek meseleler ise şöyle sıralanır:
Gastrektomi (mide alınması)
Obezite cerrahisi (tüp mide operasyonları)
Kronik gastrit
Pankreas yetmezliği
Helikobakter piloriye bağlı gelişen gastrit
Otoimmün bir hastalık olan pernisiyoz anemi
İleumun alındığı kimi bağırsak operasyonları
Kısa bağırsak marazı
Crohn illeti
Çölyak marazı
Haddinden fazla bakteriyel çoğalma sendromları
Birtakım Uzak Şark menşeli paraziter marazlar
Yaşa bağlı olarak gelişen gastrik atrofi
Şeker illetinde kullanılan kimi ilaçlar
Mide hami birtakım ilaçlar
Bilhassa İskandinav ülkelerinde daha sık görülen kimi genetik marazlar
B12 PAHASI KAÇ OLMALIDIR?
Eksikliği önemli sağlık sorunlarına yol açabilen B12 vitaminine alt ve üst had bedelleri konusunda farklı çalışmalar bulunur. Ama yaklaşık bir paha vermek gerekirse alt had olarak 200 pg/mL üzerinde olması gerekir. 200 pg/mL altında ise kesinlikle B12 eksikliği kabul edilir ve tedaviye başlanır. 200-300 pg/mL arasında ise semptomlara bakılması gerekir. Şayet hastada şikayetler var ise tedaviye başlanır, şikayetler yoksa nizamlı olarak takip edilir. 300 pg/mL üzerinde ise olağan kabul edilir. Ama 300 pg/mL üzerinde olmasına karşın hastada tekrar şikayetler var ise bu bakılan paha kanda bakılan total B12 seviyesi olduğundan ve B12’nin etkin kısmı tam olarak ölçülemediğinden şüphelenilen hastalarda B12’nin ileri tetkiklerine bakılabilir.
B12 VİTAMİNİ FAZLALIĞI ZARARLI MIDIR?
Zararlı olduğuna dair değerli çalışmalar bulunur. Akciğer kanserinin kimi alt cinslerini artırdığı bilinir. Bir başka bilinen zararı da tromboza eğilimi artırmasıdır. Yani damar tıkanıklığı ve buna bağlı olarak bacaklarda derin ven trombozu (DVT) gelişmesi ya da bu pıhtının akciğere atması üzere sıkıntılarla karşılaşılabildiği bilinir. Bu nedenle sıradan seviyenin üzerinde olması önerilmez. Dışarıdan denetimsiz vitamin takviyeleri alınması sonucu B12 fazlalığı günümüzde sık olarak karşılaşılan bir sorun haline gelir. Kan seviyesine kesinlikle bakılmalı ve şayet eksiklik var ise takviye düşünülmelidir.
B12 VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ TEDAVİSİ NASILDIR?
Şayet hastada alım bozukluğu varsa yani beslenme stilinden ötürü gayrikâfi B12 vücuda giriyorsa öncelikle doğal yollardan yani yeniden beslenme sistemi ile düzgünleştirmeye çalışılır. Şayet bedeller beslenme ile düzelmeyecek haldeyse ve hastada rastgele bir emilim meselesi yoksa oral yoldan tedavi verilir. Lakin hastanın durumu acil ise iğne ile B12 takviyesine başlanır. Bu hap ve ilaç tedavilerinde B12’nin 4 farklı formu bulunmaktadır. En inançlısı metilkobalamin ismi verilen cinsidir. Metilkobalamin doğala en yakın ve en süratli biçimde tesir gösteren formudur. Bilhassa otizm ya da psikiyatrik bozukluğu olanlarda, tiroid fonksiyon bozukluğu olanlarda çok süratli halde B12 yükseltimi için doğala en yakın olan metilkobalamin kullanılmalıdır. Lakin günümüzde en sık kullanılan siyanokobalamin formudur. Siyanokobalamin maliyet olarak münasebetli olduğu için en sık kullanılan cinsidir ama en sentetik olan ve en son tercih edilmesi gereken formudur. Bilhassa sigara içenlerde içerisinde bulunan siyatikten ötürü kullanılırken dikkatli olmak gerekir. Hidroksokobalamin formu da yeniden faal hale geçmesi daha kolay olduğundan tasarrufu önerilmektedir. Son olarak adenozilkobalamin formu da nörolojik semptomu olanlarda en çok tercih edilmesi gereken formudur.
News
Magazin
Magazin
Magazin
Magazin
Magazin
Magazin
MAGAZIN
MAGAZIN
MAGAZIN
MAGAZIN