Azerbaycan ünlü yazarı Mevlüt Süleymanlı’yı kaybetti!

Mevlüt Süleymanlı, Azerbaycan edebiyatının tanınmış şair ve yazarlarından biridir. 1960 Nesri kuşağına ait olan Süleymanlı, sosyalist realizmin sınırlarını aşan, insanı ve halk kültürünü merkeze alan, özgün bir üslupla eserler vermiştir. Onun şiirleri, romanları, öyküleri, oyunları ve senaryoları Azerbaycan edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Süleymanlı, Oğuzların binlerce yıllık kültürünü ve engin dünyasını sanatının temel taşı olarak kullanmış, vatan ve millet aşığı bir edebiyatçı olmuştur.

Süleymanlı’nın en bilinen eserlerinden biri “Göç” romanıdır. Bu romanda, Azerbaycan halkının tarih boyunca yaşadığı göçler, acılar, zulümler, direnişler, umutlar ve hayaller anlatılır. Roman, Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesini de yansıtır. Süleymanlı, romanın kahramanlarını gerçekçi bir şekilde tasvir eder. Onların duygu, düşünce ve hayat tarzlarını yansıtır. Roman, Azerbaycan halkının bütün tarihini kapsayan bir konusu olması sebebiyle de oldukça önemli bir eserdir.

Mevlüt Süleymanlı’nın diğer bir meşhur eseri “Şeytan” hikayesidir. Bu hikâyede, yazar, Sovyet döneminde yaşanan baskı, yolsuzluk, adaletsizlik ve ahlaksızlık gibi olumsuzlukları eleştirir. Hikâyenin kahramanı olan Şeytan, toplumun çürümüşlüğünü gösteren bir semboldür. Şeytan, insanların zaaflarını, korkularını, ihtiraslarını ve günahlarını kullanarak onları kendi tarafına çeker. Hikâye, Sovyet sisteminin insanları nasıl Şeytan’ın kuklası haline getirdiğini anlatır.

Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesini ve Sovyet yönetimine karşı direnişi konu alan “Ceviz Kurdu” romanı Azerbaycan halkının tarihindeki önemli olayları ve kişileri de yansıtır. Romanın kahramanı olan Ceviz Kurdu, Azerbaycan’ın özgürlüğü için savaşan bir gerilladır. Ceviz Kurdu, hem Sovyet güçleriyle, hem de kendi içindeki çelişkilerle mücadele eder.

Yazrın Azerbaycan’ın Karabağ sorunuyla ilgili yaşadığı acıları ve zorlukları anlatan bir değer eseru “Günah Duası” romanıdır. Romanın kahramanı olan Günah Duası, Karabağ’da Ermeniler tarafından katledilen Azerbaycanlıların intikamını almak için savaşan bir askerdir. Günah Duası, hem Ermenilerle, hem de kendi vicdanıyla savaşır. Roman, Azerbaycan’ın Karabağ’daki haklı davasını ve çektiği ızdırapları gösterir.

“Ses” romanında ise, yazar, Azerbaycan’ın kültürel ve tarihi mirasını korumak için verilen çabayı anlatır. Romanın kahramanı olan Ses, Azerbaycan’ın eski ve unutulmuş şarkılarını, hikâyelerini, efsanelerini ve geleneklerini araştıran bir müzikologdur. Ses, bu araştırması sırasında hem Azerbaycan’ın zengin kültürünü keşfeder, hem de kendini tanır. Roman, Azerbaycan’ın kültürel kimliğinin önemini vurgular.

Süleymanlı’nın şiirleri de Azerbaycan şiirinde özgün bir yere sahiptir. Onun şiirleri, halk şiirinin özelliklerini taşır. Süleymanlı, şiirlerinde doğa, aşk, özlem, yurt sevgisi, hüzün, öfke gibi temaları işler. Şiirlerinde sade ve akıcı bir dil kullanır. Şiirlerindeki ritim, uyak ve ses uyumları da dikkat çeker. Süleymanlı’nın şiirlerinden bir örnek vermek gerekirse:

Bir ünvan

Bir ünvan var, bilmirəm haradadır,

Bir ünvan var, bilmirəm kimindir.

Bir ünvan var, bilmirəm nə vaxtdır,

Bir ünvan var, bilmirəm nəyindir.

Bir ünvan var, bilmirəm nə deməkdir,

Bir ünvan var, bilmirəm nə deməkdir.

Bir ünvan var, bilmirəm nə deməkdir,

Bir ünvan var, bilmirəm nə deməkdir.

Bir ünvan var, bilmirəm nədir onun,

Bir ünvan var, bilmirəm nədir onun.

Bir ünvan var, bilmirəm nədir onun,

Bir ünvan var, bilmirəm nədir onun.

Bir ünvan var, bilmirəm nədir mənim,

Bir ünvan var, bilmirəm nədir mənim.

Bir ünvan var, bilmirəm nədir mənim,

Bir ünvan var, bilmirəm nədir mənim.

Bu şiirde, Süleymanlı, bir ünvanın kendisi için ne anlama geldiğini sorgular. Ünvan, hem bir yer, hem bir kişi, hem bir zaman, hem de bir şey olabilir. Ünvan, hem bir arayış, hem bir özlem, hem bir belirsizlik, hem de bir varoluş olabilir. Süleymanlı, bu şiirde, kendini ve hayatını bir ünvanla ifade etmeye çalışır.

Süleymanlı’nın fikirleri, Azerbaycan edebiyatında ve toplumunda etkili olmuştur. Süleymanlı, Azerbaycan’ın bağımsızlığı, birliği, kültürü, tarihi ve geleceği için mücadele eden bir yazar olarak tanınmıştır. Süleymanlı, Azerbaycan halkının değerlerini, geleneklerini, inançlarını, duygularını ve düşüncelerini eserlerinde yansıtmıştır. Süleymanlı, Azerbaycan edebiyatının ve kültürünün gelişmesine katkıda bulunmuş, Azerbaycan halkının sesi olmuştur.

 Mevlüt Süleymanlı’nın vefatı, Azerbaycan edebiyatı ve kültürü için büyük bir kayıptır. Süleymanlı, Azerbaycan’ın yetiştirdiği değerli bir sanatçı, vatansever bir yurttaş, örnek bir insandır. Süleymanlı’nın eserleri, Azerbaycan edebiyatının ve kültürünün bir parçası olarak yaşayacak, Azerbaycan halkının kalbinde yer alacaktır. Süleymanlı’nın ailesine, yakınlarına, sevenlerine ve Azerbaycan halkına başsağlığı diliyorum. Mevlüt Süleymanlı’nın ruhu şad olsun!

 Şehla Aslan,

Araştırmacı Yazar