Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Akova, Çin’de geliştirilen Covid-19 aşısının ilk gönüllü uygulamasına ilişkin kıymetlendirme yaptı.
Prof. Dr. Akova, geçen hafta Perşembe günü aşılama çalışmalarının başladığını, yüksek riskli kümede aşılamayı öncelikle tercih ettiklerini, bu nedenle önceliği sağlık çalışanlarına verdiklerini söyledi. Prof. Dr. Akova, bin 200 gönüllü sağlık çalışanında öncelikle aşılama yapacaklarını hatırlatarak, “Bizim dışımızdaki öbür 24 merkezde de yapılacak bu aşılar. Hacettepe aşılamaya ilk başlayan ve koordinatör merkez. Bu hafta içinde İstanbul’da bir ya da birkaç merkezde çalışmaya başlamayı planlıyoruz. Daha sonra öteki merkezlerle peyderpey çalışmaya başlayacağız. Şu andaki bu merkezlerin şimdi çalışmaya başlamamasının temel sebebi bürokratik bir kadro süreçler. Bu çalışmanın temel ana destekleyicisi Sağlık Bakanlığı’na bağlı Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı. Dolayısıyla onların görevlendirdiği bir aracı kurum var. O aracı kurum aracılığıyla bu hastanelerle bir ekip kontratlar imzalanıyor. Onunla ilgili birtakım gecikmeler oldu; ancak bu hafta içinde çözüleceğini düşünüyorum” dedi.
‘ÇOK ÖNEMLI YAN TESIR İLE KARŞILAŞMADIK’
Prof. Dr. Murat Akova, aşı olmak için başvuran gönüllülere çeşitli testler yaptıklarını belirterek, “Çok sayıda gönüllüyü bir anda aşılamak istemiyoruz açıkçası. Hem denetimi kolay sağlamak hem de bu kişilere daha rahat bir hizmet sunmak için. Şimdiye kadar 20 civarında gönüllüyü aşıladık, bunların hepsi sağlık çalışanı. Bu kişilerden aşı yapmadan önce kanlarını alıyoruz, antikor olup olmadığını tespit ediyoruz. Birebir zamanda PCR testiyle belirtisiz de olsa virüs taşıyıp taşımadıklarına bakıyoruz. Bize başvuran gönüllüler içinde 2’sinin antikoru pozitif çıktı. Yani onlar hastalığı geçirmişler belirtileri olmadan. Bu nedenle bu 2 kişiyi aşılamadık. Ancak geri kalan gönüllülerin hepsi ilk doz aşıları oldular. Ortadan geçen 5 gün içinde çok şükür önemli bir yan tesir ile karşılaşmadık. Ufak tefek şeyler var olağan; hafif halsizlik, kırgınlık, aşı yapılan yerde ağrı üzere. Lakin bunlar tüm aşılarda olduğu üzere beklenen yan etkiler. Şimdilik bir sorun yok” tabirlerini kullandı.
‘GÖNÜLLÜ TALEPLERİNİ LİSTELİYORUZ’
Prof. Dr. Akova, sağlık çalışanları dışındaki başka gönüllülerden şimdi resmi olarak talep almadıklarını hatırlatarak, “Ama haberdar olan vatandaşlarımız bizlere ulaşıp gönüllü olmak istediklerini söylüyorlar ve taleplerine ilişkin bir liste yapıyoruz. Ancak şu anda resmi olarak açmadığımız için bu talebi, sayı çok yüksek değil. Sağlık işçisini aşılamayı bitirdikten sonra gönüllü kabul etmeye çalışacağız. Aşıyı geniş kapsamda yapmaya karar verdiğimiz anda onlara geri döneceğiz ve ‘aşılayabiliriz’ diyeceğiz” diye konuştu.
‘7 AYA KADAR SÜRECEK’
Prof. Dr. Murat Akova, aşının gönüllülere iki doz halinde uygulanacağını vurgulayarak şunları söyledi:
“İlk aşıyı alan kişilere 14 gün geçtikten sonra tıpkı aşıdan bir doz daha yapacağız. 28 ve 42’nci günlerde biz bu kişilerden kan alacağız ve kanlarında antikor olup olmadığına bakacağız. Ayrıyeten periyodik olarak bu kişilerde PCR dediğimiz örneklerle de bakacağız virüs olup olmadığına. Gönüllülerin hepsine değil; lakin bir kısmına ‘T hücre bağışıklığı’ dediğimiz antikor dışında bedende gelişen bir bağışıklık var mı, ki o bağışıklığın daha uzun vadeli olacağı var sayılıyor. Bunların olup olmadığına bakacağız. Periyodik olarak bu hastalar izlenecekler, muayene edilecekler, telefonla izlenecekler. Yan tesir varsa bize çabucak bildirecekler. Güvenlik tahlillerini yapacağız. Epeyce uzun bir süreç, 7 aya kadar sürecek. Tahminen daha sonrasında da takip edeceğiz. İşin şimdi başındayız ve bir şey söylemek için çok erken.”
‘GÜVENLİĞİ TAM GÖSTERİLMİŞ AŞIYA SAHİP DEĞİLİZ’
Prof. Dr. Murat Akova, gönüllü uygulaması başlayan aşının yaygın kullanımının ne zaman başlayacağına ilişkin ise şunları söyledi:
“Eğer onay alacak olursa bizim dışımızda da kullanılmaya başlanacak. Bu aşı artık Çin’de otoriteler tarafından acil kullanım onayı almış durumda. Çin’de asker ve sağlık çalışanı için de uygulanıyor diye biliyoruz; lakin kaç şahsa uygulandı bilgimiz yok. Yalnız bize yakın zamanda ulaşan bir bilgiye göre 4 hastada ateş, baş ağrısı, halsizlik yan etkilerinin görüldüğü. Şimdi elimize güvenlik verisi ulaşmadı. Çok ağır ve önemli yan tesir ile karşılaşılmadı. Bunların hepsi bilimsel birer çalışma. Biz aktifliği ve güvenliğini büsbütün göstermiş bir aşıya sahip değiliz. Dünyada hiçbir yerde bu türlü bir aşı yok. Rusya ve Çin’de acil kullanım oranı almış aşılar var oradaki otoriteler tarafından. Bu da eleştiriliyor bilim dünyası tarafından. Zira bu çeşit onayları vermelerine karşın bilimsel olarak geniş kitlelerde bu aşıların aktifliği ve güvenilirliği tam olarak gösterilmiş değil.”
‘AŞININ AKTIFLIĞINE KARAR VERECEĞİZ’
Prof. Dr. Akova, önümüzdeki günlerde gönüllü sayısının artacağını tabir ederek, “Biz bir kümeye boş aşı bir kümeye covid aşısı yapıyoruz. Bu gönüllülerde istemesek de şayet hastalık belirtisi ortaya çıkarsa bu verileri o zaman tahlil edeceğiz, bakacağız, aşıda mı oldu yoksa boş aşıda mı oldu diye? Böylelikle aşının aktifliğine karar vereceğiz. Fakat o sonuçlar ortaya çıkıncaya kadar şu anda elimizde muhakkak kullanılması gereken inançlı bir aşı var diye bir şey söylenemez. Bunlar bilimsel araştırmalardır. Biz de o araştırmaları şu anda sürdürüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
‘YERLİ AŞIDA ERKEN FAZDAYIZ’
Prof. Dr. Murat Akova, yerli aşı çalışmalarının ise şimdi erken fazda olduğuna değinerek, “Henüz hayvan çalışmasında bunlar. Beşerden önceki değişik fazlarda. Toplam 9 aşı Dünya Sağlık Örgütü listesine kayıtlı; lakin benim bildiğim 13 civarında aşı Türkiye’de değişik merkezlerde yapılan. Bunların bir ya da bir kaçının beşerde deneme kademesine gelmiş olabileceği konusunda bir bilgi var” diye konuştu.
