Türkiye’de vergide uzun müddettir bozuk seyreden tahsilat/tahakkuk nispeti 2020 yılında önemli şekilde tahribata uğradı. Bu bozulma mahsusen beyana dayalı vergilerde çok daha yüksek oranlı gerçekleşti. DÜNYA’ya bilgi veren bilirkişiler, bu nispetlerdeki bozulmanın tek sebebinin ekonomik külfetler olmadığını, vergi affı ve yine yapılandırma beklentilerinin de tahakkuk etmiş vergilerin ödenme nispetini azalttığını bildirdiler.
DÜNYA’nın Kaynak ve Maliye Bakanlığı’nın il bazında yayınladığı verilerden yaptığı hesaplamaya nazaran, 2019 yılında genel bütçede geçmiş dönemlerden devredilenler dahil 1 trilyon 189 milyar liralık tahakkuka karşılık, tahsilat 721 milyar lirada kaldı ve tahsilat/tahakkuk nispeti yüzde 60.6 olarak hesaplandı. Tahsilat/tahakkuk orantısı ilgili yıllarda aslında daha yüksek gerçekleşiyor. Ama istatistiki verilere geçmiş yılların devreden tahakkukları da eklendiği için tahakkuk/tahsilat nispetleri daha düşük çıkıyor.
Bu istikrarın, beyana dayalı vergide daha yüksek nispette bozulması dikkat çekti. Beyana dayalı gelir vergisinde 28 milyar 895 milyon liralık tahakkuka karşılık, 10 milyar 666 milyon liralık tahsilat yapıldı ve tahakkuk/tahsilat orantısı yüzde 36.9’da kaldı. 2020 yılı Ocak-Mayıs döneminde ise ekonominin daralmasına bağlı olarak genel bütçede tahsilat/ tahakkuk nispeti önceki yıla nazaran yarıya yakın azalarak yüzde 36.01’e geriledi. Bu orantı beyana dayalı gelir vergisinde ise yüzde 18.65’e geriledi.
16 ilde yüzde 10’un altında kaldı
Beyana dayalı gelir vergisinde, tahsilat/tahakkuk orantısının kimi illerde yüzde 2’ye kadar gerilediği dikkat çekerken, 16 ilde bu orantı yüzde 10’un altında kaldı. Genel bütçe gelirleri kapsamındaki vergilerde ise Tunceli, Zonguldak, Rize ve Kocaeli’nde vergi tahakkuk/ tahsilat orantıları yüzde 50’nin üzerinde gerçekleşti.
TÜRMOB Başkanı Emre Kartaloğlu,tahsilat/tahakkuk nispetlerindeki düşüşün önemli sebeplerinden birinin salgın döneminde ekonominin yavaşlaması olduğunu söyledi. Kartaloğlu, buna karşılık kamuoyunda vergi borçlarının yapılandırmasına yönelik beklentinin de önemli bir etken olduğunun altını çizdi. Kartaloğlu, “Son dönemlerde vergi borcu yapılandırma beklentisi ile de yükümlülüğünü konumuna getirmeyenler olduğunu görüyoruz. Mevcut koşullarda bu bir muhtaçlık. Fakat bana nazaran gereksinimden da öte bir mecburilik. Zira mevduat nemasının yıllık yüzde 8.5 civarında olduğu bir dönemde, aylık 1.6, yıllık kolay yüzde 20 civarındaki gecikme cezası-faiz, çok yüksek bir nispet. Mükellefler, vergi ödemeyerek bir nevi çok yüksek oranlı kredi kullanmak zorunda kalıyor. Dolayısıyla yapılandırma şart” diye konuştu.
“DENETİM TARAFI ZAYIF KALIYOR”
Gazetemiz muharrirlerinden Kaynak Eski Müsteşarı Prof. Dr. Nevzat Saygılıoğlu, tahsilat/ tahakkuk nispetlerindeki düşüşün temel nedeninin, sistemli olarak getirilen vergi aflarını dikkate alan mükelleflerin yeni af beklentisinden kaynaklandığını bildirdi. Saygılıoğlu, “Maliye’nin mahsusen murakabe tarafının zayıflığı, uzun zamandır murakabe teşkilatının yapısının oturmaması ve teftişlerin dinamik olarak yapılmaması tahsilatı olumsuz etkilemektedir” dedi. 2020’nin kalan döneminde de bu tabloda rastgele bir değişiklik beklemediğini vurgulayan Nevzat Saygılıoğlu, “Bütün vergiler kartopu üzere yılın son çeyreğine birikmiş durumda” diye konuştu. Hükümetin bu mevzuda biraz daha aktif davranması gerektiğine değinen Saygılıoğlu gelgelelim konjonktür gereği çok kısa vadede bunu da mümkün görmediğini söyledi.
“SÜREÇ UZADIKÇA HEM DEVLET HEM MÜKELLEF ÇIKMAZA GİDİYOR”
Vergi borcunda önemli birikme olduğunu söyleyen Aktüel Küme Yönetim Şurası Başkanı Yılmaz Sezer, “Süreç uzadıkça bu her iki taraf içinde işin işinden çıkılmaz bir hal alacak ve kısır döngü oluşacak. Tahlil; en kısa zamanda çıkarılacak yeni bir vergi affı ile öncelikli olarak ekonominin önü açılacak, devletin tahakkuk ve tahsilat nispetleri istenilen seviyelere ulaşacak ve mükellefin önünde biriken ve ödenmez hale gelen kamu borçlarını ödemesi için fırsat yaratılacak başkaca tahlil yok gibi” sözlerini kullandı.
“VERGİ SİSTEMİ, SIKINTI DURUMDAKİYLE FIRSATÇIYI AYIRARAK AYAKTA KALABİLİR”
Yeni Ekonomi Danışmanlık AŞ Kurucu Ortağı ve eski Gelir Yönetimi Başkanlığı bürokratlarından Nazmi Karyağdı,“Beyan edilip ödenmeyen vergilerin gecikme faizi/zammından daha düşük bir orantı olan Yİ-ÜFE ile taksitlendirilerek ödenmesi, cezaların silinmesi üzere avantajlar vergi mükelleflerini beyan ettikleri vergileri ödememeye itmiştir” dedi. Kaynak ve Maliye Bakanlığı’nın, buhrandan nitekim etkilenen kesimleri hassas şekilde tespit edebilecek bilişim altyapısı ve vergi setine sahip olduğunu dile getiren Karyağdı, “Tahsilat/ tahakkuk nispetlerinin aşağı düşmesine ekonomik nedenlerle yahut ahlaki nedenlerle sebep olan vergi mükelleflerini tespit ederek güzel ile kötüyü, sıkıntı durumda olan ile fırsatçıyı ayırarak vergi gelirlerini bir ölçüde ayakta tutabilir” dedi.
News
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
EKONOMI
EKONOMI
EKONOMI
EKONOMI