Salda Gölü, Mars’ın keşfinde kılavuz misyonu yapıyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

“Kızıl Gezegen” olarak bilinen Mars, sekiz gezegenin (Plüton ile dokuz) olduğu güneş sisteminde bilim insanlarının çok ilgisini çekiyor. Dünyadan uzaklığı Güneş etrafındaki yörüngesine bağlı olarak 55 milyon ile 400 milyon kilometre ortasında değişen Mars’ta hayat izleri 1960’lı yıllardan beri araştırılıyor. Çağdaş kültürde sıklıkla karşımıza çıkan Mars’ın yüzey oluşumları, bilhassa Jezero Krateri, Burdur’daki Salda gölüyle büyük benzerlik taşıyor.

2007 yılından beri Salda Gölü’nde bilimsel araştırmalar yapan İstanbul Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Nurgül Çelik Balcı, edindikleri verilerin Mars’a gönderilen keşif aracı için yol gösterici olduğunu belirtti. NASA ismine Salda’ya gelen Şikago’daki Purdue Üniversitesi Yer ve Gezegen Bilimleri Bölümü’nden Dr. Briony Horgan’la çalışmalar yapan Prof. Dr. Balcı, Jezero’ya gönderilen keşif aracının rotasının Salda’dan elde edilen verilerle oluştuğunu belirtti.

Prof. Dr. Balcı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ve Lewis and Clark Fund for Exploration and Field Research in Astrobiology tarafından desteklenen çalışmaları Milliyet gazetesinden Gökhan Karakaş’a anlattı.

Balcı, “Salda Gölü ile Mars’taki Jezero kraterinde bulunan karbonatlar birbirine çok benziyor. Dünyada bu özelliği taşıyan tek göl Salda. Jezero’da bir zamanlar bulunan göl, yerkürede olduğu üzere akarsuların ana karadan aşındırılarak taşınan materyallerin depolandığı delta ortamlarını içeriyor. Yerküredeki deneyimlerimize nazaran bu ortamlar hayat dostu ve farklı çeşitleri içeren ekolojik sistemler. Jezero’daki bu ortamlar Salda’nın beyaz kıyısını oluşturan ve gölde bulunan, hidromanyezit içerikli karbonatları içeriyor. Salda’da mikrobiyal etkilerle oluşan hidromanyezit içerikli mikrobiyalitler, hayatın izlerini taşıyor. Salda’dan aldığımız mikrobiyalit örnekleri inceledik ve farklı mikrobiyal tiplerin karbonatları ürettiğini gördük” dedi.

“YAŞAM İZİ ARAYACAK”

Balcı, “Mars’ta ömür geliştiyse Jezero kraterinin kenarında oluşan karbonatlar, izlerini taşıyabilir. Salda’da karbonatların yapılarını ve oluşum şekillerini anlayabilirsek Mars’ta antik hayat formlarının izlerini taşıyan ömür olup olmadığını çözebiliriz. Şimdiye kadar yedi defa Mars’a keşif aracı gönderildi. Ancak Salda’dan toplanan bilgilerle yola çıkan keşif aracı Perseverance (Gayret) ayrıntılı aygıtlarıyla derinden örnek alacak. Salda’dan elde ettiğimiz veriler, Jezero kraterinde antik hayat izleri arayan Perseverance’nin yol haritasının oluşmasında önemli veriler sağlayacak. Yani Salda, keşif aracına nereye gitmesi gerektiğini söyleyecek. Biyoiz sürecek keşif aracı Salda deneyimleri ile Mars’ta 3.5 milyar yıl önce ömür olup olmadığı sorusuna yanıt arayacak” diye konuştu.

“MARS’TA BİR ZAMANLAR HAYAT VARDI”

Şimdiye kadar keşif araçlarının 100 kilometrelik alanda çalıştığını fakat Perseverance’nin çalışma alanının 9 kilometreye indirildiğini belirten Balcı, Mars’ta 4,5-3,8 milyar yıl öncesinde yerküreye çok benzeyen göl ve ırmaklar olduğunun kanıtlandığını söyledi. Balcı, “Büyük olasılıkla bir zamanlar Mars’ta ömür vardı; artık de tahminen ultraviyole ışınlarının tesirinden korunmak için yüzeyin altında ömür var. Tüm bu sorulara Salda gölünde yaptığımız çalışmalar ışık tutacak. Bence insanlık ilk sefer cihanda yalnız mıyız sorusunun karşılığına bu kadar yakın” dedi.

“ENCELADUS ARAŞTIRILABİLİR”

Balcı, “Mars’ın akabinde dünya dışında hayat sorusuna karşılık için insanoğlunun ilgisi Satürn’ün altıncı en büyük uydusu Enceladus’a yoğunlaşabilir. Enceladus’un güney kutbunda buz kırılmaları ve organik moleküller belirlendi” tabirlerini kullandı.