Ekonomi

Merkez Bankası: Haziran’da temel mal pahalılığı tüm alt kümelerde yükseldi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’na nazaran, temel mal pahalılığı tüm alt kümelerde yükselirken, hizmet pahalılığı sıradanlaşma sürecinin etkilediği kalemler öncülüğünde arttı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) haziran ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 1,13 arttığını ve yıllık pahalılığın 1,23 puan yükselerek yüzde 12,62 olduğunu açıklamasının akabinde TCMB’nin Haziran Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.

Rapora nazaran, güç fiyatları milletlerarası petrol fiyatlarındaki toparlanmaya bağlı olarak artarken, azık yıllık pahalılığı yatay bir seyir izledi. Temel mal pahalılığı tüm alt kümelerde yükselirken, hizmet pahalılığı olağanlaşma sürecinin etkilediği kalemler öncülüğünde arttı. Bu görünüm altında B ve C göstergelerinin yıllık pahalılığı ve eğilimi yükseldi. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim orantıları sırasıyla 0,74 ve 1,32 puan artarak yüzde 11,95 ve yüzde 11,64 olarak gerçekleşti.

Alt kümelerin yıllık tüketici pahalılığına ekleri incelendiğinde, bir önceki aya nazaran temel mal, güç ve hizmet ekleri sırasıyla 0,58, 0,45 ve 0,23 puan arttı, azık kümesinin katkısında bariz bir değişim olmadı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle 3 aylık ortalamalara nazaran B ve C göstergelerinin eğilimlerinde artış gözlendi. Bu dönemde hem hizmet hem de temel mal kümesinde pahalılık eğilimi yükseldi.

Kira yıllık pahalılığında yavaşlama eğilimi sürüyor

Hizmet fiyatları haziran ayında yüzde 2,09 arttı, küme yıllık pahalılığı 0,48 puan yükselişle yüzde 11,76 oldu. Yıllık pahalılık, kira dışındaki alt kümelerde arttı. En bariz yükseliş, ulaştırma kümesinde kaydedildi. Ulaştırma hizmetlerinde olağanlaşma süreci ile birlikte uçak bileti (yüzde 12,39) ve kentler arası otobüs fiyatlarındaki (yüzde 23,52) artışlar öne çıktı.

Kapasite sınırlamasına tabi olan lokanta-otel kümesinde, gerek yiyecek ve içecek hizmetlerinde gerekse konaklama hizmetlerinde fiyatlar yükseldi. Öteki hizmetler kümesinde ise eğitim ve paket tipler ile berber ve kuaför hizmetleri fiyatlarındaki artışlar dikkati çekti. Haberleşme hizmetleri fiyatlarındaki artışta posta hizmetleri, telefonla görüşme ve internet fiyatı öne çıktı. Kira yıllık pahalılığında yavaşlama eğilimi bu dönemde de devam etti.

Güç yıllık pahalılığı yüzde 9,12’ye ulaştı

Temel mal kümesi yıllık pahalılığı, haziran ayında 2,13 puan artarak yüzde 11,39 oldu. Bu dönemde yıllık pahalılık tüm alt kümelerde yükseldi. Fiyatlar üzerinde, birikimli döviz kuru etkileri ve salgına bağlı ünite maliyet artışları ile olağanlaşma süreciyle birlikte birtakım kümelere yönelik güçlenen talep de etkili oldu.

Dayanıklı mal kümesi fiyatları, otomobil, beyaz eşya ile gayri elektrikli ve elektriksiz aletlerin öncülüğünde yüzde 2,88 artarken, giysi ve ayakkabı kümesi fiyatlarındaki değişim yüzde 1,15 ile tarihî ortalamanın üzerinde gerçekleşti. Bu dönemde vesair temel mallarda da fiyatlar bir önceki aya nazaran sarih bir nispette arttı.

Güç kümesi fiyatları haziranda yüzde 2,62 arttı. Bu dönemde memleketler arası petrol fiyatlarındaki toparlanmaya bağlı olarak akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla yüzde 6,59 ve yüzde 3,58 yükseldi. Başkaca, bu dönemde şebeke suyu fiyatları yüzde 1,75 artış kaydetti. Bu gelişmeler ile güç yıllık pahalılığı, 3,89 puan yükselerek yüzde 9,12’ye ulaştı.

Taze meyve ve zerzevat dışı besin kümesinde yıllık pahalılık azalışını sürdürdü

Besin ve alkolsüz içecekler yıllık pahalılığı, haziran ayında 0,06 puan artarak yüzde 12,93 oldu. İşlenmemiş azık fiyatlarındaki mevsimsel düşüşün geçen yıla kıyasla daha sonlu olması sonucunda küme yıllık pahalılığı yüzde 12,29’a yükseldi. Bu gelişmede, taze meyve yıllık pahalılığındaki azalışa rağmen zerzevat yıllık pahalılığının yüzde 21,39’a yükselmesi belirleyici oldu.

Vesair işlenmemiş besin kümesinde bakliyat, kuru yemiş ve pirinç fiyatlarındaki yükselişler devam ederken, son aylarda sarih olarak artan kırmızı et fiyatları haziranda geriledi. İşlenmiş azık kümesinde ise aylık fiyat artışı son döneme kıyasla daha ılımlı gerçekleşirken (yüzde 0,58), baz tesirinin de desteğiyle işlenmiş besin yıllık pahalılığı yüzde 13,41’e geriledi. Bu gelişmelerle taze meyve ve zerzevat dışı besin kümesinde yıllık pahalılık azalışını sürdürdü.

Minimum maktu Kişisel Tüketim Vergisi’nin mayıs ayında yükseltilmesinin bu döneme sarkan tesiriyle tütün eserleri fiyatları haziranda yüzde 0,92 orantısında arttı. Bu kümede yıllık pahalılık bir ölçü yükseldi.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları haziranda yüzde 0,69 arttı, yıllık pahalılık yüzde 6,17 oldu. Yakın dönemdeki döviz kuru görünümüne de bağlı olarak petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu dönemde azaldı.

Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık pahalılık dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarında gerilerken, güç ve anapara malları kümelerinde yükseldi, ara malında yataya yakın seyretti.

Aylık bazda, güç fiyatlarındaki artışta milletlerarası petrol fiyatlarındaki görünüme bağlı olarak rafine edilmiş petrol eserleri ve ham petrol ile gaz imalatı fiyatları belirleyici oldu. Kapital malları kümesinde motorlu kara taşıtları ile modül ve aksesuarlarının yanı sıra makineler, dayanıksız tüketim mallarında fırın eserleri ve unlu mamul fiyatlarındaki artışlar etkili oldu.

Ara malları fiyatlarındaki düşüşte demir-çelik ve ferro alaşımlar, tekstil ipliği, temel kimyasallar ve kağıt eserleri öne çıkarken, dayanıklı tüketim malları fiyatları farklı noktalarda sınıflandırılmamış ulaşım araçları öncülüğünde geriledi. Özetle, haziran ayında üretici fiyatlarının yıllık pahalılığı artarken, ana eğilimi yavaşladı.

Kaynak: AA

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu