Bilindiği üzere Azerbaycan Havayolları’na ait yolcu uçağı, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’den Çeçenistan başkenti Grozni’ye giderken Rusya savunma sistemi Pantsir-S1’den atılan füze ile vurulmakla kalınmamış, aynı zamanda uçağın inişine izin verilmeyerek Kazakistan’ın Aktau şehri yakınlarında acil iniş yapmaya zorlanmıştır.
Pilotların olağanüstü fedakârlıkları sonucu yere yakın bir mesafede yere çakılan uçakta 38 yolcu hayatını kaybetmiş ve 29 yolcu da yaralı olarak kurtulmuştur. Bu olay başta Azerbaycan olmak üzere tüm dünyada şok etkisi yarattı.
İlk andan itibaren tüm oklar Rusya’yı göstermesine rağmen başlangıçta Rusya olayı inkâr etti ve bazı Rus yetkilileri, uçağın kuş sürüsüne çarparak düştüğü değerlendirmesinde bulundu. Ama uçağın neden Grozni yerine Aktau’ya acil iniş yaptığını açıklayamadılar. Bununla birlikte bazı Rus kaynakları, Azerbaycan Havayolları’na ait uçağın Çeçenistan toprakları üzerinden geçerken, Rus hava savunma güçlerinin aktif olarak Ukrayna İHA’larını vurmaya çalıştığını ve savunma sistemi tarafından uçağın vurulmuş olabileceği iddia ettiler.
Hakikaten işin gerçeği de buydu. Yani Azerbaycan Hava Yolları’na ait yolcu uçağı düşmeden önce Rusya’ya ait bir füze tarafından vurulmuştu. Daha açık bir ifadeyle, Ukrayna İHA’larını vurmak üzere aktifleşen hava savunma sistemi sonucu ateşlenen bir roketin şarapnellerinin uçağa isabet etmiş olması olasılığı oldukça yüksektir.
Bu hususa ilişkin başlangıçta ne Azerbaycan ne de Kazakistan tarafından kesin bir açıklama yapıldı. Ancak, Rus hava savunma sistemlerine işaret eden kanıtların giderek artması, Rusya’nın resmî itirafta bulunmasına neden oldu. Nihayet 28 Aralık’ta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, “Rus hava sahasında gerçekleşen trajik olay için” Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev’den özür diledi.
Putin’in Özrü ve Azerbaycan’ın Tepkisi
Bu görüşme ile ilgili Cumhurbaşkanlık Resmi web sayfasında şu açıklama yapıldı:
“Rusya Federasyonu Başkanı Vladimir Putin, 28 Aralık’ta Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’i aradı.
Telefon görüşmesi sırasında Vladimir Putin, 25 Aralık’ta Bakü-Grozni rotasında uçuş gerçekleştiren ‘Azerbaycan Hava Yolları’na ait yolcu uçağının Rusya hava sahasında fiziksel-teknik bir müdahaleye maruz kalması ve sonucunda meydana gelen trajik olayla ilgili özürlerini ifade etti. Bu kazada hayatını kaybedenlerin ailelerine ve yakınlarına en derin ve içten taziyelerini bir kez daha ilettiğini, yaralılara ise acil şifalar dilediğini belirtti.”
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, uçağın gövdesinde çok sayıda delik olduğunu, henüz havadayken yolcuların ve mürettebatın uçağın içine giren yabancı parçalarla yaralandığını belirtti. Ayrıca, sağ kurtulan kabin ekibi ve yolcuların ifadelerinin bu fiziksel-teknik müdahale olgusunu doğruladığını vurguladı.
Görüşme sırasında liderler, bu trajedinin tüm ayrıntılarının ciddi ve kapsamlı bir şekilde araştırılması ve suçluların adalet önüne çıkarılması konusunu ele aldılar. Aliyev ayrıca, Azerbaycan tarafının önerisiyle kazanın nedenlerinin kapsamlı bir şekilde araştırılması için uluslararası uzmanlardan oluşan bir ekip kurulduğunu belirtti.
Hukuki ve İnsani Yönü
Rusya’nın özür dilemesi, iki ülke arasında diplomatik krizin yaşanmasını önledi. Ancak bu facianın oluşmasında ilk bakışta kast unsuru görülmemektedir. Zira, Rusya’nın Azerbaycan’ı karşısına alması kendi menfaatine değildir.
Yine de, uçak iniş talebi reddedilerek GPS sinyallerinin bozulması ve rotasının değiştirilerek Aktau’ya zorlanması tam anlamıyla cinayettir. Bu hareket, uçakta yer alan tüm yolcuların hayatlarına yönelik bir tehdit ve cinayettir. Pilotların olağanüstü çabaları sayesinde facianın boyutu daha da büyümemiştir.
Türkiye’nin Desteği ve Kardeşlik İlişkileri
Facianın ardından Türkiye üst düzeyde Azerbaycan’la irtibat kurmuştur. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Fidan, Azerbaycanlı mevkidaşlarını arayarak başsağlığı dilemiş ve her zaman Azerbaycan’ın yanında olduklarını ifade etmişlerdir. Ancak bu hassasiyet kamuoyuna yeterince yansımadığı için Azerbaycanlı kardeşlerimizde kırgınlığa neden olmuştur.
Sonuç
Azerbaycan’ın yası da yasımızdır. Bu elim hadisede vefat edenlere rahmet, yaralananlara acil şifalar dileriz. Azerbaycan halkının daha dirençli ve güçlü bir şekilde bu olaydan çıkacağına eminiz.
Eşq olsun Azerbaycan! Yaşasın Azerbaycan!
