ŞEBNEM TURHAN
Koronavirüs salgınıyla turizm gelirlerinin durması, dış ticarette de büyük düşüşler yaşanması cari süreçler istikrarını olumsuz etkilemeye devam ediyor. Merkez Bankası verilerine nazaran mayısta cari süreçler açığı 3 milyar 764 milyon dolar oldu. 4 milyar dolar seviyesindeki beklentilerin bir ölçü altında gelen cari süreçler istikrarı geçen yıl mayıs ayında 1 milyar 71 milyon dolar fazla vermişti. Mayıs verisi ile birlikte ocak-mayıs dönemi 5 aylık cari açık 16 milyar 720 milyon dolara yükseldi.
Merkez Bankası verilerine nazaran yıllıklandırılmış on iki aylık cari süreçler açığı da 8 milyar 244 milyon dolar oldu. Cari süreçler açığındaki artışta dış ticaret açığının geçen yıl mayısa nazaran 2 milyar 389 milyon dolar artarak 2 milyar 734 milyon dolara ulaşması etkili oldu. Ayrıyeten geçen yıl mayısta 2 milyar 907 milyon dolar fazla veren hizmetler istikrarında bu yıl mayısta 33 milyon dolar net açık gerçekleşti. Bu gelişmede de turizm gelirlerinin koronavirüs salgını nedeniyle sıfır olarak bölge almasının tesiri büyük. Verilere nazaran altın ve güç hariç cari süreçler hesabı, geçen yıl mayısta 4 milyar 345 milyon dolar fazla verirken bu yıl mayısta 1 milyar 847 milyon dolar açık verdi. Birincil gelir istikrarı kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, geçen yıl mayısa nazaran 399 milyon dolar azalarak 920 milyon dolar oldu.
Rezerv artışı Katar swap anlaşmasından
Direkt yatırımlardan net giriş geçen yılın tıpkı ayına nazaran 36 milyon dolar arttı ve 118 milyon dolara yükseldi. Portföy yatırımları 2 milyar 539 milyon dolarlık net çıkış kaydetti. Yabancılar mayısta pay senedi piyasasında 1 milyar 9 milyon dolar ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 986 milyon dolar net satış yaptı. Resmi rezervlerde bu ayda 2 milyar 717 milyon dolar net artış gözlendi. Bu artışta Merkez Bankası’nın Katar Merkez Bankası ile yaptığı swap anlaşması olan 10 milyar doların rezervlere eklenmesi etkili oldu.
5 aylık rezerv kaybı 22.4 milyar dolar
Geçen yılın ilk 5 ayında cari süreçler hesabı 187 milyon dolar fazla vermişti. Bu yıl ise 16.7 milyar dolarlık cari açık yaşandı. Direkt yatırımlarda 1 milyar 959 milyon dolar olurken yabancı yatırımların portföy çıkışı 11.2 milyar dolara ulaştı. Yabancı bu yılın ilk 5 ayında pay senedi piyasasından 3 milyar 939 milyon dolar satış net yaptı. Yabancının bono piyasasındaki net satışı ise 6 milyar 417 milyon dolar oldu. Ocak-mayıs döneminde 22.4 milyar dolar rezerv azalması yaşandı. Geçen yıl birebir dönemde rezervlerde 3.2 milyar dolar artış vardı.
Haziranda turizm geliri eği olacak
İntegral Yatırım Araştırma Yönetici Yardımcısı Seda Yalçınkaya Özer, yılın ilk 5 ayında daha fazla yabancı kaynağa muhtaçlık duyulduğunu dile getirerek şunları söyledi: “Finans hesabı dikkate alındığında güçlükle bir yıl geçirdiğimizi söylemek mümkün. Genel finansman hesabını özetlersek, 118 milyon dolarlık direkt yatırım girişine, 2 milyar 539 milyon dolar portföy çıkışı ve 9 milyar 735 milyon dolarlık başka yatırımları eklediğimizde 7 milyar 314 milyon dolar fazla verdiğimiz dikkat çekiyor. Bundan 829 milyon dolarlık net cürüm noksanı çıkardığımızda yaklaşık 6 milyar 485 milyon dolarlık bir finansman fazlamız oluşuyor. Buna cari hesaptan gelen 3 milyar 764 milyon doları açığı çıkardığımızda ulaşılan 2 milyar 721 milyon dolar döviz fazlasını TCMB rezervlerine ekledik. Sonuç olarak mayıs ayında kendimizi rezervleri kullanmayarak finanse etmeyi başarmışız lakin salgının olumsuz etkilerini hissetmeye devam ediyoruz. Haziran ayı dış ticaret açığımız 2.8 milyar dolar seviyesinde geldi. Dış ticaret presini daha az hissedebiliriz. Bununla birlikte haziran ayında ekonomide oluşan olağanlaşma ile seyahat kaleminin eği tekrar hissedilecektir.”
