Türkiye ekonomisinden koronavirüs pandemisinin akabinde toparlanmaya dair en uygun işaretler dün açıklanan verilerden geldi. Hizmet, inşaat, perakende ve gerçek kesim itimat endeksleri arttı. Veriler ekonominin bilhassa üçüncü çeyrekte yine büyüme patikasına girdiğini gösterirken bilhassa gerçek kesim itimat endeksinde siparişlerin artması ve gelecek siparişlere ilişkin olumlu beklentiler dikkat çekti.
Gerçek kesim siparişine güvendi
Merkez Bankası temmuz ayı verilerine nazaran gerçek kesim itimat endeksi hazirana nazaran 8.1 puan arttı ve 100.7 düzeyine çıktı. Endeksin 100’den büyük olması dalın mevcut ve gelecek döneme ilişkin optimistliğini, 100’den küçük olması ise karamsarlığını gösteriyor. Böylelikle 4 ayın akabinde gerçek kesim itimat endeksi tekrar 100 sonunun üzerine çıkarak gerçek kesitin optimistliğini ortaya koydu. Gerçek kesim inanç endeksinde süratli yükselişin en önemli nedeni ise siparişlerdeki olumlu seyir. Ve yeniden gerçek bölümün karşılıklarına nazaran mevcut siparişler üretimlerini 4 ay boyunca sürdürmelerine yetecek düzeyde. Nisanda 3.2 ay sürdürmelerine imkan sağlıyor.
Anket iştirakçilerinin yüzde 44,5’i gelecek üç ayda toplam sipariş ölçüsünün artacağını bekliyor. Haziranda bu oran yüzde 43,5 idi. Azalacak diyenlerin oranı da yüzde 18,3’ten yüzde 14’e geriledi. Gelecek üç aya ilişkin sipariş beklentisi istikrarı de 30.5’e çıktı, haziranda 25.2 idi. Martta bu istikrar 45.8 ile negatif düzeydeydi. Gelecek üç ayda ihracat siparişlerinde artış bekleyenlerin oranı hazirandaki yüzde 34,3 düzeyinden yüzde 37,5’e yükseldi. Azalacak diyenlerin oranı da hazirandaki yüzde 20,8’den yüzde 17,1’e geriledi. İhracat siparişleri için istikrar yani müspet ve negatif cevapların yüzdelerinin farkı 20.4 olarak şekillendi. Bu fark haziranda 13.5 nisanda ise -49.4 idi.
Gerçek kesitin gelecek üç aya yönelik değerlendirmelerinde, üretim hacmi, iç piyasa sipariş ölçüsü ve ihracat sipariş ölçüsünde artış bekleyenler lehine seyir güçlendi. Tıpkı şekilde gelecek üç aya ilişkin istihdam artışı da öngörüyor gerçek kesim. İstihdamında artış bekleyenlerin oranı yüzde 9,6’dan yüzde 13,4’e çıkarken azalma bekleyenlerin oranı da yüzde 7,8’den yüzde 7,2’ye geriledi. Fakat yatırım beklentileri hala daha zayıf fakat yeniden de küçük de olsa olumlu bir seyir gözlendi.
İşlerin durumu müspete döndü
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı temmuz ayı sektörel itimat endeksi verilerine nazaran hizmet kesimi inanç endeksi yüzde 20,2, perakende ticarette yüzde 9,6, inşaat dalında 11,6 artış gösterdi. Hizmet kesiminde hazirana nazaran, son 3 aylık dönemde iş durumu, son 3 aylık dönemde hizmetlere olan talep ve gelecek 3 aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisi endeksleri sırasıyla yüzde 42,5, yüzde 36,5 ve yüzde 2,9 artarak 54,5, 55,2 ve 90,3 kıymetlerini aldı.
Perakende ticaret bölümünde bir önceki aya nazaran, son üç aylık dönemde iş hacmi satışlar alt endeksi yüzde 43,1 artarak 69,6, gelecek üç aylık dönemde iş hacmi-satışlar beklentisi alt endeksi yüzde 7,3 yükselerek 103,9 oldu. Mevcut mal stok düzeyi alt endeksi yüzde 2,9 azalarak 110,4 olarak kaydedildi.
İnşaat kesiminde bir önceki aya nazaran alınan kayıtlı siparişlerin mevcut seviyesi ve alt endeksi yüzde 25 artarak 73,9, gelecek üç aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisi alt endeksi de yüzde 3,4 artarak 100 oldu. İnşaat bölümünde temmuzda teşebbüslerin yüzde 36,9’u faaliyetleri kısıtlayan rastgele bir faktörün olmadığını, yüzde 63,1’i ise faaliyetlerini kısıtlayan en az bir temel faktör bulunduğunu belirtti.
Adım adım tekrar yükseliyor
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, temmuz ayına ilişkin sektörel inanç endeksi verilerini kıymetlendirdi. Hizmet bölümü inanç endeksinin temmuzda geçen aya nazaran yüzde 20,2, perakende ticarette yüzde 9,6, inşaat bölümünde 11,6 artış gösterdiğini ve bunun sevindirici olduğunu belirten Albayrak, “Ekonomimiz adım adım yine yükseliyor.
Türkiye ekonomisi üzerine yapılan karamsar varsayımlar inşallah yeniden boş çıkacak” değerlendirmesinde bulundu. Albayrak, ayrıyeten kapasite kullanım oranının temmuzda 4,7 puan artarak yüzde 70,7’ye yükseldiğini belirterek “Temmuz verilerine maşallah. Sektörel inanç endekslerindeki artışın akabinde gerçek kesim inanç endeksi de 8,1 puan artarak 100,7 düzeyine çıktı. Çarkları daima bir arada daha süratli çevirelim” dedi.
