Koronavirüs salgını nedeniyle yavaşlayan ekonomik göstergeler temmuz ayında yükselerek “V” halinde toparlanmayı ortaya koydu.
Salgın sürecinde tüm dünya ülkelerinde ekonomi durma noktasına gelirken, Türkiye’de de pek çok işletme faaliyetlerine orta vermek ya da işlerini yavaşlatmak zorunda kaldı. Ekonomide çarkların yavaşlaması, bilhassa nisan ayında kimi göstergelerin taban yapmasına neden oldu.
Hazine ve Maliye Bakanlığı öncülüğünde uygulamaya konan Ekonomik İstikrar Kalkanı ve İstihdam Kalkanı paketleriyle alınan önlemler ve sağlanan takviyelerle salgının gerçek dal ve vatandaş üzerindeki etkileri hafifletilirken, haziran ayından itibaren olağanlaşma sürecinin de tesiriyle çarklar yine dönmeye başladı.
Temmuz ayında açıklanan göstergeler de ekonomide tabandan dönüşü ve “V” formundaki toparlanmayı ortaya koydu.
Toparlanmanın ilk etkileri, İSO Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi’nde (PMI) görüldü. Buna nazaran endeks, haziranda 53,9’a yükselerek, şubat ayından beri ilk kere eşik bedel 50’nin üzerinde gerçekleşti. Endeks, nisanda 33,4’e kadar gerilemişti.
Türkiye İstatistik Kurumunca (TÜİK) açıklanan ihracat sayıları da toparlanmanın işaretlerini verdi. İhracat haziranda geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 15,7 artarak 13 milyar 462 milyon dolar, ithalat yüzde 8,3 artarak 16 milyar 308 milyon dolar olarak gerçekleşti. Nisan ayında ihracat yeniden geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 41,4 azalarak 8 milyar 990 milyon dolar, ithalat yüzde 25 düşüşle 13 milyar 553 milyon dolar olmuştu.
Mayıs ayına ilişkin sanayi üretim endeksi de endüstride çarkların dönmeye başladığını gösterdi. Endeks, mayısta aylık bazda yüzde 17,4 arttı. Sanayi üretim endeksi nisanda aylık yüzde 30,2’lik düşüş göstermişti.
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet bölümleri toplamında ciro endeksi de mayıs ayında yüzde aylık bazda 12,5 arttı. Endeks, nisanda yüzde 25,4 gerilemişti.
Ekonomideki hareketlilik konut satışlarına da yansıdı
Ekonomideki hareketlilik ve kamu bankalarının düşük maliyetleri takviyeleri, konut kesiminin haziran ayı satışlarını da etkiledi.
Tek başına 250 alt dalı harekete geçiren konut dalında satışlar kelam konusu ayda 2019’un tıpkı ayına yüzde 209,7 artarak 190 bin 12 oldu. Böylelikle konut satışları tarihinin en yüksek haziran sayısına ulaştı. Türkiye genelinde konut satışları nisanda ayında bir önceki yılın birebir ayına nazaran yüzde 55,5 azalmıştı.
Sektörel inanç endeksleri de ekonomideki toparlanmayı net şekilde ortaya koydu. Itimat endeksleri temmuzda aylık bazda hizmet dalında yüzde 20,2, perakende ticarette yüzde 9,6 ve inşaat kesiminde yüzde 11,6 yükseldi. Endeksler, nisan ayında bir önceki aya nazaran hizmet kesiminde yüzde 50,1, perakende ticaret dalında yüzde 26 ve inşaat dalında yüzde 42,2 azalmıştı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından açıklanan gerçek kesim inanç endeksi de temmuzda bir önceki aya nazaran 8,1 puan artarak 100,7’ye yükseldi. Endeks nisan ayında bir önceki aya nazaran 32,9 puan azalarak 66,8 düzeyine düşmüştü.
İmalat endüstrisi genelinde kapasite kullanım oranı da temmuzda bir önceki aya nazaran 4,7 puan artarak yüzde 70,7 düzeyine çıktı. Bu oran, nisan ayında yüzde 61,6’ya kadar gerilemişti.
Ekonomik inanç endeksi de haziran ayında 73,5 iken temmuzda yüzde 11,8 artarak 82,2 bedeline yükseldi. Ekonomik itimat endeksindeki artış, gerçek kesim (imalat sanayi), hizmet, perakende ticaret ve inşaat kesimi itimat endekslerindeki artışlardan kaynaklandı. Endeks, nisanda bir önceki aya nazaran yüzde 44,1 azalarak 51,3 kıymetine düşmüştü.
Öte yandan, hükümet tarafından hayata geçirilen takviye ve önlemlerin olumlu tesiriyle nisanda işsizlik geriledi. Bu ay açıklanan nisan ayı işsizlik sayılarına nazaran, nisanda işsizlik oranı 0,2 puanlık azalışla yüzde 12,8 düzeyinde gerçekleşti.
