Suudi Arabistan’da ‘buğdaya’ özgürlük!

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

EVRİM KÜÇÜK

Global tahıl pazarında önde gelen ithalatçılar ortasında yer alan Suudi Arabistan’ın buğday ve un pazarında büyük bir özelleştirme atağı yaşanıyor. 1980 ve 1990’larda ziraî üretimde muazzam bir büyüme yaşayarak dünyanın beşinci büyük buğday üreticisi haline gelen fakat su muhtaçlığı göz önünde bulundurularak üretimi sert bir şekilde düşüren Krallık, 2016’dan bu yana hububatta net ithalatçıya dönüştü. Kendine yeten bir ülke olma siyasetinden yıllar önce vazgeçen ve sonrasında dünyanın önde gelen tahıl ithalatçıları ortasında yer alan Suudi Arabistan, artık ise ekonomik kalkınma planının bir kesimi olarak un değirmenlerini özelleştiriyor. Özelleştirdiği un değirmenlerine de direkt global pazarlardan buğday ithalat müsaadesi veriyor.

Suudi Arabistan, un değirmenciliği sanayisinde başlayan özelleştirme atağı kapsamında ülkenin tahıl ithalatını denetim eden Suudi Hububat Örgütü SAGO tarafından işletilen dört değirmenin satışı konusunda son evreye geldi. Temmuzda iki değirmenin satışını tamamlayan Riyad, iki değirmen için teklif toplamaya başladı. Satışa çıkan Cidde merkezli ilk Mills Company 540.1 milyon dolara Raha AlSefi konsorsiyumuna satıldı. Hamis Muşit merkezli üçüncü Mills Company ise 199.9 milyon dolar karşılığında Alrajhi-Ghurair-Masafi konsorsiyumu tarafından alındı. Riyad merkezli ve Dammam merkezli öteki iki değirmen için de teklifler alınmaya başlandı. SAGO yetkilileri bu iki değirmenin satışının da 2020 içinde gerçekleşmesini beklediklerini söylüyorlar.

Günlük kapasiteleri yaklaşık 13 bin ton

Riyad’ın değirmencilik bölümündeki bu satışı, dünyanın en büyük tarım işletmelerinden kimilerinin da ilgisini çekti. Dünyanın en büyük tarım işletme şirketinden ikisi Archer Daniels Midland ve Bunge, bir konsorsiyum çerçevesinde SAGO mülklerine teklif vermeye istekli olan çok sayıda milletlerarası şirket ortasına katılmıştı.

Kelam konusu un fabrikalarının toplam günlük öğütme kapasitesi 12,630 ton (buğday eşdeğeri) olup, yılda 3.3 milyon ton buğday işleniyor. Buğday silolarının büsbütün denetimi dışına çıkmasını istemeyen, bunları besin güvenliği açısından stratejik gören Riyad, bu siloların fakat bir kısmını özelleştiriyor. Yabancı yatırımcıların, kelam konusu un değirmenlerinin ortak mülkiyeti ve işletmesi için Suudi yatırımcılarla ortak olmalarına müsaade veriliyor. Yabancı yatırımcıların un fabrikalarında yüzde 49’a kadar mülkiyetine müsaade veriliyor.

ABD Tarım Bakanlığı (USDA) Ateşesi tarafından hazırlanan bir rapora nazaran satış sonrası oluşacak yeni değirmencilik şirketleri SAGO’nun müşterileri olacak. Raporda, “İşlenen buğday unu, sübvansiyonlu fiyatlarla devlet onaylı müşterilere dağıtılacak” denildi.

Yabancıya buğday ithalat müsaadesi

Başka yandan SAGO, ülkenin tahıl dalının liberalleştirilmesi çerçevesinde bu dört değirmeni alan şirketlerin direkt global pazarlardan buğday ithal edebileceğini duyurdu. SAGO şimdiye kadar ülkenin tüm buğday ithalatını kendisi yapıyordu. Değirmenlerin satışının tamamlanmasının akabinde şirketlerin hem kendisinden hem de öteki ülkelerden alım yapabileceğini açıkladı.

Buğday üretimi yine başladı

Sulama için gerekli su tüketimine ilişkin kaygılara karşın Suudi Arabistan yerli buğday üretimini tekrar başlattı. 2017/19 döneminde hiç üretim yapılmazken, Milletlerarası Tahıl Kurulu (IGC) Suudi Arabistan’ın 2019-20 buğday üretimini, 201819 dönemindeki 500 bin tondan 700 bin tona çıkmasını bekliyor. Gelecek mali yılda ise beklenti 500 bin ton üretim.
Suudi Arabistan’ın 2019-20 tahıl ithalatının, bir önceki yıl gerçekleştirilen 13.7 milyondan 14.8 milyon tona çıkacağı iddia ediliyor. Önceki yıl 3.1 milyon ton olan buğday ithalatının ise 2.9 milyon tona ineceği öngörülüyor. 2019-20 yılında mısır ithalatı beklentisi 5 milyon tonken, arpa ithalatının 6.9 milyon ton olacağı kestirim ediliyor. Suudi Arabistan’ın da 2019-20 yılında 1.4 milyon tonluk pirinç ithal etmesi bekleniyor.

Suudi Arabistan’da su tüketimiyle ilgili korkular nedeniyle 2016 yılında buğday üretimine yasak getirilmişti. Fakat yasak 3 yıl ortadan sonra kısmen kaldırıldı. Orta ve küçük ölçekli yem üreticilerine alternatif bir mahsul elde etmeleri için buğday üretim müsaadesi verildi. Suudi hükümetinin yerli yem üretimini 3 Kasım 2018’den itibaren yüzde 42.5 oranında azaltma kararı nedeniyle birçok firma yem üretimini durdurmak zorunda kalmıştı. % 5 KDV talep artışını sınırladı Suudi Arabistan’da son yıllarda buğday talebinde hudutlu bir artış yaşanıyor. Bunun en önemli nedeni kamu hizmetleri fiyatlarındaki artış ve Ocak 2018’de başlayan yüzde 5 katma kıymet vergisi (KDV)uygulanmasının besin masraflarını artırması. USDA raporuna nazaran bu iki faktör, ekmek ve buğday unu israfı da dahil olmak üzere besin atıklarının önemli ölçüde azaltılmasına katkıda bulundu. Öteki yandan ithal makarna eserleri, pirinç ve meyve ve zerzevat tüketimindeki artış da buğday talebini sonlandırdı. Kişi başı tüketim yılda 39 kg Buğday, çoğunlukla yassı (pide) yahut “Samoli” olarak bilinen lokal hamburger ekmeği ve Fransız baget ve pizza üzere öteki Batı biçimi ekmek formunda tüketiliyor. Suudi Arabistan’da ortalama kişi başına buğday tüketimi, günde yaklaşık 107 gram yahut yıllık yaklaşık 39 kg olarak iddia ediliyor. En çok talep beyaz un için olmakla birlikte, sağlıklı beslenme alışkanlıklarının artmasına paralel olarak kepekli un için de talebin artmaya başladığı görülüyor.

Tahıl ithalatı için yeni bir terminal inşa edilecek

Suudi Arabistan Tarım ve Hayvancılık Yatırım Şirketi (SALIC) ve Suudi Liman Yönetimi (MAWANI), Yanbu Ticaret Limanı’nda bir tahıl terminali inşa edilmesi konusunda anlaşmaya vardı. İki etaplı olarak tahıl ithal edilecek, işlenecek ve ihraç edilecek olan terminalin yıllık kapasitesi 5 milyon tonu bulacak. SALIC Yönetim Konseyi Başkanı Abdul Rahman bin Abdul Muhsin El-Fadhli, proje ile ülkeye tahıl girişinin ana kapısı olan limanlarda süreç suratının artırılmasının planlandığını belirtti. Kızıldeniz’de bulunan Yanbu Limanı, lokal ve bölgesel pazarlara erişimde kritik bir lokasyonda bulunuyor.