Koç Holding Üst Başkanı (CEO) Levent Çakıroğlu, pandemi sonrası Türkiye’nin önünde bir fırsat penceresi olduğunu belirterek, “Türkiye’nin önünde bir fırsat penceresi görüyorum. Başta Avrupa olmak üzere çok büyük pazarların ortasında konum alıyoruz. Teşebbüsçü yapımız var, genç nüfusumuz var, kaliteli iş gücümüz var. Bunları bir araya getirdiğimizde yeni tedarik zinciri mimarisinde Türkiye çok kıymetli bir rol oynayabilir.” dedi.
Koç Holding’in kurumsal mecmuası Bizden Haberler’in yeni medya formatının birinci konuğu olan Levent Çakıroğlu ile gerçekleştirilen söyleşi Holding’in içtimaî medya hesaplarından yayınlandı.
Çakıroğlu “Pandemi Sonrası İş Dünyası; Milletlerarası Bağlar, Türkiye ve Koç Topluluğu” başlığı ile düzenlenen söyleşide, Koç Holding Dış Bağlantılar ve Kurumsal Muhabere Yöneticisi Oya Ünlü Kızıl’ın sorularını yanıtladı.
Oya Ünlü Kızıl’ın, pandemi sürecini anımsatarak, “Koç Topluluğu olarak biz bu bunalıma nerede yakalandık?” sorusu üzerine Çakıroğlu, şunları kaydetti:
“Bir vadedir belirsizlik ve değişim temalarını çok sık olarak söz ediyorum. Buna bağlı olarak hem vizyonumuzu hem stratejilerimizi, hazırlıklarımızı bu çerçevede yapmaya devam ediyoruz. 2016 yılından bu yana Koç Topluluğu’nda büyük bir kültürel dönüşüm programı uyguluyoruz. Bu dönüşümün başlangıcı Dijital Dönüşüm Girişimimizi başlatmakla devreye girdi. Gayemiz dijital, teknolojik dönüşümle sonlu değil. Bizim maksadımız kültürel dönüşüm. Değişim muhtaçlığı hiç bitmeyecek. Önümüzdeki devirlerde de bugünden bilmediğimiz öteki dinamikler değişimi tetikleyecek ve zorlayacak. Muhtaçlığımız olan değişimden korkmayan, değişime liderlik edecek, değişimi kucaklayacak, liderlik edecek kültüre sahip olmamız. O kültürü oluşturmamız.”
Çakıroğlu, bu kapsamda, Koç Topluluğu’nda içinde inovasyon olan birçok ek projeyi devreye soktuklarını belirterek, “Kurum içi girişimcilik programımızı hayata geçirdik. Şirketlerimizde birçok yenilikçi fikrin hayata geçirilebilmesi için müsait iklimi sağlayabilmemiz lazım. Bir gayrı mevzu çevik idare. Hengam gün geçtikçe güya daha süratli akıyor. İş hayatında da daha süratli karar vermek ve bu kararları daha süratli hayata geçirmek zorundayız. Bu türlü bir ortamda çevik çalışma tekniği bu gereksinime en akıllıca biçimde isabet eden idare modeli olarak önümüze çıkıyor.” diye konuştu.
Sıfır bazlı bütçeleme deyince çok kıymetli bir idare aracından bahsettiklerini aktaran Çakıroğlu, “Buradaki gaye şirketlerimizdeki kaynak dağılımına görülmemiş bir bakış açısıyla bakmak. Her bir masrafı ‘gerçekten buna gereksinim var mı?’ yahut ‘bu kaynağı burada değil de diğer bir sahada kullanırsam şirkete daha ziyade paha yaratır mıyım?’ bakış açısıyla tüm süreçlerimizi gözden geçiriyoruz. Yani işimizi bir mealde yine tanım ediyoruz. Bütün bunların sonucunda en başta söylediğim o değişimi kucaklayan, değişimden korkmayan kültür içinde bulunduğumuz pandemiye de bizi daha hazırlıklı kıldı. Münasebetiyle sonuç olarak elbette hiç beklemediğimiz bir durumla karşı zıdda kaldık fakat şunu rahatlıkla söz edebilirim ki bu yaptığımız çalışmalar, kültürel dönüşüm uğraşları, hiç beklenmedik bu sürece karşı bizi panik yapmadan, sağduyulu bir formda karşı zıdda bulunduğumuz pandemi sürecini tüm Topluluk olarak yönetebileceğimiz bir duruma getirmişti. Biz de bu biçimde yönettik.”
Buhran Idare Merkezi’ndeki süreç
Holding’deki Bunalım Idare Merkezi’ndeki idare sürecine ait soru üzerine Çakıroğlu, bu bunalıma şahsi bakıldığında birkaç tane farklı aşamayı yaşadıklarını tabir ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ocak ayının 20’sinden itibaren Davos’taydım. Davos’ta her yıl global risklerle ilgili raporlar yayınlanır. Tekrar bizim üzere farklı şirketleri yöneten şirketlerle bir araya geliriz. Akademisyenlerle, düşünürlerle bir araya gelip dünyanın geleceğine dair görüş alışverişinde bulunma fırsatı buluruz. Davos’ta Dünya Ekonomik Forumu’nun yayınladığı risk raporunda öncelikli riskler arasında bu türlü bir pandemi yan almıyordu. O tarihlerde aslında Çin’den haberler gelmeye başlamıştı. Davos’tan geldik, hayatımıza devam ettik. Şubat ayının 11’inde Koç Holding Idare Şurası toplantımız vardı. Hazırlıklar kapsamında da Çin’deki hareketlenmeyi dikkate alarak topluluğumuza tesirleri ne olur diye baktık. İtiraf etmeliyim ki biz o devirdeki tesirleri tedarik zinciri ile sonlu değerlendirdik. Birinci başta başta otomotiv, beyaz eşya olmak üzere Çin’e bağlı bir tedarik yapısı var. Tedarik zincirimiz nasıl etkilenecek diye şirketlerimize sorduk.
Çin’de fabrikalar durursa üretimimiz aksamadan ne kadar vade devam eder ona nazaran bir kıymetlendirme yaptık. Bu türlü bir bunalım olursa ne kadar vadede yönetilir diye kendi risk değerlendirmemizi ortaya koyduk. Neden tedarik zinciriyle sonlu gördük dersek de daha evvelki SARS bunalımlarında daha bölgesel, daha izole tesir ettiler. Hiçbir devir dünyanın tamamını bu kadar süratli, bu kadar derinden etkileyen bir durum kelam konusu olmamıştı. Tabi Dünya Sağlık Örgütü doneleri de biraz bizi bu cihette düşünmeye itekledi. Sonra gördük ki hiç o denli değil gerçek fotoğraf. Bir anda bütün dünyayı etkilemeye başlayan bir bunalımla karşı zıdda kaldık. Bu da o denli bir tesir ki; gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkeler arasında bir farkın kalmadığı, en yüksek vefat orantılarının aslında gelişmiş ülkelerde görüldüğü çok çarpıcı bir bunalım ortaya çıktı.”
Idare ekibi olarak buhranlara hem hazırlıklı hem de bu mevzularda tecrübeli olduklarını vurgulayan Çakıroğlu, “İlk yaptığımız iş Koç Holding’de bir buhran masası oluşturmak oldu ve tüm taraflarıyla bu buhran masasında bilim kişilerinden gelen doneleri, dünyanın her tarafından gelen vaka olgularını, Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın tavsiyelerini dikkate alarak uyulması gereken ana prensipleri belirledik, şirketlerimize bildirdik. Şirketlerimiz de kendi içlerinde kendi bunalım masalarını oluşturdular. Bu biçimde çok yakından takip ederek, çok yakın muhabere içinde olarak bu süreci yönetmeye karar verdik. Birinci başlarda yöneticilerimizle her gün toplandık. Bu içtimalar dijital ortamda oldu. Takip eden haftalarda evvel haftada üçe, sonra ikiye, nihayetinde de bu gelişen süreçte baktık ki daha yoluna girmeye başladı, sıradanlaşmaya başladı bu görüşmelerimizi haftada teğe indirerek hiçbir hengam o hassasiyetimizi kaybetmeden süreci yönetmeye çalıştık.” diye konuştu.
“Koç Ailesi’nin desteği kritik ve önemliydi”
Çakıroğlu, bir taraftan yöneticiler, umumî yöneticiler ile muhabere halindeyken, öteki taraftan Koç Ailesi ile de bu muhaberesi sürdürmenin, oradaki beklentileri karşılayabilmek ve onların desteğini alabilmenin çok kıymetli olduğunu aktararak, “Ömer Beyefendi (Koç Holding Idare Heyeti Başkanı) ile daima bir arada çalışıyoruz lakin bu periyotta Rahmi Beyefendi (Koç Holding Idare Konseyi Erdem Başkanı) ile de her gün konuşarak, telefonda görüşerek gelişmeleri değerlendirdik, desteklerini aldık. Karşılıklı moral manasında çok kritik ve değerliydi. Benim açımdan yürek veren, motive eden, birçok kıymetli kararı almamızda en kritik destek faktörüydü.” sözlerini kullandı.
Öncelik istihdamın korunması
Levent Çakıroğlu, “Bu süreçte özetlemenizi istersem 3 ana önceliğiniz ne idi?” sorusunu ise şöyle yanıtladı:
“Birinci öncelik her şeyden evvel sağlık. Çalışma arkadaşlarımızın, iş ortaklarımızın, bayilerimizin, tedarikçilerimizin ve ailelerinin sıhhati 1. önceliğimiz idi. Sahiden çok dikkatli ve hassas davrandık. Uzaktan çalışma konusunda Türkiye’de birinci adım atan şirketlerden biri olduk. İşyerlerinde çalışmaya devam eden arkadaşlarımız için alınması gereken her türlü önlemi süratle aldık. Global dataları takip etmek suretiyle de alınması gereken ilave önlemler neler ise daima önlem setini güncelleyerek çalışmaya devam ettik. Tıpkı kapsamda istihdamın korunması önceliğimiz idi. Hükümetin işten çıkarma ile getirdiği yasak kararından çok evvel kendi içimizde tüm çalışma arkadaşlarımızın işlerinde devam etmeleri kararını vermiştik. Yalnızca Türkiye’de değil tüm küresel işlerimizde bunu yaptık. Koç ailesinin desteği bu noktada kritikti. Ana hissedarımızdan bu desteği almadan bu kararları vermek çok kolay olmazdı. Bu bizim için çok kıymetliydi. Zira 1. öncelik sağlık. 2. öncelik meskendeki gelirimizin konuta götüreceğimiz ekmeğin devam etmesi.”
Bir taraftan devam eden işler, üretimin olduğunu lakin öteki taraftan yaklaşık 39 bin çalışanın idari müsaadeyle konutlarında kaldığına işaret eden Çakıroğlu, “28 bin arkadaşımız uzaktan çalıştı. Çalışamayan arkadaşlarımız için kısa çalışma ödeneğinden faydalandık. Lakin buna ek olarak ödeneğin üstünü kendimiz şirketlerimizden tamamlamak suretiyle çalışma arkadaşlarımızın gelir kaybına uğramasına müsaade etmedik.” değerlendirmesinde bulundu.
Çakıroğlu, 2. önceliğin şirketlerin sıhhati olduğuna işaret ederek, laflarını şöyle sürdürdü:
“Şirketlerimiz varsa bizler varız. Şirketlerimiz varsa bu toplumsal hizmetler yapılabiliyor. Şirket sıhhati dediğimiz devir bilançolarımızı kastediyorum. Biz evvelden beri Topluluk olarak bilançolarımızı çok disiplinli biçimde yönetiyoruz. Nakit akışı idaresine hususî ehemmiyet veriyoruz. 2018’deki kur şokunda da nakit akışı, likidite en öncelikli ihtiyaçlardı o periyotta de hazırlıklı olmamızın rahatlığını yaşamıştık. Bu bunalımın başında da bu önlemli yapımız bize güç ve itimat verdi. Yekun olarak baktığımızda Topluluğumuzun net borcunun EBITDA’ya nispeti 1,8 katı idi. Bu çok sağlıklı bir orantıdır. Buna karşın biz en bedini düşünerek tekrar ilave likidite önlemleri aldık. Farklı senaryolar yaparak dedik ki örneğin takip eden 6 ay boyunca hiçbir gelir elde edemesek dahi bütün çalışma arkadaşlarımız devam edecek halde prensip kararını verdik ve bütün yükümlülüklerimizi bölgesine getireceğiz dedik. Bu kurallarda bize ne kadar kaynak gerekiyor, eksik varsa bunu süratle tamamlayalım dedik ve bunu yaptık.”
Bu noktada şirketlerin likidite durumunu tüm aile bireylerine ve Idare Şurasına gönderdiklerini belirten Çakıroğlu, “Ertesi gün Rahmi Bey’den bir mektup aldım. Şöyle diyordu bir kısmında, ‘Şirketlerimiz sağlıklı bilançolara sahip olduğu için mutlu oldum, bu çok değerli. Vehbi Bey’in şöyle bir kelamı vardır: ‘Sorumlu, mesuliyetini bilen bir tüccar olarak alacaklarımı öğrenim etmesem bile yükümlülüklerimi son kuruşuna kadar ödemek zorundayım.’ Hakikaten tüm şirketlerimiz tedarikçilerine olan yükümlülüklerini devranında mahalline getirdiler. Bu da çok değerli. Neden çok değerli? Biz tedarikçimize yükümlülüklerimizi mekanına getireceğiz ki, onlar da kendi yükümlülüklerini bölgesine getirsinler ve iktisadın devamlılığı da daha az sekteye uğrasın.” tabirlerini kullandı.
Çakıroğlu, bu kapsamda işi yalnızca kendi şirketlerinden ibaret görmediklerini tabir ederek, şunları kaydetti:
“Büyük bir ekosistemin tam merkezindeyiz. 10 bin civarında bayimiz ve servisimiz var, yüzlerce tedarikçimiz var. Binaenaleyh onların sorumluluğunu da tıpkı formda hissediyoruz. Bu devirde de her birine gereksinimleri anında yanlarında olduğumuzu gösterdik. Muhtaçlıkları anında vade açtık, stoklarını yönetmelerine yardımcı olduk. Çok şık bir dayanışma örneği olarak tam bilakis birtakım bayilerimiz bizleri aradılar. ‘Elimde şu kadar çokça nakit var bu periyotta bu nakde gereksinimim yok şirketimdeki cari hesabıma yatırıyorum’ dediler. Ya alacaklı hale geldiler ya da borçlarını vaktinden evvel ödediler. Bu da çok şık bir dayanışma ve iş birliği örneği. Nasıl bu ekosistem üzerinde biz hassasiyet gösteriyorsak, bayilerimizi düşünüyorsak onlar da yanı biçimde ana şirketlerini düşünüyorlar. Bu da herhalde bu büyük aile içinde görülebilecek hasletlerden bir tanesi diye düşünüyorum.”
Üçüncü önceliğin de hızlı adaptasyon konusu olduğunu anlatan Çakıroğlu, “Hızlı adaptasyon biraz evvel söylediğim hazırlıkların aslında sonucu. Çevik çalışma metodolojisi süratlice devreye girdi ve birçok projeyi süratlice hayata geçirdik. Koç Topluluğu’nda dayanılmaz bir ekibimiz var. Her bir arkadaşım canla başla çalışarak büyük bir özveriyle dinamikleri sahih okuyup bu periyoda mahsus yeni eserlerin tasarlanmasına kadar pek çok projeyi hayata geçirdiler pek çok fikri hayata geçirdiler ona nazaran adapte oldular. Bu da değişimi kucaklayan kültür olabilmenin bir göstergesi. Arkadaşlarımın bu yetkinliklerinden memnuniyet duyuyorum.” sözlerini kullandı.
Çakıroğlu, hakikaten Topluluk tarihinde altın harflerle yazılacak bir periyodu yaşadıklarını belirterek, “Prensip olarak toplumsal faydayı nasıl sağlarız diye baktık ancak girişimler tek tek ilgili şirketlerimizde arkadaşlarımızın liderlikleriyle ortaya çıktı. Arçelik’in yaptığı ventilatör ki Ford Otosan da artık bir ventilatör geliştiriyor. Ford Otosan’ın, Tofaş’ın, Türk Traktör’ün geliştirdiği entübasyon kabinleri, örnek alma kabinleri, siperlikli maskeler, kollayıcı elbiseler bütün bunlar biraz evvel bahsettiğim çevik biçimde muhtaçlığa süratle karşılık verecek o adaptasyonu sağlayacak bir model. Bunu nasıl yaptık? Doğal olarak birçok kişinin konuttan çıkmaya korktuğu, tereddüt ettiği bir devirde fabrikalarda o üretimi gerçekleştirmek üzere istekli giden arkadaşlarımızın sayesinde yaptık.” değerlendirmesinde bulundu.
Buna ek olarak mümkün olduğu kadar üretimi devam ettirmeleri gerektiğine işaret eden Çakıroğlu, “Tüpraş’ta, Arçelik’te, Tat’ta, Opet’te, bankamızda faaliyetlerimiz durmadı. Hem Amerikan Hastanesi, hem Koç Üniversitesi Hastanesi pandemi hastanesi oldular. Alanda, ofislerde, üretimde, mühendislikte canla başla vazife yapan arkadaşlarım oldu. Hem sağlık kuruluşlarımızda çalışan kıymetli doktorlarımızı, hemşirelerimizi, sağlık işçimizi, hem fabrikalarımızda çalışan arkadaşlarımızı sahiden kahraman olarak görüyorum. Bu bir kahramanlık. Onlara müteşekkirim bu topluluk ismine. Bu ülke ismine da müteşekkirim. Divan’dan bahsetmeden geçersem eksik kalacak. Divan otellerimizi sağlık çalışanlarımızın hizmetine açtık. Divan çalışanı günlerce konutlarına gitmeden orada hizmet yaptı.” tabirlerini kullandı.
“Yeni tedarik zinciri mimarisinde Türkiye çok kıymetli bir rol oynayabilir”
Pandemi sonrasında global ticaretin geleceğine dair soruları da yanıtlayan Levent Çakıroğlu, şunları kaydetti:
“Dünyada tedarik zinciri birbirine çok ziyade entegre olmuş bir vaziyette. Bu çok kolay değişecek bir yapı olmamakla bir arada velev istemez tedarik mimarisinin değişeceğini düşünüyorum. Münasebetiyle coğrafi yakınlık burada tesir edecek faktörlerden biri. Coğrafi çeşitlendirmeyi de bunu destekleyecek yaklaşımlardan biri olarak düşünüyorum. Bu mealde Türkiye’nin önünde bir fırsat penceresi görüyorum. Başta Avrupa olmak üzere çok büyük pazarların ortasında mekan alıyoruz. Teşebbüsçü yapımız var, genç nüfusumuz var, kaliteli iş gücümüz var. Bunları bir araya getirdiğimizde yeni tedarik zinciri mimarisinde Türkiye çok değerli bir rol oynayabilir. Türkiye bu bunalımı sağlık tarafından bence çok başarılı bir biçimde yönetti. Bence diyorum ancak dünyada da tıpkı halde takdir ediliyor.
Bu da Türkiye’ye tedarik zincirinde daha kuvvetli durum almak istikametinden ek bir güç veriyor. Zira bunalımı ne kadar az hasarla, ne kadar kısa müddette yönetiyorsanız orada daha kuvvetli olduğunuzu gösteriyorsunuz. Bu kapsamda Koç Topluluğu açısından da alışılmış ki fırsatlar kelam konusu da olacaktır. Biz de bu formuyla mevzularımızı stratejik açıdan kıymetlendiriyoruz. Hem tehditler açısından kıymetlendiriyoruz hem de tedarik zincirimizi ona nazaran gözden geçiriyoruz. Topluluk olarak hangi adımları atacağımızı da çalışmalarımızın içerisinde kıymetlendiriyoruz.”
