İstanbul’da Çöl Tozlarının Etkisi
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İklim Bilimi ve Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, bahar aylarının gelmesiyle birlikte, Sahra Çölü, Kuzey Afrika ve zaman zaman Arap Yarımadası’ndan atmosfere karışan tozların hava akımlarıyla başka bölgelere taşındığını belirtti. Bu durumun doğal bir fenomen olduğunu vurgulayan Toros, özellikle ısınan çöl bölgelerinden havalanan tozların, rüzgar akımları sayesinde Avrupa ve Türkiye’ye kadar ulaşabildiğini ifade etti.
Toros, yüksek basınç sistemleri ve rüzgar akımlarıyla taşınan bu tozların hava kalitesinde değişikliklere yol açabileceğini ve atmosferin renginde belirgin bir değişim yaratabileceğini dile getirdi. “Çöl tozlarını araçların üzerinde ve yüzeylerde görebiliriz” diyerek, İstanbul’un bugünden itibaren Kuzey Afrika’dan gelen çöl tozunun etkisi altına gireceğini vurguladı. Sayısal hava tahmin modellerine göre, İstanbul’da bir hafta boyunca çöl tozunun etkisinin devam edeceğini belirten Toros, “Çöl tozlarını araçların üzerinde ve yüzeylerde görebiliriz. Çöl tozu olayları, sadece küçük alanlarla sınırlı kalmaz; şu anda çöl tozları Güney Avrupa ve Doğu Avrupa’yı kaplamış durumda. Aynı şekilde, Türkiye’nin büyük bir kısmında da etkili olacak.” dedi.
Prof. Dr. Toros, çöl tozlarının atmosferde farklı seviyelerde bulunabileceğini aktararak, “Bazen yer seviyesinde daha az hissedilirken, bazen de özellikle güneşin doğumu ve batışı sırasında havanın sarımtırak, turuncu ve kırmızı tonlarında görülmesine neden olabilir. Gökyüzünün daha puslu ve kızılımsı görünmesi, çöl tozunun etkili olduğunu gösterir. Bazı günlerde bu etki daha belirgin hale gelebilir.” diye konuştu.
Çöl Tozlarının İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri
Çöl tozlarının insan sağlığı üzerindeki etkilerine de dikkat çeken Toros, bu tozların içeriğinde ince kum, kil ve mineral parçacıkları bulunduğunu kaydetti. Parçacıkların atmosfere karışarak hava kalitesini düşürdüğünü, bu nedenle özellikle solunum yolu hastalıkları olan bireylerin dikkatli olması gerektiğini ifade ederek, şöyle devam etti:
- “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın hava kalitesi izleme istasyonlarının verilerine göre, PM10 ve PM2.5 seviyelerinde artış gözlemleniyor.”
- “Çöl tozları, özellikle astım ve bronşit gibi solunum yolu hastalıkları olan bireylerde olumsuz etkilere neden olabilir.”
- “Yaşlılar ve kronik rahatsızlığı bulunan kişilerin, dışarıda uzun süre vakit geçirmemeleri ve gerekli önlemleri almaları gerekiyor.”
- “Yoğun çöl tozu dönemlerinde açık havada yapılacak aktivitelerin azaltılmasında fayda var.”
- “Özellikle spor yapanlar ve dış mekanda çalışanlar, bu süreçte hava kalitesine dikkat etmelidir.”
Toros, çöl tozunun yoğun olduğu günlerde dış ortamda uzun süre kalınmasının, göz ve cilt tahrişine, solunum sıkıntılarına yol açabileceğini de belirtti.
Çöl Tozlarının Faydaları
Prof. Dr. Toros, çöl tozlarının olumsuz etkilerinin yanı sıra doğaya faydalı bazı yönlerini de vurgulayarak, bu tozların özellikle bahar aylarında tarımsal ekosistemler için önemli bir besin kaynağı olduğunu söyledi. Sahra Çölü’nden gelen tozların fosfor ve demir gibi mineraller açısından oldukça zengin olduğunu anlatan Toros, bahar aylarında bitkilerin en çok ihtiyaç duyduğu dönemde bu tozların bir nevi doğal gübre görevi gördüğünü, toprak üzerine çöken mineral yüklü bu tozların bitkilerin besin ihtiyacını karşılamalarına yardımcı olduğunu kaydetti.
