Hamilelik döneminde kesinlikle yaptırılması gereken test ve denetimler hakkında bilgi veren Özel Medicana Bursa Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Volkan Aksakallı, hangi testin gebeliğin hangi döneminde ve nasıl yapılacağı konusunda ikazda bulundu.
Gebelikte uygulanan rutin incelemeler hakkında bilgi veren Op. Dr. Volkan Aksakallı, bütün anne adaylarının yaptırması gereken test ve denetimleri şöyle sıraladı:
Jinekolojik (pelvik) muayene
Genel olarak ilk antenatal muayene esnasında pelvik muayene yapılır ve gebeliği olumsuz yönde etkileyebilecek beklenen genital kitle, enfeksiyon, doğumsal genital anomaliler, kanser ve kanser öncesi lezyonlar ortaya çıkarılır.
Sistem muayeneleri
Genel olarak ilk antenatal muayenede sindirim sistemi, kalp ve deveran sistemi, teneffüs sistemi, lokomotor sistem (kas ve eklemler) ve hudut sistemi ve ruhsal durum hakkında şikâyet sorgulaması ve genel muayene kadın doğum uzmanı tarafından yapılır.
Tansiyon ölçümü
Tansiyon ölçümü her gebelik muayenesinde tekrarlanır. Preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) ismi verilen durumun erken teşhisinde tansiyon bedeli en önemli kriterdir.
Kilo ölçümü
Bilhassa kısa zamanda çok kilo alımı gebelik zehirlenmesi habercisi olabilir. Uzun döneme (haftalara) yayılan çok kilo alımı ise karbonhidrattan ve yağdan güçlü yiyeceklerin gereksiz yere alınmasına bağlı olabileceği üzere diabet (gebelik şekeri) habercisi olabilir. Anne adayının kilo ölçümünü aç karnına yapması ve hekimine bildirmesi de uygundur.
Karnın büyümesinin değerlendirilmesi
Bu kıymetlendirme günümüzde hekimlerin büyük kısmının her antenatal değerlendirmede ultrason yapması nedeniyle giderek terk edilmektedir.
Bebeğin karın içindeki haritasının çıkarılması
Leopold hareketleri ismi verilen özel muayene yöntemleri ile hekim bebeğin başının, sırtının, bacaklarının yerini belirler. Gebeliğin sonuna hakikat bebeğin pelvis içine ne şekilde girdiği de bu yöntemlerle belirlenir. Bunun yanında ultrason, karnın mezura ile ölçümü ve Leopold hareketleri ile elde edilen bilgilerden çok daha hassas bilgiler verir.
Gebelik testleri
İdrarda yahut kanda gebeliğe mahsus bir hormon olan HCG’nin saptanması temeline dayanan testlerdir. Kanda şimdi adet gecikmeden, idrarda ise testin hassasiyetine nazaran bir ile on gün ortasındaki gecikmelerde gebeliği belirleyebilirler.
Kan kümelerinin belirlenmesi
Anne ve baba adaylarının kan kümeleri parmaktan alınan kanda belirlenebilir. Anne adayının kan kümesinin Rh(-), baba adayının ise Rh(+) olması durumunda Rh uygunsuzluğundan bahsedilir.
Tam kan sayımı (hemogram)
Lökosit (akyuvar) sayısı, eritrosit (alyuvar) sayısı, eritrositlerin ortalama hemoglobin içeriği, büyüklükleri, trombosit sayısı, hemoglobin ve hematokrit bedeli dışında daha çok sayıda parametre belirlenir.
Tam idrar tahlili (TİT)
Emeli idrarda enfeksiyon bulgularını ortaya çıkarmak, erken gebelik döneminde çok bulantı ve kusmaları olan anne adayının genel beslenme durumunu pahalandırmak, gebeliğin ilerleyen evrelerinde idrarda protein varlığını ortaya çıkarmak (idrarda protein varlığı preeklampsi bulgusu olabilir) ve anne adayının kâfi su içip içmediğini değerlendirmektir.
İdrar kültürü
Gebelik idrar yolu enfeksiyonlarının gelişmesini kolaylaştırır. İdrar sedimentinde lökosit, eritrosit ve/veya bakteri görülmesi enfeksiyona işaret eder ve anne adayının şikayetleri varsa antibiyotik tedavisi gerektirir.
Enfeksiyon tarama testleri
Toksoplazma, Rubella (kızamıkçık) ve Sifiliz (frengi) tarama testleri tercihen gebelik planlandığı dönemde yapılır. Bu amaçla anne adayından alınan kanda ToksoplazmaIgG ve IgM (antikorlar); RubellaIgG ve IgM ve sifiliz için genellikle VDRL ismi verilen inceleme yapılır.
Hepatit B ve HIV (AIDS) için tarama testleri ise genellikle gebeliğin sonlarına gerçek yapılır. Hepatit B taraması için HBsAg ve AntiHBs incelemeleri yapılır.
Ultrason (vajinal, abdominal)
Gebeliğin ilk haftalarında yapılan ultrasonun önemi büyüktür. Bu. Son Adet Tarihi’nin (SAT) doğruluğunu onaylamak; SAT’ını bilmeyen anne adaylarında gebelik haftasını belirlemek; dış gebelik; mol gebeliği üzere durumları erken dönemde saptamak; gebelik üzerinde olumsuz tesir yaratması olası miyom ya da yumurtalık kisti üzere kitlesel lezyonları saptamak ve tekrar beklenen bir çoğul gebeliği ortaya çıkarmak için son derece önemlidir.
Üçlü test
Gebeliğin 16.-18. haftaları ortasında yapılan bir incelemedir. Anne adayından alınan kanda üç farklı hormon tetkiki yapılarak downsendromu ve nöral tüp defekti riski belirlenir. günümüzde daha çok bir üst versiyon olan dörtlü test kullanılmaktadır.
Hamilelikte İkili Test – Ense Kalınlığı Ölçümü
Türkiye’de Trizomi 21 (Downsendromu) risk belirlemesinde kullanılan en yaygın test hala üçlü testtir. Lakin bebeğin 11.-14. gebelik haftaları ortasında ense pilisi kalınlığının ölçümü, beraberinde anne adayından alınan kanda beta HCG ve PAPP-A ölçümü ve bunlardan elde edilen pahalar ile Downsendromu riski belirlenebilmektedir.
Beta HCG ve PAPP-A
Kandaki beta HCG düzeyi gebelik ilerledikçe azalmaktadır. Trizomili bebeklerde bu azalma çok daha yavaş olmaktadır. 11.-14. gebelik haftaları ortasındaki ölçümler Trizomi 21 olan bebeklerde bu azalmanın daha yavaş olduğunu doğrulamaktadır.
PPG (Postprandial Glikoz) ve OGTT (Oral Glikoz Tolerans Testi)
Gebelik, diabet (şeker hastalığı) oluşma riskini artıran bir durumdur. Bu yüzden anne adayları 24.-28. gebelik haftaları ortasında şeker yükleme testine tabi tutulurlar. Bu amaçla anne adayının risk faktörlerine nazaran 50 gram (PPG) ya da 100 gram glikoz ile (OGTT) yükleme yapılır.
TSH (tiroid hormonu) ölçümü
Hamilelik dönemi olağan TSH kıymetleri olağan erişkin bedellerinden daha farklı olarak ele alınır ve gerekli durumlarda anne adayına hormon desteği yapılır. Tiroid hormonu hastalığı olduğu aslında bilinen anne adaylarına ise ilaveten öbür birtakım tiroid hormonu ölçümleri ve anti tiroglobulin üzere kimi unsurların ölçümleri eklenebilir.
Doppler ultrasonografi
20-24. haftalar ortasında bir tarama testi olarak önerilen Doppler ultrasonografi ülkemizde de giderek artan sıklıkta uygulanan bir inceleme haline gelmektedir.
