OSMAN NURİ BOYACI
Denizli Sanayi Odası (DSO), koronavirüs salgınının etkilerini ölçmek için üyeleri arasında nisan ayında yaptığı anketin ikincisini gerçekleştirdi. 3 aylık süreçte yaşanan değişimin gözlemlenmesinin amaçlandığı anket sonuçları, Denizli endüstrisinde önemli bir toparlanmanın olduğunu gösterdi. Ankette sanayiciler desteklerin devam etmesini istedi.
Nisan ayında gerçekleştirilen COVID-19 anketine katılan 306 sanayiciden yalnızca 1’i salgın sonrası yeni siparişlerinin arttığını belirtmiş; siparişlerinin azaldığını beyan edenlerin orantısı yüzde 96 olmuştu. Son 3 aylık süreçte yüzde 96’lık orantının yüzde 77’ye gerilediği gözlemlendi. Yeni siparişlerde yaşanan bu artış, salgınının olumsuz tesirinden Denizli’nin bir nebze de olsa sıyrıldığını gösterdi.
Finansman korkusu hafifledi
COVID-19 salgınının Denizlili endüstricinin halihazırdaki siparişleri üzerindeki tesiri de ağır oldu. Nisanda gerçekleştirilen ankette sanayicilerin yalnızca yüzde 9,03’ü salgının mevcut siparişlerinde bir değişikliğe sebep olmadığını belirtmiş; kalan yüzde 91’lik bölüm siparişlerinin iptali ve/veya ertelenmesi ile karşı zıdda kaldığını söz etmişti. Temmuzda gerçekleştirilen ankette ise mevcut siparişlere tesiri olmadığını belirtenlerin orantısı artarken iptal nispetlerinin azaldığı ve ertelemelerin arttığı gözlemlendi.
Salgının Türkiye’de görülmeye başlamasından bu yana iş kişilerinin en büyük korkusu olan finansmanda da açıklanan kredi paketleri ile birlikte kaygının biraz hafiflediği gözlemlendi. Nisan ayında gerçekleştirilen ankette “Kredi imkanları daraldı” diyenlerin nispeti yüzde 21 iken bu orantı temmuzda yapılan ankette yüzde 13’e geriledi. Tahsilat sorunu ise yüzde 54 ile (nisan anketinde yüzde 58) finansman meseleleri içindeki tartısını muhafazaya devam etti. Açıklanan istikrar kalkanı paketi kapsamında rastgele bir finansal destekten faydalanmayanların yüksek nispeti ise dikkat çekiyor. Temmuzda gerçekleştirilen ankete nazaran iştirakçilerin yüzde 38’i istikrar kalkanı paketi kapsamında rastgele bir finansal destekten faydalanmadığını belirtti. En çok kullanılan finansal desteklerin ise kredi anapara ve nemalarının üç ay ötelenmesi, işe devam desteği kredisi ve nefes kredisi oldu.
Endüstricinin salgının devam etmesi halinde gördüğü risklerde rastgele bir değişim gözlenmedi. Endüstrici, tahsilatların gecikmesi, gönderdiği halde bedelini alamadığı mallar, çeklerin karşılıksız çıkması üzere sebeplerle tedirginlik yaşıyor. Salgının uzaması ihtimalinde firmaları için gördükleri en büyük riskler nakit akışlarının bozulması, ihracatın azalması, iç satışların azalması ve müşteri kayıpları olarak söz edildi.
Endüstricinin yüzde 71’1 kısa çalışma ödeneğine başvurdu
DSO üyeleri nisan ayında yapılan ankette kısa çalışma ödeneğine %78 nispetinde başvurduğunu yahut başvurmayı düşündüğünü belirtirken, temmuz ayında yapılan ankette kısa çalışma ödeneğine başvuranların nispeti %71 çıktı. Müracaat yapanların %10’unu ise sonradan müracaatlarını iptal ettiği tabir etti.
Resesyon beklentisi sürüyor
Denizlili endüstrici salgının global boyutta bir resesyona neden olacağını düşünüyor. Ama nisana nazaran endüstrici bu mevzuda da daha optimist bir tablo çiziyor. Nisanda gerçekleşen ankette kısmi yahut tam olarak global bir resesyon öngörenlerin nispeti yüzde 98 iken, yeni ankette bu nispet yüzde 92’ye geriledi. Bu gerilemede kısmi resesyon bekleyenlerin nispetindeki artış ve tam resesyon bekleyenlerin nispetindeki azalış da dikkat çekti.
Ankette korona salgını nedeniyle toplu çalışılan alanlarda alınması mecburî önlemlerin (maske, toplumsal aralık, dezenfeksiyon) işyerinde tam olarak uygulanıp uygulanmadığına ilişkin soruya sanayicilerin yüzde 92’si “Evet” karşılığını vererek önlemler hakkındaki hassasiyetin yüksek olduğunu gösterdi. Alınan önlemlerin üretim akışında önemli aksamalara sebep olduğu da söz edildi. Her üç patrondan biri alınan önlemlerin çalışan verimliliğini ve motivasyonunu düşürdüğünü belirtirken, her dört patrondan biri de alınan önlemlerin maliyetleri arttırdığını belirtti. Alınan önlemlerin üretim kapasitesini azalttığını tabir edenlerin nispeti ise yüzde 13.
