Birleşik Krallık’taki Ekoloji ve Hidroloji Merkezi’nden bilim kişileri, lağımdaki koronavirüs orantısını tespit edebilecek standart bir test üzerinde çalışıyor.
Dr. Andrew Singer “Ne kadar erken bir ihtar fark ederseniz o kadar erken harekete geçebilirsiniz” diyor ve ekliyor:
“Böylece bu bunalım sırasında hayatlarımız daha çekilir bir hale gelebilir.”
Salgının kanalizasyon haritası
Newcastle, Bangor ve Edinburgh üniversitelerinden bir küme bilim kişisi, mahallî kanalizasyon yönetimleriyle işbirliği içinde, arıtma tesislerine gelen lağım suları arıtılmadan önce örnekler topluyor.
Salgının kanalizasyondan öngörülmesinin ilk aşaması bu.
Covid-19 salgınının başında, bilim kişileri hastaların dışkılarında da virüs bulunduğunu tespit etti.
Bunun akabinde “lağım epidemiyolojisi” uzmanların ilgisini çekmeye başladı.
Dr. Singer “Salgının hangi nahiyede gerçekleşmekte olduğunu testlerden önce bu formda fark edebilirsek sağlık vazifelileri salgının yayılmasını erkenden önleyebilir” diyor ve ekliyor:
“Ağımızda bu işin altından kalkabilecek altı laboratuvar var, yakında ülke genelinde lağım izleme pratiğine geçilebilir.”
Eksperler atık suda virüs olup olmadığını tespit edecek test kitlerine sahip. Ama artık, ne kadar virüs bulunduğunu ve ölçüdeki artış-azalışları tespit edebilecek bir kit üzerine çalışıyorlar.
Maksatları bunun kanalizasyon şebekesi boyunca yaygın ve sistemli bir halde ölçülmesi.
Testin geliştirilmesinde mahal alan Newcastle Üniversitesi’nden Prof. David Graham, “Artık lağım suyundaki virüs ölçüsünü tespit edebiliyoruz” diyor.
Graham, örneğin alındığı noktada kaç kişinin yaşadığı bilindiği için, ortamda koronavirüs taşıyıcısı olan insanların sayısını da iddia edebileceklerini belirtiyor.
Mevcut kurallarda bir kişinin koronavirüs taşıyıp taşımadığının tespit edilmesinin 7-10 gün sürdüğünü belirten Prof. Graham, “Biz ise örneği aldıktan bir gün sonrada kesimde kişi başına ne kadar koronavirüs düşüyor bunu ortaya çıkarabiliyoruz. Arada en az bir haftalık avantaj oluşuyor” diyor.
Bilim kişileri bu ölçümleri Covid-19 erken ihtar sistemi olarak ülke geneline yaymadan önce ince ayrıntıların üzerinde daha fazla çalışmak istiyor.
Daha önce aralarında İspanya’nın da bulunduğu çok sayıda ülke kanalizasyon sistemini incelemeye başlamış, ancak kimileri meselelerle karşılaşmıştı.
Barcelona’daki testlerde Mart 2019’da kentte koronavirüs olduğu tespit edilmiş, akabinde bunun bir laboratuvardaki ölçümlerde gerçekleşen bir kazadan kaynaklanan bir yanlışlı ölçüm olduğu açıklanmıştı.
Ölçümlerdeki doğruluk orantısını artırılması için aşılması gereken birtakım sıkıntılar var: Virüsün suda çözülme eğilimi ve gayrı kirleticilerin ölçüme tesiri.
Akabinde da ülke genelinde kaç noktada ölçüm yapılması gerektiğinin tespit edilmesi gerekiyor.
Dr. Singer içinde bulundukları durumu “Bunu yapmamız gerektiği çok net ama daha önce hiçbir salgın sırasında yapılmamış bir şeyi yapmaya çalışıyoruz” diyor.
