Hilal SARI
metrelerinden biri olarak kabul edilen Baltık Kuru Yük Endeksi mart ve mayıs aylarında COVID- 19 nedeniyle 400 puanın da altına inse de, son bir aydır çok süratli bir yükseliş kaydetti. Endeks 17 Haziran’da yüzde 18’in üzerinde artışla 1.246 puana, evvelki gün de yüzde 22’nin üzerinde artışla 1.527 puana yükseldi. Endekste bu seviye 2019 yılı 10 Aralık’tan bu yana görülmemişti. Yalnızca birkaç gün evvel aylar sonra tekrar 1.000 puanın üzerine çıkan endekste yıl başından bu yana artışı ise yüzde 40.
Gemicilik kira bedelleriyle oluşturuluyor
Birçok mütehassıs bu yükselişte ana etkenin Çin’in COVID-19’un birinci şokunun akabinde süratle iyleşme trendine girmesi olduğunu, bilhassa de ülkenin demir cevheri talebinin artmasına da bağlı olarak deniz taşımacılığının bir çeşidi olan kuru yük taşımacılığında günlük faaliyetlerin hızlanması. Her gün gemi brokerlerinden toplanan malumatlarla belirlenen Baltık Kuru Yük Endeksi taşınan yükler karşılığında elde edilen kira fiyatlarını baz alıyor ve günlük olarak Londra’daki Baltık Borsası tarafından yayınlanıyor.
Çin stok alımlarına devam etti
İstanbul Üniversitesi Tedrisat Vazifelisi Harun Şişmanyazıcı DÜNYA’ya verdiği demeçte kuru dökme yük piyasasını etkileyen en önemli ülkenin Çin olduğuna dikkat çekerek “Kuru dökme yük piyasası Çin yürürse yürümektedir. Çin ekonomisini birinci kapatandı lakin ham unsur stok siyasetine ara vermedi. Bilakis emtia fiyatlarının düşmesinden istifade ederek stok siyasetine devam etti. Bu nedenle BDI önemli bir global bunalıma ve arz fazlalığına karşın 400 puanın altına inmedi” değerlendirmesini yapıyor.
Demir cevheri ve kömür talebi
Çin’in karantinalar kalkar kalkmaz süratli bir formda 7/24 üretime başlaması demir cevheri talebinin ve çelik üretiminin süratle artması BDI’daki yükselişte başı çekiyor. Zati birkaç yıldır ham çelik üretiminde rekor kıran Çin, mayısta yeni bir rekor kırarak 24 Aralık 2019’dan bu yana çelik üretiminde en yüksek seviyesi gördü. SteelHome danışmanlık donelerine nazaran son üç haftadır düşmekte olan demir cevheri stokları geçen hafta 107,75 milyon tona inerek Ekim 2016’dan bu yana en düşük seviyesi gördü. Dalian Emtia Borsası’nda süreç gören demir cevheri fiyatları talebinin de tesiriyle bu yılın 2. çeyreğinde yüzde 32 artış kaydetti.
Cape tonaj endeksi yüzde 50 yükseldi
Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği Idare Konseyi Yönetici Danışmanı olarak da hizmet yapan Şişmanyazıcı bu iki gelişmenin kok kömürü ve demir cevheri talebini artırarak endekste yüzde 40 yüke sahip Cape tonajlı gemilere olan talebi artırdığını belirtiyor. BDI Cape tonaj endeksi dün yüzde 49,6 artışla (1,217 puan artışla) 25 Eylül’den bu yana en yüksek seviye olan 3.672 puana çıktı.
Genelde 17 bin ila 180 bin ton kargo taşıyabilen Cape tonajlı gemilerde ortalama günlük kira bedeli 6.244 dolar artışla 25.280 dolara yükseldi.
Genelde kömür ve tahıl kargolarını taşıyan 60-70 bin tonajlı Panamax gemilerde ise navlun 885 dolar artışla 10.055 dolara yükseldi. BDI Panamax alt endeksi dün yüzde 9,6 yükseldi. Supramaks endeksinde ise yükseliş yüzde 2,2 oldu.
‘Arz telaşları de stoklattırdı’
Brezilya, Çin ve ABD’de kimi ortamlarda vaka sayılarında artış olması da başta Çin olmak üzere birçok ülkenin stoklu çalışmayı yeni siyaset olarak belirlemesine neden oldu ve ülkelerin alımları artırdığı gözlemlendi.
‘Yükseliş muvakkat olabilir, düzgünleşme 2021’de’
Geçmiş periyotlarda BDI’daki bu atakların ömrünün 7-10 günü aşmadığını sonrasında geri düştüğünü belirten Şişmanyazıcı memleketler arası kurumların daralma beklentilerinin olduğu bir yılda taşımacılığın da çok parlak olamayacağına dikkat çekiyor ve şu değerlendirmeleri yapıyor: “7-10 günü aşan yükselmeler olması ya da ulaşılan seviyelerin yükseliş mühletinin iki katı mühlet kalması halinde gerçek bir düzgünleşme belirtisinden bahsedebiliriz. Asıl düzgünleşme 2021’de görülecektir.Dünya Bankası, OECD ve IMF global ekonomide daralma bekliyor. 2. dalga olmadığı takdirde OECD’ye nazaran global ekonomi bu yıl yüzde 6 daralacak. Dünya Ticaret Örgütü ise global ticaretin yüzde 13 ila 32 daralabileceğini söylemişti. Evet bu durumda milletlerarası deniz taşımacılığı âlâ olabilir mi?Bu beklenmiyor, tersine milletlerarası deniz taşımacılığının ton mil bazında yüzde 5,3; ölçü bazında yüzde 6 küçüleceğinin kestirim edildiğini aktarıyor. Kuru dökme yük segmentinde bile ton mil bazında yüzde 3,9 daralma öngörüldüğünü belirten ekonomist “Demir cevherinde bir ölçü artış, tahılda ise yüzde 2-2,7 artış bekleniyor” diye konuştu.
