Şebnem TURHAN
2020 yılına epeyce süratli başlayan ve yükselişini birinci koronavirüs vakasının Türkiye’de tespit edilmesine kadar sürdürmeyi başaran Borsa İstanbul BIST 100 dün açılışta tüm kayıplarını silmeyi başardı. 31 Aralık 2019’u 114 bin 425 puanla kapatan BIST100 endeksi dün açılıştaki yüzde 0,97 artış ve 114 bin 711 puanla artıya geçmeyi başardı. BIST100 endeksi dün günü yüzde 1.39 yükselişle 115 bin 190 puandan tamamladı. Endekste yükselişi ise bankalar yarattı. Merkez Bankası’nın cumartesi günü farz karşılıklarda bölüme ve uzun vadeli krediye nazaran verdiği teşvik tatbikini yılsonuna kadar ertelemesi bankacılık paylarına olumlu yansıdı. Borsa cuma günü de 36 milyar liralık süreç hacmiyle tüm zamanların rekorunu kırmıştı.
Yabancı yatırımcı orantısının yüzde 51 seviyelerine inmesiyle Borsa İstanbul’da yerli yatırımcıların tercihleriyle şekillenen ve daha çok BIST30 dışı paylarda hareketlerle süreçler devam ediyordu. Aynı zamanda faal rasyosu ve gayri tatbikler bankacılık paylarını baskılıyordu. Ama cuma günü bankacılık endeksi yüzde 3,2 yükseldi ve yabancı orantısı da yüzde 52’yi aştı.
Bankacılık paylarında yüksek hacim
Dün de bankacılık endeksi Borsa İstanbul’un seyrini belirleyen endeks oldu. Güne yüzde 2,05 yükselişle başlayan bankacılık endeksi en ziyade hacimli süreçlerinde kaynağı. En çokça süreç hacmi Garanti, Vakıf, Halkbank paylarında olurken tüm banka paylarında yukarı cepheli hareket dikkat çekti. Garanti Bankası 2.2 milyar liralık süreç hacmiyle bir numara sırada taraf aldı.
Pekala borsada durum nasıl değişti? Merkez Bankası’nın mecburî karşılık teşvikinde yani bankaların yüzde 2 orantıda mecburî karşılık ayırmasını sağlayan teşvikinde cumartesi günü değişiklik yaptı. Daha evvel seçilmiş dallar ve uzun vadeli konut kredisi kullandırımında yüzde 15 büyümeyi yakalayan bankalar bu teşvikten yararlanabilecekti. Ertelenmesiyle artık her türlü kredi büyümesi mecburî karşılık teşviki hesabına katılacak. Bu da ticari ve konut kredilerinden daha büyük bir hacmi olan tüketici kredileri için bankaların elini hayli rahatlattı. Nema nispetlerinin tarihi düşük seviyelere yaklaştığı bir ortamda bankaların limitsiz kredi vermesinin öne açılmış oldu. Bu elbette ekonomik büyümeye de tüketicinin yanı sıra finans bölümünün eğini artıracak. Yılbaşından bu güne bankaların kredi büyümesine bakıldığında da bankacılık kolunda TL kredilerde yüzde 25 artış var. Kamunun artışı yüzde 37,3, yabancı sahipli bankalarda yüzde 17,5, yerli kişisel bankalarda yüzde 12,5. Muhtaçlık kredilerinde ise artış yekun kredi artışının üzerinde. Yekun kolun tüketici kredilerindeki büyümesi yüzde 27,9. Kamu bu ortamda yüzde 46,9 üzere süratli bir büyüme gösterirken yabancı bankalar yüzde 16,3, yerli bankalar yüzde 17,6 büyüme sağladı. Tüketici kredilerinde daha süratli büyüyen bankaların farz karşılıktaki erteleme sonrası hem daha rahat edecekleri hem de bu büyümelerini zarurî karşılık teşvikinde kullanabilecekleri görülüyor.
Analistler paylara olumlu yansımasının yanı sıra bankacılık karlarında da yılın ahir yüzde 10’a yakın bir artış sağlayacağı görüşünde. 2020’nin 6 aylık periyodunda bankaların tüketici kredi büyümelerinin de mecburî karşılık teşvikine dahil olması bankaların bilançolarına olumlu yansıyacak.
