Yağmur ormanlarını ve Amazon Havzası’ndaki yerli halkların haklarını korumak üzere kurulan, kar gayesi gütmeyen yardım kuruluşu “Amazon Watch” program yöneticisi Christian Poirier, yağmur ormanlarını korumak için farkındalığı artırmak hedefiyle her yıl 22 Haziran’da kutlanan Dünya Yağmur Ormanları Günü öncesinde AA’ya açıklamalarda bulundu.
Brezilya’daki yerli halk arasında yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle görülen can kayıplarının tasa verici orantıda olduğunu söyleyen Poirier, Brezilya Yerli Halklar Birliğinden (APIB) alınan donelere dayanarak yerliler arasında 9 Haziran itibarıyla resmi olarak doğrulanmış 2 bin 640’tan ziyade vaka ve virüse bağlı en az 252 mevt olduğunu belirtti. Poirier, ulusal nüfusun mevt nispeti yüzde 5,6 iken, yerli nüfusta bu nispetin yüzde 9,6 olduğuna dikkati çekti.
Poirier, kar gayesi gütmeyen InfoAmazonia tarafından yapılan bir çalışmaya işaret ederek “Yerli halk arasındaki durum, yerleşim noktaları ile en yakın ağır bakım üniteleri arasındaki ortalama uzaklık 315 kilometre olduğu için müsait tıbbi bakıma erişim zayıflığı nedeniyle daha da kötüleşiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Mahallî yetkililerin uyardığı üzere, kesimin sağlık sisteminin mart ayında çöktüğünü söyleyen Poirier, “Yerli halk arasında Kovid-19’a bağlı ölümlerinin birden fazla, en yüksek enfeksiyon orantısına sahip eyaletlerden biri olan Amazonas’ta meydana geldi.” dedi.
Poirier, Brezilya Ulusal Uzay Araştırmaları Enstitüsü (INPE) olgularına dayanarak 2020’nin birinci dört ayında, ormansızlaşmanın geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla Brezilya Amazonlarında yüzde 55, yerli kesimlerde ise yüzde 59 artış gösterdiğini belirtti.
“SALGIN ÖNÜNDE ÇOK DA SEÇENEĞİMİZ OLMADI”
APIB idare koordinatörü Dinaman Tuxa da “Topluluklarımız, genellikle erişim yahut altyapı olmayan, uzak, yaşanması güç kesimlerde. Salgın önünde çok da seçeneğimiz olmadı.” diye konuştu.
Brezilya’nın kuzeydoğusundaki Tuxa halkının bir üyesi olan Tuxa, “Tuxa halkı, kendini izole etti. Dışarıdan kimsenin girmesine müsaade verilmiyor ve rastgele bir kişinin dışarı çıkmasını da engellemeye çalışıyorlar.” dedi.
Gelecekteki bir salgının tedavisinin kendi topraklarından çıkabileceğini ileri süren Tuxa, yerli toplulukların klâsik haberine işaret ederek “Büyük ilaç şirketleri topluluklarımıza giriyor, haklarımızı tanımadan klâsik malumat ve bitkilerimizi öğreniyor ve onları kentlere götürerek kendi keşifleri olduğunu söylüyor.” icmalini yaptı.
Brezilya Sağlık Bakanlığının son datalarına nazaran, Kovid-19 vaka sayısı 1 milyon 67 bin 579’a yükselirken, virüs nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı da 49 bin 976’ya çıktı.
Vesair yandan, Amazonların yan aldığı Amazonas eyaletinin başşehri Manaos’ta, geçen ayın başında, Kovid-19’dan ötürü kısa vadede çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesi nedeniyle cenazeler üst üste gömülürken, kimi ailelerin de ölen yakınlarının toplu mezarlara gömülmemesi için istemeyerek de olsa yakılmalarını tercih ettiği kaydedilmişti.
83 BİNDEN ÇOKÇA YANGIN ÇIKMIŞTI
INPE, 2019’un Ağustos ahir yayımladığı raporda, Brezilya’daki Amazon ormanlarında yılın sekiz ayında 83 binden çokça yangın çıktığını bildirmişti.
INPE’nin Kasım 2019 raporunda, Amazon yağmur ormanlarındaki ormansızlaşma orantısının 2008’den itibaren en yüksek seviyeye ulaştığı belirtilmişti.
Raporda, ülkenin Amazon ormanlarındaki kaybın, Ağustos 2018 ile Temmuz 2019 arasında, evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yaklaşık yüzde 30’luk bir artışla 9 bin 762 kilometrekareye ulaştığı kaydedilmişti.
Yeryüzündeki oksijenin yüzde 20’sini sağlayan, “Dünyanın akciğerleri” olarak isimlendirilen Amazon Yağmur Ormanları yılda bir milyar tondan çokça atmosferik karbonun emilmesini sağlıyor.
Dünyadaki hayvan ve bitki çeşitlerinin de yüzde 10’unu barındıran Amazonlar, sekiz farklı Güney Amerika ülkesinde yaşayan 400’den ziyade yerli kabileye de mesken sahipliği yapıyor.
AMAZONLAR’DAKİ ORMAN TAHRİBATINDA BOLSONARO TESIRI
Birtakım sivil topluluk kuruluşları, Amazonlar’daki orman tahribatının artmasında Brezilya Devlet Lideri Jair Bolsonaro liderliğindeki hükümetin yasa dışı çiftçilik ve madencilikle mücadeleyi azaltmasının yanı sıra korunan ortamlarda uygulanan para cezaları ile ekipmanın imha edilmesi üzere önlemleri ihmal etmesinin rol oynadığını belirtiyor.
Bolsonaro, devlet lideri seçiminden evvel Amazonlar’ın korunmasının ülke ekonomisinin gelişimine handikap olduğunu belirterek bu sahası ticari tasarrufa açma kelamı vermişti.
1 Ocak 2019’da hizmete başlayan Bolsonaro, iktidarı müddetince Amazon ormanlarını korumakla hizmetli muhit ve yerli hakları ajanslarının bütçesinde yüzde 25, orman yangınlarını önlemek için ayrılan bütçede yüzde 23 kesintiye gitmişti.
