Pandemi içinde olmasaydık bu yaz iki süper kahraman filmi birden izleyecektik. Ortak özellikleri başrollerin ve ezici çoğunluğun kadınlara ilişkin oluşuydu. Ve hatta 2020 kadın süper kahramanların yılı. Bir zamanlar erkeklerle özdeşleştirilen çeşitte gelenekler nihayet yıkılıyor.
Battle of the Sexes” (Cinsiyetlerin Savaşı) başlıklı bir araştırmaya göre süper kahraman filmlerindeki sürenin yüzde 91’inde ekranı erkekler işgal ediyor. Yani her 13 dakikaya karşılık kadınlar yalnızca dört dakika ekranda kalıyor. Birkaç sene öncesine gidelim. 2017 yılında Hillary Clinton, Birleşik Devletler’de başkanlık yarışına girdiğinde, Maria Grazia Chiuri, Dior’un tarihteki ilk kadın kreatif direktörü olduğunda popüler kültürde kadının yerinin değiştiği ve erkeklerle özdeşleşen rollerin değişmeye başladığı konuşulmuştu. (Bundan birkaç yıl sonra New York Times’dan Forbes’a kadar tüm yayın kuruluşları pandemi boyunca sürecin en iyi kadınlar tarafından yönetilen ülkelerde ilerlediğinin altını çizecekti.) Çabucak arkasından sinemada bilhassa erkek hükümran bir alan olan süper-kahraman filmlerindeki kadınların eksikliği gündeme geldi. 2005’ten beri devam eden “Dr. Who” dizisinde ana karakteri bir kadının canlandırması için beklenilen süre 12 yılı aldı. Gal Gadot’un “Wonder Woman” olarak karşımıza çıkışı da bu yıllara tekabül ediyor. Üstelik filmi bir kadın, Patty Jenkins yönetecekti.
FOTOĞRAF: RICCARDO TINELLI TARZ: MONTOLIU MANGRANE SYL. MODEL: SHLOMIT MALKA (UNO MODELS)
BBC tarafından 10-19 yaşları ortasındaki kız çocuklarıyla bir araştırma yapılmış. Ankete katılan gençlerin üçte ikisi ekranda yeteri kadar önder ruhlu, güçlü kadın karakterler görmedikleri için kendilerini yeteri kadar mert ve emin bulmadıklarını söylüyorlar. Güçlü olmak için elbette tekme savurmak, dünyayı kurtarmak gerekli değil. Tek çocuğunu bir başına yetiştirmeye çalışan bir kadın da elbette güçlüdür, fakat alışılmış ki gençlerin ne demek istediğini çok iyi anlıyorum. Çünkü temsil her şeydir. “Superpowering Girls” başlıklı raporda tıpkı zamanda erkeklerin de düşünceleri sorulmuş. Erkeklerin yüzde 57’si fikirlerinin kıymet gördüğünü söylerken, oran kadınlarda yüzde 38. Cüret ve kendine güven duyma konusunda erkeklerde oran yüzde 80’lerdeyken, kız çocuklarında bu oran yüzde 70’lerde.
#MeToo ışığında Oscar’larda Frances McDormand ödülünü kucaklarken insanın tüylerini diken diken eden bir konuşma yapmıştı. Birkaç gün sonra “Black Panther”da (ana karakterlerin ikisi de erkek olmasına karşın, orana vurulduğunda en fazla kadın karakterin yer aldığı süper kahraman filmi) fırtınalar estiren Michael B. Jordan da McDormand’ın müsaadeden giderek yapımcılarla yapılacak toplantılarda hem kamera önünde hem de arkasında cinsiyet, ırk üzere hususlarda kâfi çoğunluk olmadığı takdirde prodüksiyon içinde yer almayacağını açıklamıştı. Her iki oyuncu da herkesi bu eşitliği gözetmeye davet etmişlerdi.
GERÇEK AMAZONLAR
Akademi Ödüllü Brie Larson’ın başrolünde olduğu yani ana karakteri canlandırdığı “Captain Marvel” 2019 yılında Kadınlar Günü’nde vizyona girdi. Toplam bir milyar dolarlık bir gişe hasılatı yapan film hem ilk haftasında en büyük açılışı yapan, hem de yılın en çok seyredilen altıncı filmi olmuştu. Bu ve emsal başarılar yıllar boyunca “kadın filmleri gişe yapmaz” savını çürüttüğü için elbette önemli. Amerikalı çizgi karakter yaratıcısı Stan Lee yıllar boyunca en zayıf rolleri kadınlar için yazdığından dolayı eleştiriliyordu. Brie Larson, Captain Marvel’daki rolü kabul etmesinde de bu şekil yaklaşımların ön planda olduğunu söylüyor: “Daha geniş kitlelere ulaşabildiği için, anlatmak istediğimi daha fazla insan duyabileceği için kabul ettim. Biz örnek olmalıyız, insanların fikirlerini değiştirmeliyiz” diyor.
80’li ve 90’lı yıllarda yaratılan kadın karakterlerin durumu pek de iç açıcı sayılmazdı, hatta aşağılayıcı olduklarını bile söyleyebiliriz. Genelde stereotipik karakterlerdi aslında bunlar. Vücut ölçüleri bakımından erkeklerin gözünde yaratılan kusursuz kadınlar. Bu yüzden 2015 yılında Gal Gadot’un Wonder Woman seçildiğini duyan büyük bir erkek kitle, kararı göğüslerinin gereğince büyük olmaması nedeniyle eleştirmişti. Gadot doğal ki sözünü sakınmadan efsanevi bir karşılık vermişti ve “Tüm bunlar boş konuşmalar” demişti. “Asla kimseyi mutlu edemiyorsunuz. Gençken eleştirileri çok ciddiye alırdım. Lakin artık eğleniyorum. Gerçek amazonların tek bir göğsü var ve bu onların okçulukta usta olmalarını engellmiyordu” diyerek devam etmişti. İşte aslında bu nedenle popüler kültürde, sinemada, televizyonda bilhassa geniş kitleleri etkileyen alanlarda temsiliyet önemli.
Çocukluğumda beni ekrana bağlayan She-Ra geçtiğimiz yıllarda Netflix tarafından yine yaratıldı. Neredeyse tüm rollerin kadın olduğu çizgi dizi, asırlardır anlatılan prensesler ve hayatları mitlerini yerle bir ederken hem “body positivity” hem de hislerini kullanarak nasıl başkan olunabileceğini gösteriyordu. Pek çok çocuk tahminen izlerken bunun ne olduğunu anlamayabilir, fakat en azından farklı bir kadın karakteri ve imajıyla karşılaştıklarını söyleyebiliriz bu şekilde. Dizideki erkek karakterler bile normlara göre sıra dışı ve öteki tüm kadın karakterleri desteklemek için burada. Yan rollerde izlediğimiz, girdiği arbedelere karşın asla saçı, makyajı bozulmayan, üstü kirlenmeyen kadın karakterlerden sonra yeniden güçlü bir temsiliyet.
EZBER BOZMAK
Wonder Woman üzere olağanda çoktan vizyona girmesi gereken, lakin pandemi nedeniyle ertelenen bir öteki imal ise “Black Widow”. Marvel evreninde 10 yıldan fazla bir sürede sekiz kadar filmde karşımıza çıkan Scarlett Johansson ve canlandırdığı karakter Natasha Romanoff da sonunda rol çalarak ana karakter olarak kendi filminde karşımıza çıktı. Üstelik tıpkı Wonder Woman’da olduğu üzere Black Widow’un da yönetmeni yeniden bir kadın, Avustralyalı yönetmen Cate Shortland. Johansson’a ise Florence Pugh ve Rachel Weisz eşlik ediyor.
Marvel evreninde 10 yıldan fazla bir müddette sekiz kadar filmde karşımıza çıkan Scarlett Johansson sonunda ana karakter olarak kendi filminde karşımızda.
Johansson önceki yıllarda Natasha Romanoff karakterinde onu en çok etkileyen şeyin ne olduğu sorulduğunda şöyle demişti: “Natasha iyi olmayı seçiyor ve bunun için savaşıyor. Ahlaki pahalar açısından çok net olmayışı hoşuma gidiyor, çünkü bir insanın, kadının kusurlarını da gösteriyor. Bir kadının süper kahraman sinemasında bu şekilde temsil edilebilmesi hoşuma gitti.” Johansson’a göre karakterini Batman üzere erkek kahraman karakterlerinden ayıran en önemli özellik ise duygusal zekası. Ayrıyeten Wonder Woman ve Captain Marvel üzere karakterlerin varlığından da mutlu. Karakterlerin ortak özelliği daha fazla kadın kıssalarını anlatabilmeye teşvik etmek.
Gal Gadot kendisine memleketler arası arenada şöhret kazandıran karakteri Wonder Woman ile 2020’de tekrar beyazperdeye dönüyor.
Margot Robbie, Quentin Tarantino filminde Sharon Tate’i canlandırdığında yönetmenin kadın karakterine bakışı ve onu sessizleştirdiği eleştirilmişti. Yeniden bir erkek tarafından yönetilen “Suicide Squad”ın bilakis canlandırdığı Harley Quinn karakterini başrol olarak “Bird of Prey”e taşıdığında ve bu sefer bir kadın yönetmen tarafından yönetildiğinde filmin ve karakterin atmosferi de değişmişti. Anahtar kelimeler, daha yaratıcı ve renkli oluşu yönündeydi. Birinci film, kadınları yeniden bir seks sembolü olarak gösterdiğinden dolayı çok fazla negatif yorum almıştı.
Margot Robbie, Harley Quinn karakterini hem bir kadın hem de erkek yönetmenin filminde canlandırdı. Hangisinde olumlu eleştiriler topladı dersiniz?
Film eleştirmeni Phil de Semlyen’in dediği üzere “Kadının bakış açısı, bugüne kadar yazılmış cinsiyet rollerini yerle bir ediyor, gelenekleri yıkıyor. Bilhassa heyecan dolu öykülerde yeni ve ilginç yollar keşfettik bu sayede.”
Lakin bilhassa de 2020 kadın süper kahramanlarının yılı oldu. Ertelenen filmlere bakacak olursak 2021’de de onları izlemeye devam edeceğiz. Maisie Williams, X-Men “spin off” serisinde kendi özel filmini çekti, Angelina Jolie ve Gemma Chan’ın bir ortada olduğu “Eternals” şimdilik 2021’e ertelendi, fakat filmin yönetmen koltuğunda da bağımsız sinemanın yeni süper gücü Chloé Zhang var. Türün büyük fanı olmasanız da bu filmleri izlemek daha fazla kıssanın çekilip anlatılması konusunda yapımcıların da iştahını kabartacaktır.
Yazı: Aykun Taşdöner
ELLE TEMMUZ – AĞUSTOS 2020 SAYISINDAN ALINMIŞTIR.
