Üniversite öğrencisinin alzheimer çalışması patent müracaat aşamasına geldi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi 4. sınıf öğrencisi Çağıl Kalender, üniversitede yürütülen Araştırma Eğitimi Programı (AEP) çerçevesinde başladığı araştırma yolculuğunda alzheimer hastalığı ve tedavi mekanizmaları konusunda öğretmenleriyle çalışma yürütüyor. Kalender’in çalışmalarından haberdar olan Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, T3 Vakfı ve SAHA İstanbul Başkanı Haluk Bayraktar ile SAHA İstanbul Genel Sekreteri İlhami Keleş de girişimle yakından ilgileniyor.

Çağıl Kalender, çalışmalarına ilk önce hastalıktaki temel algoritmayı incelemekle başladığını söyledi. Alzheimerın tam olarak çözülememiş, medikal açıdan en kompleks illetlerden biri olduğuna işaret eden Kalender, şöyle konuştu:

“Dolayısıyla bu karmaşık illete bir tahlil getirmek istiyorsak öncelikle illette neler olduğunu açıklamamız gerekiyor biçiminde düşünerek başladık. Yaklaşık üç yıl süren tüm tıp literatürünün taranması sonucu biz bu illette temel sekiz farklı teorik mekanizma ortaya çıkardık. Sonraki aşamamız bu mekanizmaların yalnızca bir kısmına değil, tümüne karşı etkili olup cevap oluşturacak bir tedavi geliştirmekti. Zira günümüzde alzheimer için aktif bir tedavi yöntemi olmayıp, reçete edilen ilaçlar marazın bu belirlediğimiz mekanizmalarından farklı ayrı birer olmak üzere yekunda yalnızca üçü üzerinden tesir gösteriyor. Bu nedenle marazın beş temel mekanizması açıkta kalıyor ve bu durum ilaçların aktifliğinin 3-6 aydan daha uzun sürmemesine sebep oluyor. Yani şayet biz bu illete bir tahlil üretmek istiyorsak, bunu tüm mekanizmaları amaç alarak başarabiliriz.”
Genler mercek altına alındı

Bu amaç doğrultusunda, belirledikleri bir seri gen üzerine ağırlaşmaya başladıklarını anlatan Kalender, “Bu genler vücuttaki tüm hücrelerde faal rol oynuyorlar gelgelelim farklı hücrelerde farklı alt tipleri hücre içi farklı yerleşimlere sahip ve bu yüzden her hücrede farklı tesir gösteriyorlar. Çalışmalarımızda, bu gen kümesinin alt tiplerini aktive yahut inhibe ederek belirlediğimiz sekiz mekanizma üzerine tesir oluşturabileceğimizi fark ettik.” dedi.

Kalender, sonraki aşamanın işin en çetin kısmını oluşturduğunu, zira bu genler tarafından sentezlenen enzim kümelerini etkileyecek bir yöntem tasarlanması gerektiğini vurguladı. Çağıl Kalender, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Bulduğumuz yeni bileşik ile işte bu enzimleri hem aktive edebilen hem de aktivasyonlarının uzun vadeli tedavi boyunca korunmasını sağlayabiliyoruz. Yeni olarak laboratuvarda bu bileşiğin aktivasyonu sağlayan kısmının dimağ ve alzheimer hastalığından ilk etkilenen kısımlardan hipokampuste nöronlar ve glia hücreleri üzerine etkilerini gözlemledik. Sentez laboratuvarımızda ise tasarladığımız bu ilacın etken unsurunu kendi imkanlarımız ile saf olarak elde etmeyi başardık ve pilot çalışmamızı gerçekleştirdik. Bundan sonraki aşamalarda hayvan çalışmalarında ve faz çalışmalarında hem araştırma süreci hem de araştırma için gerekli ölçülerde ilaç üretimi için destek opsiyonlarını kıymetlendiriyoruz.”

Yurt dışından davetler aldı

Bu girişimin bir kesimini oluşturan etken hususları test ettikleri ve karşılaştırdıkları çalışmanın 2019’da Ottawa Üniversitesi moleküler biyoloji bölümü tarafından ilgiyle karşılandığını belirten Kalender, şu açıklamayı yaptı:

“Kendi üniversitelerinde laboratuvar oluşturmamız ve bu marazın bilişsel yolakları üzerine çalışmak maksadıyla davet edildim ancak gidiş maliyetleri konusunda her ne kadar farklı kaynaklardan burs arasam da lisans öğrencilerinin akademik çalışmalarını destekleyen bir program bulunmadığı için maddi imkansızlıklar nedeniyle staja gidemedim. 2020 yılında ise Stanford Üniversitesi Neurosurgery bölümünden yaz tatili dönemime denk gelecek şekilde ziyaretçi araştırmacı olarak davet aldım, bu sefer hazırlıklı davranıp TÜBİTAK girişim yarışından kazandığım armağanımı ve okul dışı saatlerde kişisel ders vererek kazandığım parayı biriktirmiştim ve yol masraflarını karşılayabilecektim. Bu sefer de COVID-19 pandemisi nedeniyle akademik programların iptal olması üzerine ziyaretim ileri bir döneme ertelendi.”

Hasta yakınları motive etti

Çağıl Kalender, yurt dışı stajlarında burs programlarının genellikle yüksek lisans öğrencilerini kapsadığını, kendisi üzere lisans döneminde derslerine ek olarak araştırmalara yönelen öğrenci sayısı kısıtlı olduğu için bu bahiste bir farkındalık oluşmamasının kahırlarını yaşadığını söyledi.

Çalışmasına destek oluşturabilmek maksadıyla katıldığı TÜBİTAK 2242 Lisans Öğrencileri Arası Girişim Yarışı’nda kesim birincisi olarak Teknofest İstanbul kapsamındaki finale katıldığını anlatan Kalender, aldığı “teşvik ödülünü” yerinde görmese de müsabaka sırasında görüştüğü hasta yakınlarının “sonuç ne olursa olsun lütfen bu işin peşini bırakmayın, biz de sizi takip edeceğiz” halindeki kelamlarının kendisini motive edip cesaretlendirdiğini vurguladı.

“Tek istediğim çalışma ortamı oluşturulması”

Çalışmalarının bundan sonraki seyrine ilişkin değerlendirmelerde bulunan Kalender, “Geldiğimiz nokta, ilacımızın dimağ ve hipokampus hudut hücreleri üzerinde etkinliklerinin gösterildiği, etken unsurların ülkemizde ilk defa sentez yöntemlerinin oluşturulduğu ve üretime hazır hale getirildiği kritik nokta. Bundan sonrası için söyleyebileceğim, daha yapılacak çok iş var gelgelelim bende de o işleri yapmak için irade var, tek istediğim uğraşlarımın üniversitem ve bilhassa TÜBİTAK olmak üzere devlet tarafından çalışma ortamının oluşturulması açısından desteklenmesi.” dedi.

Kaynak: AA