Sakarya’da Adapazarı Belediyesi tarafından yaptırılan Türkiye’nin ilk zelzele müzesi 16 yıldır vatandaşlara yaşanan makûs acıyı unutturmamakla birlikte müzenin içerisinde bulunan simülatör ile ziyaretçilere 17 Ağustos 1999’da yaşanan 45 saniyelik zelzelenin büyüklüğünü uygulamalı yaşatmaya çalışıyor.
Adapazarı ilçesi Kavaklar Caddesi’nde yer alan stant stantları ve sinevizyon salonu bulunan Sarsıntı Kültür Müzesinde, Adapazarı’nda meydana gelen 1967 ve 1999 yılı sarsıntılarına ilişkin zelzele öncesi ve sonrası fotoğraflar ile yapay sarsıntı oluşturan titreşimli elektronik bir stant, zelzelede yıkılan binaların imal tekniği ile ilgili inşaat materyalleri ve sismograf ile sarsıntıyla alakalı öbür ögeler sergileniyor. Binanın mimarisi ve iç düzenlemesi büsbütün fotoğraf, tablo, fotoğraf ve bu üzere materyallerin sergilenebileceği bir sanat galerisi formunda inşa edildi. Bölgenin birinci derece zelzele jenerasyonunda kalması nedeni ile Sakarya’da meydana gelen sarsıntılar öncesi ve sonrasını belgelemek, ‘Deprem olgusunu’ daima ve sıcak tutabilmek emeli ile 2000 yılında üretimine başlanan Sarsıntı Müzesi 2004 yılında resmen ziyarete açıldı.
Ayda ortalama 3 bin 500 ziyaretçi
Fay kırığı teması işlenerek göçük biçimini andıran ve yıkık duvarları, eğik kolonları ve kırık kirişleriyle farklı bir görünüme sahip olan zelzele müzesi ziyaretçi akınına uğruyor. Ayda ortalama 3 bin 500 kişinin geldiği sarsıntı müzesini hizmete açıldığı günden bugüne kadar 1 milyonu aşkın kişi ziyaret etti. Fiyatsız olarak hizmet veren müze, korona virüs salgını nedeni ile aşikâr bir mühlet kapalı kalsa da olağanlaşma süreci sonrasında kapılarını tekrardan ziyaretçilerine açtı. Müzede, zelzelede hayatını kaybedenlerin isimlerinin yer aldığı 3 bin 894 kristal anıt bulunuyor.
45 saniyelik zelzelenin büyüklüğünü unutturmuyor
Müzedeki simülatör aracılığıyla 7,4 büyüklüğünde yapay zelzeleler üretilerek, Sakarya’da yaklaşık 4 bin kişinin hayatını kaybettiği 17 Ağustos 1999´da 03.02’deki 45 saniyelik zelzelenin büyüklüğü uygulamalı olarak anlatılıyor. 17 Ağustos sarsıntısında müze binasına yakın dükkanının olduğunu belirten ve esnaflık yapan Süleyman Bağcılar, ortadan geçen mühlet boyunca insanların sarsıntısı yavaş yavaş unuttuğunu ve zelzeleyle ilgili hiçbir önlem almadıklarını belirtti. Sarsıntısı uykusunda yaşayan ve sarsıntı müzesine geldiğinde o anları tekrardan yaşadığını belirten Serap Vurgun Şahin ise zelzelenin insanların öldürmediğini binaların insanları öldürdüğünü dile getirdi.
Zelzelesi, kendimizi ve konutlarımızı müdafaayı unuttuk
Zelzele müzesini gezen ve 17 Ağustos sarsıntısında Sakarya’da esnaflık yapan Süleyman Bağcılar, “Çok acı günleri hatırlatıyor. Zelzele müzesine yakın bir yere çiçekçi dükkanım vardı benim. Bizim binamız yan yattı ve hasar aldı. Lakin birtakım yerler çok daha fazla hasar aldı. Çok acı günlerdi. Ancak ne yazık ki o günleri unuttuk. Şu anda sarsıntısı unuttuk, kendimizi konutlarımızı muhafazayı da unuttuk. Sarsıntıya hazırlıklı değiliz. Zelzeleyle ilgili hiçbir şey yapmıyoruz. Ben şahsen unuttum, yapmıyorum. Yapanları da göremiyorum. Bir sürü ağır hasarlı binalar var. Tekrar bir zelzele olsa sarsıntı fotoğraflarında karşılaşacağımız binalar var. İlgililer ne kadar ilgileniyor bilmiyorum. Allah tekrarından korusun diyeceğim lakin bir zelzele daha olursa 17 Ağustos 1999 zelzelesinden daha makus olur diye korkuyorum. Yeniden binalarda yaşıyoruz. Binamızı güçlendirdiler. Çok hoş şekilde güçlendirdiler. Bizim binamızda çok sağlam fakat fotoğraftaki üzere temelinden yıkılabilir. Sakarya’nın yeri berbat. Sakarya merkezdeki birtakım mahallelerin yeri berbat. Oradan acı gelebilir. Binalarımız sağlam, güçlü lakin yeri çok berbat. Kimi binaların ise tabanı sağlam binalar zayıf. Yani binaların üretiminde kimi eksiklikler var” dedi.
Eşim ve çocuğumu kurtarmak için bütün duaları okudum
Bağcılar, “Müzeye komşuyum. Müzeye gelenler daima kent dışından gelenler, köylerden gelenler. Bizim Adapazarı yerlisinden pek gelen zannetmiyorum. Yani Adapazarı yerlisi yeniden unuttu inşallah rabbim hatırlatmasın. Ben o gece uyanıktım. Bağırışlardan telaşlardan şaşırdım. Binamız burularak yan yattı. Havada şimşekler çaktı. Uzay mekiği üzere oldu. Eşimde hamileydi. Eşim ve yavrumu kurtarmak için bildiğim bütün duaları okudum. Eşimi kurtardım. Oğlum için engelli olur dediler. Oğlumda sapasağlam oldu. Eşimi meskenden komşularımız çıkarttı. Orası bir acı. Dükkanıma gelinceye kadar 1 saat geçti. Yani 15 dakikalık yolu 1 saatte geldim. Ben bunları ne kadar anlatsam sizin yanınızdan ayrıldıktan 2 dakika sonra insan unutuyor, önlemde almıyor. Yaratılışımızda mı, tedbirsizlik mi, cahilliğimiz mi, yetkililerin, büyüklerimizin kulağımızı çekmemesi, uyarmaması mı, yoksa biz lay lay lom yaşamayı mı seviyoruz bilmiyorum. Yetkililerin, bu hususun üzerine gitmesini isterim. Birde yetkililerin ikazlarını ne kadar uyguluyoruz” diye konuştu.
Müzeye geldiğimde o günleri tekrar yaşadım
17 Ağustos 1999 sarsıntısına konutunda gece uykusunda yakalanan Serap Vurgun Şahin ise zelzele müzesinin o günleri anımsattığı için ürperdiğini ve müzeyi gezemediğini belirterek, “Sakaryalılar olarak sarsıntısı biz zaman zaman ufak ufak yaşıyorduk. Ben o gecede bir zelzele olduğunu anladım. 4. Katta oturuyordum. Kiremit sesi ile birlikte uyandım. O zamandan kalan korkumla hala çok berbatım. Müzeye geldiğimde de o günleri tekrar yaşadım. Sarsıntıdan etkilendiğim için zelzele müzesinin de yalnızca bir kısmına kadar girebildim. O an ki o geceyi tekrar yaşadım. Zelzelesi zati unutmuyoruz lakin o günleri unutmamak ismine sarsıntı müzesi bizlere o günleri tekrar tekrar yaşatıyor. Sarsıntısı unutmadık sarsıntıyla yaşamaya ondan sonra alışmış olduk ancak ben sarsıntının insanları asla öldürmediğini lakin binaların öldürdüğüne inanıyorum. Zira binalarımıza sağlam ve güçlü olmuş olsaydı bu kadar can kaybımız olmazdı. O üzücü deneyimin bize umarım ki Biz zelzelesi unutmadık lakin yapılan binalar ve inşaatlardan unutuldu diye düşünüyorum” halinde konuştu.
