Türkiye’de yer alan 10 binin üzerinde kayıtlı Suriyeli işletmenin yüzde 23’nü toptan-perakende ticaret ile uğraştığı, yüzde 14’ünün konaklama-gıda kesimlerinde bulunduğu, yüzde 12’sinin de imalat ile ilişkili olduğu raporlandı.
Lokal mikro, küçük ve orta boyutlu işletmeleri (KOBİ), yeni iş fırsatlarıyla tanıştırarak krizden etkilenen ekonomilerin kalkınmasını hedefleyen Birleşmiş Milletler dayanaklı, kar gayesi gütmeyen memleketler arası sivil toplum kuruluşu Building Markets, Suriyeli işletmelerin finansal durumu üzerinde saha çalışması yaptı. Türkiye’deki Suriyeli finansmana erişimine mercek tutulan raporda, kelam konusu işletmelerin dal tahlilleri de yapıldı. Rapora nazaran, Türkiye’de yer alan 10 binin üzerinde kayıtlı Suriyeli işletmenin yüzde 23’nü toptan-perakende ticaret ile, yüzde 14’ü konaklama-gıda dallarında, yüzde 12’si de imalat ile uğraşıyor. İşletmelerin yüzde 75’si ‘1 ila 5’ Suriyeli mülteciye iş imkanı sağlıyor, yüzde 10’u ‘6 ila 10’ Suriyeliyi istihdam ederken, yüzde 5’lik bir kısmı ise 11 ve üstü çalışana kapı açıyor.
Bir birden fazla Orta Doğu ülkelerinde ticaretle uğraştı
Suriyeliler ile yapılan araştırmalara nazaran Türkiye’de işletme sahibi Suriyelilerin yüzde 75’i Türkiye’ye gelmeden önce Suriye, Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri üzere ülkelerde de şirket kurdu ve ticaretle uğraştı. Türkiye’de faaliyet gösteren Suriyeli işletmeler Körfez, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleriyle ticari ilişkiler kurarak, ihracat gerçekleştiriyor. Ticaretle uğraşan Suriyeli iş insanlarının yarısından fazlası eserlerini Türk üreticilerden tedarik ederek, Türk malı eserlerin bu pazarlarda daha faal olmasına katkıda bulunuyorlar.
Suriyelilerin yüzde 1’i krediye ulaşabiliyor
Alanda gerçekleştirilen araştırmalara dayanan rapora nazaran Suriyeli KOBİ’lerin sırf yüzde 1’i kredi imkanlarına ulaşabiliyor. Bankalar tarafından ‘yüksek risk’ kümesinde değerlendirilen Suriyeli girişimcilerin yüzde 66’sı bankacılık süreçleri için iştirak bankalarını tercih ediyor. Girişimcilere Türkiye’de karşılaştıkları en temel meseleler sorulduğunda, üçüncü sırayı ‘finans, kaynak eksikliği’ alırken işletme sahiplerinin yüzde 19’u Türkiye’nin vergi sistemini ve maddelerini bilmediğini ve gerekli finansal danışmanlık hizmetine ulaşamadıklarını belirtiyor.
Para transferinde kendi yöntemlerini kullanıyorlar
Savaş nedeniyle Türkiye ile Suriye ortasında sağlıklı bir para transferi yönteminin bulunmaması, Suriye lirasının daima paha kaybetmesi, yüksek vergi oranları üzere nedenlerle bankacılık sisteminden uzak duran Suriyeli işletmeciler kendi ortalarında ‘havale’ ismi verilen, elden ele para geçmesini sağlayan eski bir para transferi sistemini kullanılıyor. Türkiye Ekonomi Siyasetleri Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) 2018 yılında yayınladığı verilere yer veren raporda, Suriyeli işletmelerin yüzde 38,5’inin yurt içine yahut yurt dışına para göndermek istediğinde ‘daha güvenilir’ buldukları ‘havale’ sistemini tercih ettiklerini ortaya koydu.
