Dünya üzerinde sakız ağacının en verimli şekilde yetiştiği yerler olan İzmir’in Çeşme ilçesi ve Yunanistan’ın Sakız Adası, en kaliteli sakızı üretmek için adeta düelloya girişirken, Çeşme’deki ağaçların daha genç olması nedeniyle elde edilen eserin Yunanistan’dakinden daha kaliteli olduğu söz ediliyor. Çeşmeli üreticilerin gayesi ise Yunanistan’dan yapılan yıllık 10 milyon dolarlık sakız ithalatını yakalamak.
Türkiye’nin önemli turizm merkezlerinden Çeşme, Osmanlı toprağı olduğu dönemlerde Sakız Adası ile birlikte dünya üzerinde sakız ağacının en verimli yetiştiği bölge olarak önemli bir yere sahipken cumhuriyetin ilk yıllarında Girit Adasından Çeşme’ye göç eden mübadillerin sakız ağacını tanımaması nedeniyle yıllar içerisinde sakız üretimi adeta unutuldu. Çeşme’deki çok az sayıda sakız ağacı kalması nedeniyle klasik eserler olan sakızlı kurabiye, sakız dondurması, sakız muhallebisi üzere eserlerde kullanılan sakız, Yunanistan’dan ithal edilmeye başlandı. 1959 yılı ise Çeşme için sakız macerasının tekrar başladığı yıl oldu. Dönemin ilçe tarım müdürü, Yunanistan’ın sakız adasına giderek oradan 20 adet kadar sakız ağacı kökünü anaç olarak Çeşme’ye getirdi ve üretime başlandı.
Üretimi hayli zahmetli olan sakızın hasadı Haziran ayı ortalarında başlarken, sakız üreticileri bu mevsimde ağaçların gövdelerini çizip sakız damlalarını toplamaya başlıyor. Ağaçların altına pekmez toprağı serilerek çiziklerden damlayan sakız Eylül ayı ortalarına kadar toplanıyor.
“Çeşme’de 17 bin sakız fidanı”
Çeşme’de arkadaşları ile birlikte sakız ağaçlarının çoğalması ve sakız üretiminin artması için çalışmalar yapan Çeşmeli sakız üreticisi İbrahim Topal, sakız ağacının çoğaltılmasının sıkıntı ve uzun yıllar gerektiren bir süreç olduğunu belirterek, “Sakız ağacının çelikten geliştirilmesi için yeni yöntemler bulduk. Bu yöntemle ağaçların yüzde 88 kadarını köklendirdik. Arkadaşlarımızla birlikte 20 yıldan fazladır sakız ağacının yaygınlaştırılması için çalışmalar yapıyoruz. Bu yıl, eser elde ettiğimiz 500 kadar ağacımız var Çeşme’de. Her yıl buna yüzlerce ağaç katılacak. Çeşme’de 17 bin fidanımız var. Gelecek yıllarda sakızda sürpriz bir sıçrama yapacağız” dedi.
Geçtiğimiz yıl hasat döneminde 20 kilogram kadar sakız toplandığını tabir eden Topal, “Bu yıl 100 kilo kadar hasadımız olacak. Hasat her yıl artacak. Sakızın eserinin daha çok çeşitlendirilmesi için de çalışıyoruz. Gelecek yıllarda binlerce dönüm sakızlık için çalışıyoruz. Yalnızca eseri arttırmak değil, kaliteli sakız üretimi için de çalışıyoruz” diye konuştu.
“Çeşme sakızı, Yunan sakızından kaliteli”
Bir sakız ağacından ortalama 300 gram sakız elde edildiğini tabir eden Topal, “10 dönüm sakızlıktan 300 kilogram sakız elde edilebiliyor. İç piyasada 150-200 Euro üzere fiyatla üreticisine önemli bir gelir kaynağı sağlayabilir. Bizim Yunanistan’dan yıllık 10 milyon dolarlık sakız ithalatımız var. Yıllık 10 milyon dolarlık eser üretene kadar kendimizi başarılı saymayacağız. Bizim ağaçlarımız daha genç olduğu için eseri Sakız Adasındakinden daha kaliteli oluyor. Fiyatı da onun için daha yüksek” dedi.
Yunanistan’dan “Türkler uydurma sakız üretiyor” propagandası
Sakız Adası’nın kuzey bölümünde sakız ağacı yetişmediğini söyleyen Topal, “Ancak Çeşme’nin her karış toprağı sakız ağacı üretimi için elverişli. Sakız Adasında 904 kilometrekare, Çeşme’de 2 bin 200 kilometrekarenin her karış toprağı sakız ağacına elverişli. Lakin Yunanistan bizim sakız üretmemize biraz hırçın yaklaşıyor. ‘Türkler düzmece sakız üretiyor’ üzere propagandalar yapıyorlar. Bize ilişkin pek çok eseri sahiplendikleri üzere bu eserde de kara propaganda yapıyorlar. Tahlillerde bizim sakızımızın daha kaliteli olduğu ortaya çıktı” diye konuştu.
Sakız Adasında yıllık 300 ton ham sakız üretildiğini söyleyen Topal, Çeşme’nin üretim potansiyelinin ise bunun 10 katı kadar olduğunu tabir ederek, “Sadece ham sakızdan elde edeceğimiz gelir 2 milyar Euro civarını bulur. Biz sakızdan kolonya, sabun, krem, sirke üzere eserler yapmaya başladık. Bu eserlerle birlikte 10 milyar Euro üzere önemli bir potansiyele sahip olacağız. Ülke ekonomimize büyük bir katkısı olacağına inanıyoruz” dedi.
