Türkiye, Brexit sonrası Birleşik Krallık ile Gümrük Birliğinin devamını sağlayacak Serbest Ticaret Anlaşması’nı (STA) ekim ayında imzaya hazır hale getirip yıl sonuna kadar onay sürecini tamamlamayı hedefliyor. 1 Ocak 2021’de yürürlüğe koyulması planlanan STA’nın takvimi için Birleşik Krallık ile görüş birliği sağlandı. Ege İhracatçı Birliklerinin düzenlediği online görüntü konferansta Ticaret Bakanlığı Memleketler arası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği (AB) Genel Müdür Yardımcısı Atilla Bastırmacı’nın iştirakiyle Brexit’in Türkiye ve Birleşik Krallık’ın ticaretine etkileri değerlendirildi.
Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, 2016’da referandumla başlayan Brexit müzakerelerinin yaklaşık 4 yıl sürdüğünü, Birleşik Krallık’ın Avrupa Topluluğu ile başlayan ortak pazar seyahatinden 47 yıl sonra ayrıldığını hatırlattı. Eskinazi, “Şubat ayındaki ayrılıkla birlikte 2020 yılı boyunca sürecek geçiş dönemi başladı. Birleşik Krallık ile yıllardır üst yönlü bir seyir izleyen ticaretimiz var. İhracatımız geçen yıl 11 milyar dolar meblağında gerçekleşti. 16 milyar dolar düzeyindeki ikili ticaret hacmimizi Gümrük Birliği’nin sağladığı muafiyet avantajını koruyarak 20 milyar dolara ulaştırmak istiyoruz. Dolayısıyla geçiş dönemindeki en önemli bahis; Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği ile imzalamasını beklediğimiz anlaşmaya eş zamanlı bir Serbest Ticaret Anlaşmasının ülkemizle de imzalanarak yürürlüğe girmesi. Aksi taktirde geçiş sürecinin sona erdiği 1 Ocak 2021 tarihine kadar STA’yı imzalayamazsak gümrük vergisine tabi olacağız. Korona virüsün dünyada en çok etkilediği ülkelerden biri olan Birleşik Krallık’a hiç şüphesiz ekonomik yansımaları da oldu ve bundan bizim ticaretimiz de etkilendi. Birleşik Krallık’a ocak-temmuz döneminde 5 milyar dolarlık, temmuzda 924 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdik” dedi.
Avrupa Birliği sıkıntı bir dönemden geçiyor
Eskinazi, Türkiye ve Birleşik Krallık’ın ticaretinde otomotiv, hazır giysi ve konfeksiyon, kıymetli maden ve mücevherat, elektrik elektronik, kimyevi hususlar üzere sanayi eserlerinin en büyük ihracat kalemleri ortasında yer aldığını kelamlarına ekleyerek, “Avrupa Birliği ise ihracatımızın yüzde 50’sini gerçekleştirdiğimiz en önemli ticari partnerimiz. Birinci sefer Birleşik Krallık üzere güçlü bir üyesini kaybetmesiyle şiddetli bir döneme giren Avrupa Birliği, bütün ülkeler üzere beklenmedik bir anda pandemiyle karşı karşıya kaldı. Salgının en ağır olduğu dönemde birliğe üye ülkelerin dayanışma ruhunu askıya aldıklarına şahit olduk. Avrupa Birliğinin kendi üyeleri tarafından da artık aktifliğinin sorgulandığı, birlik içinde derin çatlakların oluştuğu bir dönemden geçiyoruz. Öte yandan global tedarik zincirinin değişeceği daha yakın coğrafyaların tercih edileceği öngörüleri, üretim maharetiyle ve nitelikli iş gücüyle öne çıkan Türkiye için de fırsatlar oluşturuyor. İlişkilerimizi koruyarak tıpkı zamanda yeni kesimleri ekleyerek ihracatçıların pazara girişi kolaylaştırılmalı ve ekonomik bağlarımızı güçlendirmemiz lazım. Eylül sonuna kadar STA’nın imzalanmaya hazır hale gelmesini umuyoruz. Ekim’de anlaşmanın sonucuyla ilgili ihracatçılarımızı bilgilendireceğimiz bir online görüntü konferans daha düzenleyeceğiz” diye konuştu.
Brexit sonrası Birleşik Krallık ile ilgili değerlendirmeler şu şekilde:
– “Birleşik Krallık, 1 Ocak 2021’den itibaren bağımsız bir ticaret siyaseti izleyecek. Türkiye’nin Birleşik Krallık ile yapacağı STA, AB ile Birleşik Krallık ortasındaki müzakerelere paralel olarak yapılacak. Birleşik Krallık, AB’den ayrılmasıyla yine ticaret rejimi oluşturuyor.”
-“İngiliz tarafı geçiş mühletini uzatmayacak. 1 Ocak itibariyle Birleşik Krallık ticari olarak AB’den büsbütün ayrılmış, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) bazlı ticarete geçmiş olacak. TIR parkları, TIR rotalarının hazırlanması, gümrük süreçleri, gümrüklerde kullanılacak yazılım programlarının test edilmesi üzere operasyonel boyutla ilgili çalışıyorlar. Gümrüklerde denetimlerin başlamasıyla Ocak ayında 40-45 km’lik TIR kuyruklarının oluşacağı söyleniyor.”
-“Birleşik Krallık 19 Mayıs tarihinde 1 Ocak 2021’den sonra geçerli olacak gümrük vergilerini açıkladı. En önemli ihracat kalemlerimiz gümrük vergisine tabi olacak. Otomotiv, hazır giysi, konfeksiyon televizyon üzere bir çok eserde en önemli ihracat pazarımız Birleşik Krallık ile ilave bir tercihli anlaşma olmazsa gümrük vergisiyle karşı karşıya kalacağız. Hazır giyside gümrük vergileri yüzde 12, otomotivde yüzde 2 ile yüzde 14 ortasında, kuru üzümde ise yüzde 2.”
-“Sanayi eserlerinde ihracatımızın yüzde 95’i, tarım eserlerinde de ihracatımızın önemli bir kısmı gümrük vergisine tabi hale gelecek. Sanayi eserlerinde Birleşik Krallık tarafı ticaretinin yüzde 60’ına yakınını sıfır gümrük vergisiyle yapacak. En önemli ihraç kalemlerimiz tekstil, konfeksiyon, otomotiv, televizyon, kablolar üzere eserlerde gümrük vergilerinden etkileneceğiz.”
-“Gümrük vergileri bütün üçüncü ülkelerle birebir uygulanacağı için en önemli ihracat kalemlerimizle Çin ve Uzak Doğu ile tıpkı düzlemde ticaret yapar hale geleceğiz. Bu durum bizim için kayba neden olabilir. Ek bir düzenleme yapılmazsa 2,4-3 milyar dolar ihracat kaybı kelam konusu.”
-“Menşe ve teknik mevzuat bahisleri AB yükümlülüklerimiz nedeniyle AB’nin sonuçlandırmasını beklediğimiz alanlardan biri. Amaç, Birleşik Krallık ile Gümrük Birliği kurallarını devam ettirecek bir tercihli düzenleme ya da Serbest Ticaret Anlaşması sonuçlandırmak.”
-“Birleşik Krallık ile son birkaç aydır müzakereler çok ağır sürüyor. İki taraf 28 Temmuz’da bir ortaya gelip pazara giriş konusunu masaya yatırdı. STA kapsamında Gümrük Birliğinde olduğu üzere sanayi eserlerinin tamamının sıfırlanması konusunda genel bir mutabakat var. Tarım eserleri bazında çalışmalar devam ediyor. Önümüzdeki haftalarda Birleşik Krallık’ın yanıtı bekleniyor. Pazara giriş konusunda tarım boyutuyla da fotoğraf bu ay sonunda ortaya çıkacak.”
-“Ticaretin akışını etkileyen menşe, sertifikalar, teknik standartlar üzere diğer düzenlemeler var. Bu bahisler Gümrük Birliği nedeniyle AB’ye ahenk sağladığımız alanlar. Bu alanlardaki düzenleme Birleşik Krallık ve AB ile anlaşmasına ahenk sağlamak zorunda.”
-“Hedefimiz Birleşik Krallık ile Serbest Ticaret Anlaşmasını Ekim ayında imzaya hazır hale getirmek, Kasım yahut Aralık ayının ortalarına kadar onay sürecini tamamlamak, 1 Ocak 2021’de de yürürlüğe koymak. Birleşik Krallık ile takvim konusunda görüş birliği sağlandı. Önümüzdeki haftada STA’nıın ana başlıklarıyla ilgili menşe, teknik düzenlemelerle ilgili görüşmeler olacak. 25 Ağustos’ta Birleşik Krallık ile müzakere çeşidi olacak. Pazara giriş boyutuyla süreci tamamlayacağız.”
-“Birleşik Krallık, AB’den ayrıldığı için Birlik kaidelerinden bir ölçü geriye gidecek. Nereye kadar geriye gideceği de AB ile müzakerelerine bağlı. İngiliz tarafı açıkça bağımsız siyasetler izleyeceğini söylüyor. Devlet yardımları, teknik düzenlemeler, menşe kuralları üzere.”
