Bilecik Vilayet Sağlık Müdürü Uzm. Dr. Serkan Kadir Keskin, topuk kanı taraması sayesinde her yıl 5 binin üzerinde bebekte hastalık belirtileri ortaya çıkmadan belirlendiğini anlatarak, “Bu bebeklerin 3 binden fazlası hipotiroidi, yaklaşık 2 bin biyotinidaz eksikliği, 200 kadarı fenilketonüri ve 150 kadarı kistik fibrozis hastalığına sahiptir. Ayrıyeten yenidoğan her bin bebekten 1-3’ü ileri derecede işitme kaybı ile doğmaktadır” dedi.
Uzm. Dr. Serkan Kadir Keskin, Halk Sıhhati Haftası nedeniyle bir ileti yayımladı. Keskin, bildirisinde çocuklar, bir ülkenin geleceği ve umudu olmalarının yanı sıra, toplumun en kırılgan kümesini da oluşturmakta olduklarını belirtti. Bu nedenle en iyi şartlarda dünyaya gelmelerinin sağlanması, büyümeleri ve gelişmeleri için en uygun ortamın hazırlanması, geleceğe dönük fizikî, ruhsal ve zihinsel donanımlarının en üst seviyede oluşturulması ülkenin geleceği açısından yaşamsal önem taşımakta olduğunu anlatan Vilayet Müdürü Keskin, sözlerine şöyle devam etti;
“İnsana yapılan yatırımın geri dönüşü ile ilgili yapılan hesaplamalarda, en yüksek getirili yatırımın, erken yıllardaki beyin gelişimine yapılan yatırım olduğu gösterilmiştir. Biyolojik, psikososyal ve gelişimsel sorunların teşhis, tedavi ve rehabilitasyonuna yönelik önemli hizmetler sunan tek sistem, sağlık sistemidir. Bu amaçla yürütülen çalışmalardan birisi de çocuk izlemleridir. Çocuk izlemlerinde temel öngörü, hastalık ortaya çıktıktan sonra iyileştirmek için uğraşmak yerine, hastalığa taban hazırlayan şartların önceden tespit edilerek önlenmesidir. Bu hem daha sağlıklı, hem de daha ekonomik bir yaklaşımdır. Çocuk izlemi, birinci basamak çocuk sıhhati ve hastalıkları hizmetlerinin temelini oluşturmaktadır. Ülkemizde doğan her çocuk; doğumdan sonra ilk yıl içinde 9, 6 yaşına dek 17 kere ve bundan sonrada okul çağı boyunca yılda bir defa izlenmektedir. Büyüme ve gelişmenin bilhassa süratli olduğu erken çocukluk (0-3 yaş) ve ergenlik (10-19 yaş) üzere dönemlerde izlemlerin sıklığı ve içeriği farklılaşmaktadır.”
“Doğan her bebeğin fenilketonüri, konjenital hipotiroidi, kistik fibrozis ve biyotinidaz eksikliği yönünden taranması önemlidir”
Vilayet Müdürü Keskin iletisinin devamında, “Toplumun ve onu oluşturan bireylerin, sağlıklı ve güçlü olarak yaşamasında ekonomik ve toplumsal yönden gelişmesinde, refah seviyesinin artmasında, keyifli, huzurlu ve garanti altında varlığını sürdürebilmesinde taramalar çok önemli yer meblağ. Taramalar, hastalıkların belirti ve bulgu vermeden belirlenmesini amaçlar. Çocukluk çağı taramaları bu kapsamda sunulan en temel hami sağlık hizmetleridir ve yenidoğan döneminden başlayarak çocuk izlemleri içerisinde fiyatsız sunulmaktadır. Doğan her bebeğin fenilketonüri, konjenital hipotiroidi, kistik fibrozis ve biyotinidaz eksikliği yönünden taranması önemlidir. Zira bu taramalar sayesinde, bu hastalıklar nedeniyle oluşabilecek, geri dönüşümü olmayan hasarlar engellenebilmekte yahut etkileri azaltılabilmektedir. Bebeğinizde bu hastalıkların olup olmadığının araştırılması için topuk kanı örneğinin alınması gerekmektedir. Topuk kanı taraması sayesinde her yıl 5000’in üzerinde bebeğimiz hastalık belirtileri ortaya çıkmadan saptanmaktadır. Bu bebeklerin 3 binden fazlası hipotiroidi, yaklaşık 2000’i biyotinidaz eksikliği, 200 kadarı fenilketonüri ve 150 kadarı kistik fibrozis hastalığına sahiptir. Tarama sayesinde erken saptanıp tedavi edilerek yaşıtlarıyla birebir talihe sahip olmaları sağlanabilmektedir. Bakanlığımız, topuk kanı taramasına eklenebilecek ve çocuklarımızın hayatını olumlu yönde etkileyecek öbür hastalıkların tarama programına dahil edilmesi için bilim konseyleri ile çalışmalar yürütmektedir. Yalnızca topuğundan alınacak birkaç damla kan ile çocuklarımızın hayata sağlıklı başlamasını sağlayabiliriz” dedi.
“Yenidoğan her bin bebekten 1-3’ü ileri derecede işitme kaybı ile doğmaktadır”
Yenidoğan işitme taramasının önemine değinen Vilayet Müdürü Keskin, ” İşitme kayıpları, çocuğun o lisana mahsus sesleri oluşturarak konuşmasını geciktiren ve bozan en önemli faktördür. İşitme kaybı ile doğan ya da doğumdan sonra (yenidoğan ya da süt çocukluğu çağında) işitme kaybına neden olabilecek bir travma, hastalık yahut ilaca maruz kalan çocukların, şayet işitme kaybı vaktinde teşhis edilmez ve rehabilitasyon programlarına alınmazlarsa, ruhsal ve toplumsal gelişmeleri yetersiz olur ve ilerleyen yıllarda eğitim ve toplumsal ahenk açısından, yaş ve zekaca eşitleri olan çocuklardan geri kalırlar. Yapılan araştırmalar işitme kaybının saptanması bakımından en kritik dönemin ’yeni doğan dönemi’ olduğunu ortaya koymaktadır. Yenidoğan her bin bebekten 1-3’ü ileri derecede işitme kaybı ile doğmaktadır. Çocukluk döneminde geçirilen hastalıklar, kulak enfeksiyonları, kazalar ve kullanılan birtakım ilaçlar nedeniyle bu oran yüzde 6’ya çıkmaktadır. Bebekler hayatının ilk iki yılında vücut ve zihin yönünden süratli bir gelişim dönemi yaşarlar. İnsanlarda kullanacakları dilin temeli; o dile has seslerin işitilmesi ve konuşmaların dinlenmesiyle oluşur. İşitme engeli ile doğan, bu engeli fark edilmeyen bebeğin dil gelişimi durur ve bununla birlikte zihinsel, toplumsal ve ruhsal gelişimi yavaşlar. Erken teşhis konup ve erken rehabilite edilen bebeklerin dil gelişimine paralel olarak; zihinsel toplumsal ve ruhsal gelişimleri de olumlu yönde etkilenir. Doğduktan sonra en geç altı ay içinde işitme engeli teşhisi konan ve işitme aygıtı uygulanıp özel eğitime alınan bebeklerin konuşma hüneri olağan yaşıtlarına misal seviyede gelişebilir. Bebeklerin işitme kayıplarını teşhis etmek, gelişen teknolojiye paralel olarak kolaylaşmıştır. Bu değerlendirmeler için bebeklerin büyümelerini beklemek ve geriye dönüşü olmayan özürleri kabullenmek gerekmemektedir. Bebeğin doğduğu ilk günlerde uygulanabilen; kolay, ucuz ve uygulaması çok kolay testler ile yenidoğan döneminde işitme engeli teşhis edilebilmektedir” dedi.
“Göz tembelliği, teşhis konduğunda tedavisi mümkün bir görme problemidir”
Bilecik Vilayet Sağlık Müdürü Uzm. Dr. Serkan Kadir Keskin son olarak çocukluk çağı görme ve gelişimsel kalça displazisi taramaları hakkında bilgi vererek, “Ülkemizde çocukluk çağında sık görülen sağlık meselelerinin erken tanınması ve gerekli tedavilerinin sağlanabilmesi gayesiyle çeşitli tarama programları yürütülmektedir. Okul öncesi ve okul çağı çocuklarda sık görülen görme kusurlarına yönelik tarama çalışmalarının da bu programlara eklenmesine karar verilmiştir. Görmenin olağan gelişimini engelleyecek risk etmenlerini saptamak ve yetersiz görmesi olan bebek ve çocukları erken dönemde tanımak için tarama yapılıyor. Çocuklarda yapılacak görme taramaları ile tanınabilen hastalıkların başında şaşılık, kırma kusurları, katarakt ya da göz tembelliği gelmektedir. Gözlerde yahut görme yollarında bilinen bir sorun olmamasına karşın, görme sertliğindeki azalmadır. Göz tembelliği, her iki beğenilen de görülebilir ve görme azlığının önlenebilir bir nedenidir. Görme gelişimi için önemli olan 0-7 yaştır, göz tembelliği bu dönemde gelişebilir. Göz tembelliği, teşhis konduğunda tedavisi mümkün bir görme sorunudur. Bu nedenle okul öncesi yaşta görme tarama programları çok önemlidir. Halk ortasında doğumsal kalça çıkığı olarak ta bilinen Gelişimsel kalça displazisi (GKD), kalçayı oluşturan yapıların anne karnında oluşumları sırasında olağan olmalarına rağmen, çeşitli nedenlerle sonradan yapısal bozulma gösterdiği dinamik bir hastalıktır. Bu hastalığın erken dönemde teşhis ve tedavisinin başlatılmasına yönelik olarak bir tarama programı yürütülmektedir. Bebek 1 aylık olunca fizik muayenesinin yapılması için aile tabibine götürülmesi, risk faktörü taşıyan yahut muayenede GKD açısından şüpheli görülen bebeğin ortopedi uzmanına yönlendirilerek gerektiğinde radyolog tarafından da 4-6 haftada kalça ultrasonu ile değerlendirilmesi erken teşhis ve tedavi için önemlidir. Hayatın ilk 6 ayında çeşitli ortezler kullanılır ve kısa müddette kolaylıkla tedavi edilebilirken, yaş büyüdükçe düzeltme ve alçı, daha ileriki dönemlerde cerrahi tedaviler kullanılmaktadır. Tedavi geciktikçe kullanılacak yöntemler daha güç ve kalıcı sakatlık riski daha yüksek olmaktadır. Üstte anılan tüm bu hizmetler, çocuğunuzun sağlıklı bir geleceğe sahip olabilmesi yönünden son derece önemli olup içinde bulunduğumuz covid-19 pandemisi sürecinde de hassasiyetle üstünde durulmalıdır” dedi.
