HÜSEYİN GÖKÇE
Teşvik mekanizmasına karşın yüksek teknolojili eser ithalatı azalmıyor. Son yıllarda bir ölçü gelişme gösterse de yüksek teknolojili eserlerdeki dış ticaret açığı yüksek seyrini sürdürüyor. Yılın ilk beş aylık döneminde teknoloji açığı 6.8 milyar dolar oldu, yüksek teknolojide 4.5 yıllık açık ise 89.5 milyar dolar.
DÜNYA’nın Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden yaptığı derlemeye nazaran, yüksek teknolojili eserlerin ticaret açığı, bu yıl ocak-mayıs döneminde, geçen yılın tıpkı dönemine nazaran 610 milyon dolar artarak 6 milyar 860 milyon dolara çıktı.
2016 yılından bu yana ise yüksek teknolojili eserlerde yekun dış ticaret açığı 89 milyar 574 milyon dolara ulaştı. 2020 yılı aylar itibarıyla yapılan değerlendirmeye nazaran, COVID-19’un ilk görüldüğü mart ayında 1 milyar 771 milyon dolar olan yüksek teknoloji açığı, nisanda 1 milyar 309 milyon dolara, mayısta ise 1 milyar 9 milyon dolara indi.
TÜİK’in teknoloji yoğunluğuna nazaran derlediği dış ticaret istatistiklerine nazaran, yüksek teknolojili eser ticaretindeki istikrar giderek düzeliyor. Ama buna karşın yüksek teknolojili eser ihracatı 6 milyar doları geçemediği üzere, genel ihracat içindeki hissesi da yüzde 4’ün altında kaldı. 2016’da 4 milyar 681 milyon dolarlık ihracata karşılık 28 milyar 360 milyon dolarlık ithalatla 23 milyar 679 milyon dolarlık açık verildi. Açık ölçüsü 2017’de 23 milyar 111 milyon dolara, 2018’de 18 milyar 147 milyon dolara ve 2019’da 17 milyar 767 milyon dolara indi. 2020 yılı ocak-mayıs döneminde ise yüksek teknolojili eserlerdeki ticaret açığı önceki yılın tıpkı dönemine nazaran 610 milyon dolarlık artışla 6 milyar 880 milyon dolara yükseldi.
Salgın döneminde inişini sürdürdü
Yüksek teknolojili eserlerdeki açık, ocak ayında 1 milyar 477 milyon dolar, şubatta 1 milyar 308 milyon dolar oldu. Açık, COVID-19’un etkilerinin görülmeye başladığı mart ayında yılın en yüksek seviyesi olan 1 milyar 771 milyon doları gördü. Akabinde nisanda 1 milyar 301 milyon dolar, mayısta ise 1 milyar 9 milyon dolara kadar geriledi.
‘Orta yüksek’te büyük düzelme
Türkiye, teknoloji yoğunluğuna nazaran dış ticarette yalnızca düşük teknolojili eserlerde fazla veriyor. ‘Orta yüksek’ teknolojili eserlerde 2016 yılına nazaran büyük düzelme dikkat çekiyor. 2016 yılında 30 milyar 810 milyon dolar olan ticaret açığı, 2017’de 27 milyar 550 milyon dolara, 2018’de 16 milyar 491 milyon dolara, 2019’da ise 4 milyar 339 milyon dolara kadar geriledi. Bu yılın ocak-mayıs döneminde ise tekrar yükselişe geçerek, 6 milyar 888 milyon dolar oldu. Orta düşük teknolojili eserlerin dış ticareti, iniş çıkışlı bir seyir izledi. 2016’da 4 milyar 977 milyon dolar olan açık, 2017’de 20 milyar 535 milyon dolara yükselirken, 2018’de 14 milyar 977 milyon dolar, 2019’da 5 milyar 99 milyon dolar oldu. 2020 yılı ocak-mayıs döneminde ise açık 4 milyar 585 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Düşük teknolojili eserlerde ise 2016’da 25 milyar 818 milyon dolar fazla veren Türkiye, 2017’de 27 milyar 650 milyon dolar, 2018’de 31 milyar 343 milyon dolar, 2019’da 37 milyar 558 milyon dolarlık fazla verdi. Bu yılın ocak-mayıs döneminde ise düşük teknolojili eserlerdeki ticaret fazlası 10 milyar 991 milyon dolar oldu.
