Monarşiye en ufak tenkidin bile ağır mahpusla cezalandırıldığı Tayland’da monarşiye dayalı siyasi sistemin değişmesi için temmuzdan beri süren protestoların en büyüğü haftasonunda düzenlendi. Cumartesi sokağa dökülen öğrencilerin başını çektiği binlerce protestocu, bu sabah Bangkok’taki Büyük Saray yakınında Kral Alanı denilen alanın tabanına 20 Eylül 2020 tarihli anı plaketi yerleştirdi.
‘Halk Plaketi’ denilen sembolik plakette “Halk bu ülkenin hükümdara değil, halka ilişkin olduğuna dair niyetini beyan etmiştir” yazısı yer aldı.
Hareketi düzenleyenler, bu plaketin 1930’larda mutlak monarşinin sona ermesinin anısına konulan ancak 2017’de ortadan kaybolan plaketi ikame ettiğini belirtti.
‘Halk Plaketi’nin yerleştirilmesi sırasında yükselen tezahüratlar yükselirken “Kahrolsun feodalizm, yaşasın halk” sloganı atıldı.
Polis aksiyona müdahale etmediğinden şiddet olayları meydana gelmedi. Reuters’e konuşan hükümet sözcüsü, polisin protestoculara kariı şiddet kullanmayacağını söyledi.
Protestoacuların hükümet binalarına yürüyüşü ise bariyerlerin önünde silahsız polislerin set oluşturması yoluyla engellendi.
Bunun üzerine yön değiştiren yürüyüşçüler, Kraliyet Muhafızları polisinin monarşi ıslahatı taleplerini içeren mektubu emniyet müdürlüğüne iletmeyi kabul ettiğini duyurdu.
Protesto liderlerinden Parit ‘Pengen’ Chiwarak “Bu iki gündeki en büyük zaferimiz, bizim üzere sıradan insanların kralieyete mektup gönderebileceğini göstermektir” dedi.
Protestocular birebir zamanda 2014 askeri darbesini yönetip geçen yıl tartışmalı seçimlerle başbakanlık koltuğuna yerleşen Prayuth Chan-ocha’nın istifasını da istiyor.
Tarihi darbe, siyasi kriz ve protestolarla iç içe geçen Tayland’da bu yılki ilk protesto dalgası şubat ayında demokrasi yanlısı muhalefet partisinin yargı kararıyla kapatılmasıyla başladı.
Kapatılan Geleceğe Yanlışsız İleri Partisi bilhassa gençler ve ilk sefer oy kullanan seçmenler ortasında popülerdi, askeri cuntanın kazandığı Mart 2019 genel seçimlerinde üçüncü gelme başarısını göstermişti.
İkinci dalga haziranda demokrasi aktivisti Wanchalearm Satsaksit’in 2014 askeri darbesinin akabinde sürgün olarak yaşadığı Kamboçya’da kaybolması üzerine başladı. Protestocular, hala akıbeti meçhul Wanchalearm Satsaksit’in Tayland devleti tarafından kaçırıldığı görüşünde.
Temmuzda başlayan üçüncü dalga, eski askeri cunta başkanı Chan-ocha’nın başbakanlığındaki hükümetin istifasını, anayasanın yine yazılmasını, muhaliflere yönelik baskının son bulmasını talep ediyor. Üçüncü dalgada dönüm noktası, geçen ay bir mitingde monarşi ıslahatı talep eden 10 maddeli bir bildirinin okunması oldu.
Manifestoyu okuyan kadın aktivist Panusaya Sithijirawattanakul, niyetlerinin monarşiyi yok etmek değil, lakin çağdaşlaştırarak topluma uyarlamak olduğunu söyledi.
Lakin Panusaya Sithijirawattanakul ile arkadaşları, ‘millete karşı nefreti körüklemekle’ suçlandı.
Tayland’ın çağdaş zamanlardaki 19 anayasasının hepsinin birinci unsurunda “Kral saygıdeğer bir ibadet konumunda tahta çıkarılacaktır” ve “hiç kimse Kral’ı rastgele bir suçlama yahut aksiyona maruz bırakamaz” diyor.
Bu kararlar, ceza kanunun 112. hususuyla destekleniyor. ‘Hükümdara karşı ihanet yasası’ olarak bilinen unsur, kraliyet ailesini eleştiren herkesi bâtın yargılamalara ve uzun mahpus cezalarına tabi tutuyor.
