Tarım ve Orman Bakanlığı himayesinde online düzenlenen Tarım Ormanın Geleceği Doruğunun üçüncü ayağı, ’Katma pahalı Üretim ve Geleceğin Tarım Uygulamaları’ başlığıyla gerçekleşti. Ege Yaş Meyve Zerzevat İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, tarım bölümünün pandemiyi avantaja çevirdiğini belirtti.
Ege Yaş Meyve Zerzevat İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, webinarda kontratlı tarım, besin israfının önlenmesi, tarımda Ar-Ge ve inovasyonun önemi ve dijital teknolojinin faal kullanımıyla ilgili konuştu.
Türkiye’de tarım bölümünün pandemiyi avantaja çevirdiğini söyleyen Uçak, birçok bölümde ihracatta yüzde 30-40 oranında artış yakalandığından bahsetti.
Uçak, “Bizim üzere tarım eseri üreticisi ve net ihracatçısı olan ülkeler tüm aksiliklere karşın ülkelerini tarım ile ayakta tutmayı başardılar. Bu durumu sürdürülebilir bir ziraî büyümeye çevirmek ülkelerin tekrar kendi ellerinde. Katma kıymetli üretim deyince akla yalnızca bir eserin işlenmesiyle elde edilen paha gelmemelidir. Bir eserin katma bedel kazanmasındaki en önemli faktörlerin başında esere çağdaş teknolojik gelişmelerin yardımıyla yeni bir sıfat yüklemek geliyor. Paketleme, lojistik, raf ömrünü uzatma, üzere gelişimlerle de esere önemli bir paha katılabilir. Ülkemiz tarım eserleri çeşitliliği bakımından eşsiz bir ülke durumunda. Bir öteki büyük bahtımız da ülkemizde üretilen birçok eserin işlenerek değerlendirmeye müsait çağdaş tesislere sahip olmamız” dedi.
Özel dal, devlet kurumları ve üniversitelere iş birliği çağrısı
Hayrettin Uçak, yılda 10 milyon tonun üzerinde gerçekleşen domates üretiminin önemli bir bölümünün sofralık olarak değerlendirildiğini; salçası, kurutulmuş domatesi, ketçabı, konservesiyle birçok alanda hem tüketildiğini hem de ülkeye döviz kazandırıldığını anlattı.
Hayrettin Uçak, “Domates ihracatımız toplam üretimimizin yüzde 5’ini oluşturuyor. Domatesin işlenerek ikincil eser elde edilmesi toplam üretimin yüzde 15’inden fazlası ihracata mevzu oluyor. Esere katma bedel yüklemenin birçok yolu var. Özel dal, devlet kurumlarımız, üniversitelerimiz, sivil toplum kuruluşlarımız bir arada koordineli bir şekilde hareket edince bir esere katma paha yüklemenin yolları da artıyor. Uzak Doğu pazarı son yıllarda başta kiraz, incir üzere eserler olmak üzere ihracatımız için önemli potansiyel durumuna geldi. Bakanlığımızın ağır uğraşları ile Çin’e ilk etapta kiraz ihracatının başlaması için teknik engeller kaldırıldı. Hava yolu şirketleri de bu ülkeler için ihracatçılara avantajlı fiyatlar sundu ve Türk kirazı koordineli bir çalışma sonucunda epeyce yüksek fiyatlara Çin’de alıcı bulmaya başladı” formunda konuştu.
Kontratlı üretim vurgusu: İhracatçı üretimine kadar her basamağını denetim etmeli
Raf ömrü daha uzun çeşitler üzerinde çalışmalara başlandığının bilgisini veren Uçak, “Katma bedelli üretimi desteklemek için kontratlı üretim, besin kayıplarının azaltılması, tarımda dijital dönüşümün sağlanması üzere birçok politikayı bir arada yürütmek de son derece önemli. Bir tarım eserin tüketiciye kaliteli olarak ulaşması için en önemli zincir şüphesiz üretim halkasıdır. Bu hususta kontratlı üretimin de yanlışsız bir modelleme olduğunu düşünüyorum. Öncelikle üreticinin başı rahat olacak, kime hangi amaçla ürettiğini bilecek, eserini teslim ettiğinde ne kadar kazanacağını bilecek. İhracatçının da başı rahat olacak o da o üreticinin kendine özel bir üretim yaptığını bilecek, ilacını denetimli olarak atacak. Bilhassa ağır olarak meyve zerzevat üretiminin gerçekleştiği düşünülünce kontratlı üretim çok kolay değil lakin yararı görüldükçe yaygınlaşacağına inanıyorum. Tütün kesiminde kontratlı üretim modeli çok başarılı bir şekilde uygulanıyor. İhracatçı üretimine kadar her kademesini denetim edince kalıntı sorunu da olmuyor, eserin değeri artıyor” diye aktardı.
Üretici bilinçlendirilmeli, Ar-Ge dayanağı artırılmalı
Uçak, bir öbür önemli bahsin da besin kayıpları olduğunu, birçok eserde hasat sırasında yüzde 30’lara varan kayıplar yaşandığını açıkladı.
Hayrettin Uçak, şöyle devam etti:
“Eğitim çok önemli, üreticilere her eserin hasadı öncesinde bilinçlendirme yapılması gerekiyor. Farkındalık da son dönemde arttı. İsrafın ve kayıpların önlenmesi için proje davetleri, kurum ve kuruluşların hususa ilgisi gözle görülür bir şekilde arttı. Bizim de Ege İhracatçı Birlikleri olarak desteklediğimiz projeler, direkt yürütmek istediğimiz birtakım projeler var. Bu bahiste teknolojiyi yanına almak önemli fakat asıl önemli olan az önce dediğim üzere eğitim. Üretimin ağır olduğu her ilde birer ikişer bu mevzuda farkındalığı ön plana çıkaran projeler olsa inanın çok tesiri olacaktır. Teknoloji demişken, kurumlarımızın ve firmalarımızın Ar-Ge harcamalarına yük vermesi gerekiyor. Şu anda ülkemizde Ar-Ge yatırımlarının Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya oranı yüzde 1 dolaylarındayken Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ortalaması yüzde 2, OECD ortalaması ise yüzde 2,7 düzeyinde. Ülkemizde 2023 yılına kadar bu oranı yüzde 1,8’e çıkarmak üzere bir amaç var.”
