Kendine has cumbalı konakları, camileri, çukur çeşmeleri, hanları, hamamları, Rum evleri, kiliseleri ve ruhban okuluyla bini tescilli 3 bin tarihi yapıya ev sahipliği yapan ve adeta açık hava müzesini andıran Manisa’nın Kula ilçesinde birçok yapı yıkılma tehlikesi yaşıyor. Adeta zamanın durduğu Kula’da müdafaa altında olan binalarda ev sahipleri maddi imkansızlıktan dolayı onarımları yaptıramadıklarını belirtirken bu mevzuda kendilerine kolaylık sağlanmasını istedi.
Osmanlı sivil mimarisinin en güzel örneklerinin yer aldığı ve günümüze kadar ulaşan tarihi Kula evlerinin birçoğu yıkılma tehlikesine karşı ihtar levhalarıyla doldu. Çok az sayıda konağın restore edilerek pansiyon, otel yahut kafe olarak işletildiği Kula’da birçok ev yazgısına terk edilirken içinde oturulan evler ise onarım maliyetlerinin yüksekliğinden dolayı bakımsız bir şekilde ayakta kalmaya çalışıyor.
Manisa merkeze 124, İzmir’e 150 ve Uşak’a 75 kilometre uzaklıktaki Kula’da tarihi evlerin yanı sıra peri bacaları, prehistorik dönem insan ayak izleri, Türkiye’nin tek UNESCO onaylı Kula-Salihli Jeoparkı, Türkiye’nin en genç volkanları ile Yunus Emre ve Tabduk Emre türbeleri bulunuyor. Antik devirde faal durumdaki volkanlar nedeniyle yanık ülke manasına gelen Katakekaumene olarak isimlendirilen Kula, tarihi cami ve kiliseleriyle de inanç turizmi için önemli merkezler ortasında yer alıyor.
“Kula çok varlıklı bir yer”
Yatığı çalışmalarla Kula’nın tanıtımına büyük katkılar sağlayan ve ilçede Zabun Hoca olarak tanınan emekli öğretmen ve rehber olan Hüseyin Zabun ise Kula’nın çok varlıklı bir kültüre sahip olduğunu lakin birçok evin yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya olmasının kendilerini derinden üzdüğünü söyledi. Kula’da Türk ve Rum mimarisinin örneklerinin bir ortada olduğunu kaydeden Zabun, “Kula tarihi manada baktığımızda geçmiş dönemde Germiyanoğulları’na başşehirlik yapmış bir kent, kasaba. Bunun yanında Kula, cumhuriyetten öne Rumlarla iç içe yaşanan bir yer. Hakikaten de geçmiş dönemle bugüne gelene kadar Kula’daki bu zenginliği tahminen de hiçbir yerde görmek mümkün değil. Yaklaşık 3 bine yakın evi ve bunlardan bin tanesi tescilli, Arnavut kaldırımlı sokakları, çukur çeşmeleri, hanları, eski hapishanesi, Zafer Okulu, kiliseleriyle tarihi açıdan Kula çok varlıklı bir yer. Evler yaklaşık 200 yıllık ve bu evlerin mimarisinde hem Türk hem Rum mimarisinin olduğunu söylemek mümkün.” dedi.
“Safranbolu’dan, Şirince’den eksiğimiz yok hatta fazlamız var”
Kula’nın varlıklı kültürel yapısı ve mimarisinin yakın zamana kadar tam manasıyla korumadığını tabir eden Zabun, “Her geçen gün Kula kan kaybetmekte ve evler eski bedelini, manasını yitirmektedir. Bunda bizim de yanlışımız var. Evlerde oturanların büyük bir çoğunluğu ya öteki kentlere göçmüşler yahut burada apartmanları tercih etmişler. Ayrıyeten önümüzde Anıtlar Şurası olarak isimlendirdiğimiz bir kurum var. Rastgele bir yeri kendi başınıza yapmanız mümkün değil. Ekonomik olarak da bunların üstesinden gelmek çok güç. Kula açık bir müze, tarihi manada bir müze. Benim doğduğum yer, her sokağında başka bir anımız olan bir yer. Kula’nın bu şekilde olması hepimizi son derece üzmekte. Bu evlerin korunması lazım. Bu korunan evlerin de pansiyon olarak ve Kula kültürünün yaşatılabileceği, Kula yemeklerinin yenebileceği, el sanatlarının yaşatıldığı yerlere dönüştürülmesi lazım. Gelen insanların konaklaması lazım. Burada pansiyonların yapılması lazım. Bizim bir Safranbolu, bir Sevimlice, bir Beypazarı’ndan hiçbir eksikliğimiz yok hatta fazlamız var. İnşallah bunları vatandaşlarla tabi buna vatandaşın da gücü yetmez, artık ilgililer gerekli önlemleri alıp, gerekli projeleri çıkarıp bu yönde atılım yapmalarını bekliyoruz.” diye konuştu.
“Evlerin kimileri tehlike saçıyor”
Kula’ya Sinop’tan gelen Ecenaz Keskin isimli öğrenci, “Kula’nın insanları ve gezilecek tarihi yerleri güzel. Turistik yerleri çok. Kula’yı çok beğendim lakin birtakım evler çok eski ve tehlikeli bence. Tarihi yapı olduğu için yıkılması çok hakikat değil lakin aslında kimileri tehlike oluşturduğu için yıkılabilir.” halinde konuştu.
“Eski evlerde yaşaması çok zor”
Ailesiyle birlikte 50 yıl önce eski bir Kula evine taşınan ve birebir sokakta da gelin olan 67 yaşındaki Hatice Kurt, “Eski bir evde oturuyoruz ve çok sıkıntı oluyor. Paklığı sıkıntı, rutubet oluyor, her türlü problem oluyor. Dışarıdan gelenler evleri çok beğeniyorlar, ‘Çok güzel yerde yaşıyorsunuz’ diyorlar fakat evin bakımları sıkıntı oluyor.” dedi.
