Gümüşhane’de, Dumanlı köyü hudutlarında yer alan Taşköprü Yaylası’nda yasal müsaadeyle yapılan hafriyatta Tabansız Göl’ün yok olmasının akabinde tartışılan define arama yönetmenliği değiştirildi. 100 metrekare olan define arama hududu 50 metrekareye düşürülen yönetmenlikte, karasal ortam dışındaki göl, dere ve denizlerde hafriyatlar yasaklandı. Doğal ve Tarihi Kıymetleri Müdafaa Derneği Başkanı Doç. Dr. Coşkun Erüz, “İkinci bir Tabansız Göl olayı yaşanma talihi büsbütün ortadan kaldırıldı” dedi.
Kent merkezine 50 kilometre uzaklıkta, deniz düzeyinden 2 bin 140 metre yükseklikte olan, görünümüyle ilgi çeken Taşköprü Yaylası’ndaki Tabansız Göl’de, ‘define’ söylentisi üzerine 2 kişi, hafriyat için müracaatta bulundu. Trabzon Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Şurası ve Etraf ve Şehircilik Vilayet Müdürlüğü’nün olumlu görüşleri üzerine Gümüşhane Müze Müdürlüğü’nce ilgili kişilere define arama ruhsatı verildi. Bölgede, geçen yıl 6 Kasım’da jandarma yetkililerinin eşlik ettiği hafriyatta suyu tahliye edilen göl alanı, iş makineleri ile kazıldı. Jandarma takımları, hafriyat alanına kimsenin yaklaşmasına müsaade vermedi. Kaynağı ve akarı olmayan Tabansız Göl’de, 4 gün sürdürülen hafriyat çalışmaları, define bulunamayınca sonlandırıldı. Buzul Çağı’ndan kalma, 12 bin yıllık Tabansız Göl’de tamamlanan hafriyat çalışmalarının akabinde takımlar, alandan ayrıldı. Yol düzeyi ile birleştirilen göl alanı taş ve toprak yığını haline döndü.
ESKİ HALİNE GETİRİLDİ
Hafriyat sonrası toprak doldurularak kapatılan Tabansız Göl’ün eski haline döndürülmesi için çalışma başlatıldı. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı ve valilik tarafından hazırlanan 4 unsurluk aksiyon planı kapsamında göl için alana dökülen, dayanıksız toprak çıkarıldı. Yerine ise suya sağlam kireçli ve killi toprak döküldü. Silindirle tabanı hazırlanan göl alanına, yakındaki doğal kaynaktan su verildi. 1 ay boyunca su verilen göl doldu, su tutmaya başladı. Gölün etrafı çocukların düşmemesi ve hayvanların girmemesi için çitle çevrildi, etrafı ise taşla çevrildi. Yaz ayı ile birlikte göl kıyısındaki bitki örtüsü de yeşerdi. Tabansız Göl böylelikle yine eski haline dönmüş oldu.
DEFİNE YÖNETMENLİĞİ DEĞİŞTİ
Yasal müsaadeyle yapılan hafriyatta Tabansız Göl’ün yok olmasının akabinde tartışılan define arama yönetmenliği değiştirildi. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca yapılan değişiklikle, define arama şartları sonlandırıldı. Müracaat sürecinde, define araması yapacaklara noter tasdikli muvafakatname ve Çevresel Tesir Kıymetlendirme (ÇED) raporu alma koşulu getirildi. 100 metrekare olan define arama hududu 50 metrekareye düşürülen yönetmenlikte, karasal ortam dışındaki göl, dere ve denizlerde hafriyatlar yasaklandı. Define aramasında çıkan kalıntılar ise kültür varlığı müzelere, define ise Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nca Hazine ve Maliye Bakanlığı’na teslim edilecek. Aralıksız ve en fazla 15 gün sürecek aramalar sırasında, etraf sakinlerinin can ve mal güvenliği define arayıcısı tarafından sağlanacak. Ayrıyeten aramalar sırasında definede ve hafriyat alanında doğacak her türlü zararın sorumluluğu define arayıcısında olacak.
“İKİNCİ TABANSIZ GÖL OLAYI YAŞANMA BAHTI ORTADAN KALDIRILDI”
Doğal ve Tarihi Pahaları Müdafaa Derneği Başkanı Doç. Dr. Coşkun Erüz, define aramalarında ‘Dipsiz Göl’deki üzere gayesini aşan uygulamalar yaşanabildiğini ve define arayıcılarının eski yönetmelikteki açıkları kullanarak yasal müsaadenin ötesine geçtiklerini söyledi. Erüz, “Yeni yapılan bu hazine arama yönetmeliğinin değiştirilmesiyle birlikte 100 metrekare olan hudut 50 metrekareye düşürüldü. İstediğiniz kadar derine kazma imkanı ortadan kaldırılarak yalnızca 10 metre ile sonlandırıldı. Ayrıyeten yalnızca karasal ortamda bir hafriyat yapmaya müsaade verildi. Mutlaka derelerde, göllerde ya da deniz ortamında rastgele bir hazine amaçlı arama ruhsatı başvurusu muhakkak kelam konusu değil. İkinci bir Tabansız Göl olayı yaşanma bahtı büsbütün ortadan kaldırıldı” dedi.
“YÖNETMELİK, MEVZUATI TAM YERİNE OTURTTU”
Yeni yönetmelikle ÇED raporu zaruriliği getirilmesinin, kazıların tabiat tahribatı yaratıp yaratmayacağını tespit edebilme açısından önemli olduğunu kaydeden Erüz, “Artık beşerler canının istediği her yeri talep etmek üzere bir davranışa girmeyecek. Daha kısıtlı olacak. Emin olmadan bu türlü bir harekete girmesine müsaade verilmeyecek. Çok yerinde bir uygulama oldu. Bu manada baktığımızda yönetmelik aslında sahiden mevzuatı tam yerine oturttu” diye konuştu.
“KAÇAK DEFİNECİLERE MAHPUS CEZALARI VERİLMELİ”
Anadolu’daki bütün antik kentlerin kaçak hafriyat yapanlarca tahrip edildiğini belirten Erüz, “Bölgemizdeki bütün tarihi köprüler, çeşme, cami ve kiliseler ile sahipsiz kalan tüm eski meskenlerin hepsi büsbütün hayale dayalı anlamsız, yersiz davranışların sonucu olarak hazine meraklıları tarafından tahrip ediliyor. Maddede kesinlikle hazine arayıcılığının kaçak yapılanlarına çok önemli büyük cezalara olağan tutulmalı. Hem maddi, hem de mahpus cezaları vermeliyiz. Zira tahrip ettikleri eserler, bizim ulusal ve insanlığın, ülkenin ve tüm vatandaşların kültür mirası ve doğal mirasıdır. Hiç kimsenin ulusal bir mirası yok etmeye hakkı olamaz. İhbar edenlerin de kesinlikle gizlenmesi gerekiyor. Bir şekilde öğrenip vatandaşa ziyan veriyorlar. Köylüler bu mevzuda çok huzursuz. Kesinlikle daha önemli önlemler alınmalı” dedi.
Kaynak: DHA
