Eskişehir’in Sarıcakaya ilçesinde su dolabı üretim ustası Fehmi Uslu, Sakarya Irmağı kıyısındaki meskeninin önünde sulama dolaplarının son örneklerinden birini ayakta tutuyor.
Anadolu coğrafyasında ırmak kenarlarına kurulan ve epey eski bir tarihe sahip olan su dolapları, makineleşme öncesinde tarım arazilerinin sulaması için kullanılıyordu. Ünlü Türk şair ve mutasavvıf Yunus Emre’nin de şiirine mevzu olan su dolabı, şimdilerde ise klasik bir sembol olma özelliği taşıyor. Eskişehir’in Sarıcakaya ilçesinde yaşayan su dolaplarının son imal ustası Fehmi Uslu, bu geleneği yaşatmaya çalışıyor. Su dolabının Sakarya Irmağı üzerindeki tek örneğini onararak ayakta tutan Uslu, tarihi bir bedel olan su dolaplarının unutulmamasını istiyor. 1980’lerden önce Orta Sakarya Vadisi’nde tüm sulamaların dolaplar sayesinde yapıldığını belirten Uslu, konutunun önünde duran son örneği 17 yıldır çalışır vaziyette tutuyor.
“Bu kültür varlığımızın yok olmasına vicdanım el vermedi”
Anadolu’nun tarım geçmişinde önemli bir yer tutan ve kültürel pahası bulunan su dolaplarının yaşatılması gerektiğini ifaden eden son usta Fehmi Uslu, “Bunu birden fazla insan değirmen ya da çark olarak biliyor. Aslında bu alet büsbütün tarla ve bahçe sulama maksadıyla yapılmış bir su dolabıdır. Günümüzden 8 asır önce yaşamış Yunus Emre’nin dizelerine de yansımış 8 kıtalık bir dolap şiiri vardır. 1980 yılı öncesi Orta Sakarya Vadisi’nde tarım amaçlı sulamalar büsbütün bu sistemle yapılıyordu. Yaptığım araştırmalarda ırmak boyunca 100’ün üzerinde bu türlü su dolapları olduğunu öğrendim. O dönemde her su dolabının ağası varmış. Örneğin 7-8 aile o dolapla sulama yaparlarmış. İlçenin klâsik, tarihî bedellerine sahip çıkarak ve tabiatla iç içe yaşamayı seven birisi olarak bu kültür varlığımızın yok olmasına vicdanım el vermedi. 2003 yılından beri, 17 yıl olmuş, bu dolabı burada döndürmekteyim. Altındaki ağaç kökleri nereden baksanız 100 yıllık vardır. Su dolabını 2 sene önce tadilattan geçirdim. Şu anda ırmak üzerindeki tek örnek bu kaldı. Bildiğim kadarıyla bu sulama dolabının da tek ustası benim” dedi.
