Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Sıvı atığın içerisindeki lityumu geri kazanma üzerine bir teknoloji geliştirdik. Birinci etapta yıllık 10 ton lityum üretim kapasitesine sahip tesisi devreye alacağız. Projelendirme bitti. Temmuz ayı içerisinde tesisin montajına inşallah başlıyoruz. Yıl sonu itibarıyla da ilk üretime geçeceğiz” dedi.
Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanı Dönmez, bor yataklarının malûm orantıda lityum içerdiğini ve ilk etapta yıllık 10 ton lityum üretim kapasitesine sahip tesisin devreye alınacağını duyurdu. Bakan Dönmez, “Bugüne kadar lityum varlığı klâsik üretim teknolojileri ile ekonomik olmadığından değerlendirilememişti. Eti Maden 3 yıldır yaptığı Ar-Ge çalışmalarıyla klasik yöntemlerin dışına çıkarak yeni üretim metodu geliştirdi ve lityum karbonat ve satılabilir bor eserlerinin üretimini gerçekleştirdi” sözlerini kullandı.
Dünyadaki klâsik üretim yöntemlerinin dışına çıkılması ve Eti Maden’e mahsus üretim metodu geliştirilmesinin akabinde patent müracaat sürecinin başlatıldığına değinen Dönmez, “Bor madeninden rafine bor üretimi sırasında likit ve katı atık ortaya çıkıyor. Bu atıklar mütenasip koşullarda depolanıyor. Likit atığın içerisindeki lityumu geri kazanma üzerine bir teknoloji geliştirdik. Birinci etapta yıllık 10 ton lityum üretim kapasitesine sahip tesisi devreye alacağız. Projelendirme bitti. Temmuz ayı içerisinde tesisin montajına inşallah başlıyoruz. Yıl sonu itibarıyla da ilk üretime geçeceğiz. Lityumun batarya teknolojisi, mobil cihazlar, elektrikli otomobiller, elektrikle çalışan aletler üzere pek çok tarafta tasarruf sahası mevcut. Lityum bu manada en yeni teknoloji. Gelgelelim, ham unsur olarak dünya genelinde nadir. Biz bu açıdan şanslıyız” dedi.
Endüstriye dönük lityum taleplerinin ülke içi kaynaklardan karşılanacağını söyleyen Dönmez, “Ar-Ge çalışmaları sonucu oluşturulan proseste, üretim tesislerinde açığa çıkan zayıf çözeltinin içerisinde bulunan bor ve lityum alınarak, lityum karbonat ve satılabilir bor eserleri üretimini yapacağız. Böylelikle boraks fabrikalarındaki randımanlar arttırılacak. Bunun yanında, lityum kimyasallarının sentezlenmesiyle de endüstriye dönük lityum taleplerini ülke içi kaynaklardan karşılayacağız. Bu prosesle üretilecek lityum bileşikleri lityumun kullanıldığı tüm dallarda kullanılabilecek. Lityum üretimi prosesinin devreye girmesiyle yeni atık stoklama meydanına olan muhtaçlık azalacaktır, mevcut stok alanında bulunan likit atıklardan da lityum ve satılabilir bor eserleri üretimi gerçekleşecek. Yıllardır bu alanlarda oluşan atıklar da geri kazanılarak etraf dostu bir teknolojiyle sahip tesisi ülkemize kazandıracağız” dedi.
“BORON LIKIT BULAŞIK DETERJANI İÇİN ÇALIŞMALAR DEVAM EDİYOR”
BORON likit bulaşık deterjanı için Ar-Ge çalışmalarının devam ettiğini belirten Dönmez, zararlı ek unsuru bulunmayan ve petrol türevlerini içermeyen bulaşık deterjanı içinse tarih verdi. Dönmez, “Bu yılın son çeyreğinde doğal, rastgele bir zararlı ek unsuru ve petrol türevleri içermeyen BORON bulaşık deterjanını ve likit el sabununu halkımıza arz edeceğiz” sözlerini kullandı.
100 ml’lik BOREL likit el dezenfektanının ise 4 milyon 532 bin 380 adet satış yaptığını belirten Dönmez, “Ofis uzunluk diye tabir ettiğimiz 103 bin 324 adet 1 litrelik ve 34 bin 830 tane 5 litrelik satış gerçekleşti. Islak mendile emdirilmiş BOREL’leri ÖSYM için üretmiştik. Bu sahada da önemli bir potansiyel mevcut. Kurumsal firmalarla görüşmeler devam ediyor. İnşallah onu da pazara arz edeceğiz” dedi.
“HER YIL ORTALAMA 130 TON CİVARINDA ALTIN İTHAL EDİYORUZ”
Doğal kaynakların sonuna kadar kullanılacağını vurgulayan Dönmez, “Su da aslında bir doğal kaynak. Mekanın altındaki kömür de, metal de. Tüm faaliyetlerimizi etrafa saygılı bir şekilde yürütüyoruz. Bir tarafta üretimin nasıl yapılacağı, üretim sonrası sahanın nasıl rehabilite edileceği malûm. Bu hususta yasal kararlar açık ve net. Altın üretimimiz yıldan yıla artıyor. Geçtiğimiz sene 38 ton ürettik bu, Türkiye Cumhuriyet tarihinin rekoru. Bölümle birlikte bu yılki amacımızı yılbaşı itibarıyla 45 ton olarak belirlemiştik. Pandemi sürecinde 2-3 ay boyunca üretimde tüm dünyada olduğu üzere yavaşlama oldu, lakin bölümle de görüşmelerimiz devam ediyor. Olağanlaşma süreci içerisinde meydana gelen kaybı da telafi ederek yıl sonu itibariyle tekrar 45 tonları yakalayacağız inşallah. Her yıl ortalama 130 ton civarında altın ithal ediyoruz. Üretim de azalınca haliyle fiyatlarda artış oluyor” sözlerini kullandı.
Yenilebilir elektrik teknoloji yerlileştirilmesi hakkında da açıklamalarda bulunan Dönmez, “Önümüzdeki günlerde toplu RES açılışımız olacak. Ağustos ayında Sayın Cumhurbaşkanımızın iştirakiyle Türkiye’nin ilk entegre güneş panellerini üretecek fabrikanın açılışını yapacağız. Buradaki yatırım meblağı güneş santrali ve fabrikayla birlikte 1.4 milyar dolara mâl olacak. Bin 400 kimseye istihdam sağlayacak. Yıllık 500 megawatt güneş paneli üretim kapasitesine sahip olacak. Milli ve yerli güç üretimi açısından Avrupa’nın ve Orta Doğu’nun tek entegre güneş paneli tesisi olacak. Bin megawattlık Karapınar Güneş Güç Santrali’nin panelleri burada üretilecek. Böylece Karapınar’da yüzde 70’in üstünde yerlilik nispeti sağlanacak. Karapınar Güneş Gücü Santrali’nde üretilecek elektrik ile cari açığın kapatılmasına yıllık 400 milyon dolar ek sağlanacak” dedi.
Karapınar Güneş Güç Santrali faaliyete geçtiğinde Türkiye’nin elektrik üretimindeki güneş gücünün hakkının da yüzde 20 artacağını kaydeden Bakan Dönmez, “Tesiste önemli bir AR-GE merkezi kurulacak. Böylelikle Türkiye’de yeni ve verimli teknolojilerin geliştirilmesi sağlanacak. AR-GE merkezinde 100 mühendis çalışacak. Fabrikanın AR-GE merkezine 10 yılda yaklaşık 90 milyon dolar kaynak aktarılacak. Başkaca mini YEKA konusu da var. Ekimde gerçekleştireceğimiz bin megawatt gücündeki mini YEKA’larla yerli ve yenilenebilir güçte yeni bir sahife açacağız. 36 ilimizde güneş gücüne dayalı 10, 15, 20 megawatt arasında 74 müsabaka düzenleyeceğiz. Böylelikle küçük ve orta ölçekli daha fazla yatırımcının yenilenebilir güç üretimine dahil olmasını sağlayacağız. Artık rüzgârda türbin, kule, jeneratörü üretiyoruz. YEKA’larla yalnızca bu ortamdaki yerlileştirmeyi artırmakla kalmıyor, tıpkı zamanda ülkemizi AR-GE faaliyetlerinin merkezi haline de getiriyoruz. Hidrolik güçte jeneratör, güç elektroniği, türbin çarkı, ayar kanatları üzere bir çok parçayı yerli olarak üretiyor, yerlilik nispetlerini her geçen gün artırıyoruz” sözlerini kullandı.
Elektrik tarafında yaklaşık 100 milyar dolarlık bir yatırım yapıldığının altını çizen Dönmez, “Son birkaç yıl öncesine kadar yerlileştirdiğimiz ortamlarda bu yatırımın neredeyse yarısını ekipman ithalatına yapıyorduk. Ancak yerlilik yerinde ilave verdiğimiz teşviklerle birlikte paramız artık dışarı gitmeyecek. Şöyle bir örnek vereyim. EÜAŞ Keban’daki hidroelektrik santralindeki iki jeneratörü kendi imkânlarıyla rehabilite ederek 16 milyon euronun yurt dışına gitmesini engelledi. Bunu kendi imkânlarıyla yaptı. Biz daima şöyle diyoruz, yerli kaynakları, yenilenebilir kaynakları kullanalım ancak yerli ekipman ve teknolojiyle bunları elektriğe dönüştürelim. Böylelikle daha çok yerliliği yalnızca kaynak mealinde değil, teknoloji mealinde da vurgulayalım” dedi.
