OSMAN KILIÇ – LEYLA İLHAN
Üretimde haziranla birlikte çarkların tekrar dönmeye başlaması, sanayiciye 2. yarı için umut verdi. Bilhassa iç pazarda canlanan taleple artan sanayi üretiminde, kimi kesimlerde kapasiteler yüzde 65’i aştı. İhracat tarafında sonbaharda hareket bekleyen üreticiler, bu sayede tam kapasiteye dönmeyi hedefliyor. Fakat endüstrici, bu süreçte iç pazarla ayakta kalmak için verilen finansman ve istihdam desteklerinin devamının elzem olduğuna vurgu yapıyor.
Bilindiği üzere, tüm dünyayı tesiri altına alan koronavirüs salgını (COVID-19) salgın sonrası otomotiv başta olmak üzere birçok bölüm üretimi durdurma noktasına gelmiş, münhasıran nisan ayında büyük kayıplar yaşamıştı. Mayısla birlikte üretime tekrar başlanırken, haziranda çarklar daha da hızlandı ve birçok dalda üretim kapasitesi tekrar yüzde 50’nin üzerine çıktı, kimilerinde ise yüzde 65’e ulaştı.
Geçen hafta açıklanan İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO), Haziran 2020 Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin sonuçları da kesimlerdeki toparlanmayı gözler önüne serdi. Mayısta 40,9 olarak ölçülen manşet PMI, haziranda 53,9’a yükseldi, böylelikle şubat ayından beri ilk defa eşik paha olan 50,0’nin üzerinde gerçekleşti.
Evet, endüstrici yılın 2. yarısına nasıl başladı? Üreticilerin bu yıla yönelik öngörüleri ve beklentileri neler? Fabrikalarda tam kapasiteye dönüş için hangi tarihler veriliyor? Bu süreçte hükümetten beklentiler neler? Türk endüstrisinin önde gelen temsilcileri, kesimlere yönelik son gelişmeleri DÜNYA’ya anlattı.
OTOMOTİVCİ ‘YERLİ ARACA DESTEK VERİLMELİ’ DİYOR
● Salgından en ağır darbeyi alan bölümlerden biri oldu. Nisan ayında çabucak hemen tüm fabrikalar kapandı. İhracat yüzde 77 daraldı, üretim yüzde 91 düştü.
● Mayısta fabrikalar açıldı, lakin kapasite yüzde 40’ta kaldı.
● Düşük getirili kredi ile canlanan iç pazar haziranda kapasiteleri yüzde 65’e kadar çıkardı. Haziranda iç pazarda geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 66.3 artışla 71 bin adet otomobil ve hafif ticari araç satıldı.
● Nisan ayında yüzde 77, mayısta yüzde 56 düşüş kaydeden otomotiv ihracatı ise haziran ayında yüzde 8 üzere tek haneli düşüş sergiledi.
● 2. yarıya umutlu başlayan dal, iç pazardaki talebin devam edeceğini öngörürken ihracatta da toparlanma bekliyor. Böylelikle eylül ayında salgın öncesi kapasite nispetlerine ulaşmayı hedefliyor.
TAYSAD Başkanı Alper Kanca, “Şu anda yurt içindeki talep yüksek. Düşük getirili kredinin tesiriyle tüketici bilhassa yerli araç talebinde bulunuyor. Bu durumun desteklenmesi, tüketicinin yerli araca yönlendirilmesi çok önemli. Böylelikle istihdam korunacak, hem yurt içindeki hem ana endüstrinin hem de tedarik endüstrinin kapasite tasarruf orantılarını artacak. Öte yandan önümüzdeki aylarda kısa çalışma ödeneğine yine gereksinim olabilir. Bu devam etmeli” dedi.
Avrupa’nın pandemi sürecini kısmen atlattığını belirten Uludağ Otomotiv Sanayisi İhracatçıları Birliği (OİB) Başkanı Baran Çelik, “Bu aslında sevindirici. Fakat her şeye karşın bir önceki yılın ihracatından daha düşük seviyelerde devam ediyor. Yılı yüzde 20 seviyesinde gerileme ile kapatacağımızı düşünüyoruz. Şu an otomotiv sanayisi için devletlerin sağladığı destekler hayati önem taşıyor. Türkiye’de haziran ayında otomotiv üretim ve satış rakamları iç pazar manasında herkesi keyifli etti. Bunun ana sebebi finansman desteği oldu. Mahsusen Türkiye’de üretilen otomobillerin satın alınması noktasında devlet bankalarının başlattığı girişim ile haziran ayında otomobil iç pazar satışlarında yüzde 60’tan fazla bir büyüme gerçekleşti” dedi.
BESIN DALI TOPARLANMA İÇİN TURİZMİ BEKLİYOR
● Türkiye Besin ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu’nun (TGDF) geçtiğimiz günlerde yayınladığı son ankete nazaran salgın sürecinde ciro kaybı yaşayan şirketlerin çoğunluğu cirolarının 6 aydan önce toparlanmasını beklemiyor.
● Bölümün 2020 tüm yıl büyüme beklentilerine bakıldığında ise iştirakçilerin 52’si kolun daralacağını öngörürken; yaklaşık yüzde 20’si 2020 kesim büyüklüğünün geçtiğimiz yılla birebir olmasını bekliyor.
TGDF Başkanı Şemsi Kopuz, turizm ve yeme içme kollarının sürdürülebilirliği ve bunalımı atlatabilmelerinin azık ve içecek dalı için çok büyük önem taşıdığını söyledi. Kopuz, bu meydanlarda eski performansların yakalanana kadar kısa çalışma ödeneği ve finansman üzere desteklerin devam etmesi gerektiğini savundu.
SAVUNMA SANAYİİNDE CİRO KAYBI KAÇINILAMAZ GÖRÜLÜYOR
● Bölüm salgın nedeniyle ihracatta büyük kayıp yaşıyor. Haziran ayında geçen yılın birebir dönemine nazaran 19,4 düşüşle 167,356 milyon dolar olarak gerçekleşen ihracat, yılın ilk altı ayında yüzde 27.2 daralma ile 922,970 milyon dolarda kaldı.
● İhracat gerilemesinin büyük kısmı sivil uçaklar için de üretim yapılan havacılık sanayii ihracatından geldi.
● Türkiye’nin yerli üretim ve teknoloji ile TSK’nın modernizasyonu kararıyla süratle artan ve iç pazara dayalı yerli savunma sanayii kesiminde cironun 2020’de hudutlu olsa da gerileme göstermesi bekleniyor.
● Savunma sanayii başkanlığı, kesim cirosunu önemli etkileyecek girişim ya da sipariş iptali olmadığını açıkladı.
● Dalda istihdam daralması beklenmiyor.
MAKİNECİDEN KAMUYA ‘YERLİ’ DAVETI
● Kol haziranda hem iç pazarda hem ihracatta toparlanma yaşadı. İhracat geçen ay yüzde 24.3 arttı.
● İç pazardaki toparlanmada makinelerin tasarruf müddetlerinin dolması etkili oldu.
● Temmuz ayında Avrupa’daki kolların açılmasıyla birlikte ihracatın hızlanması bekleniyor.
● Bölümün eski kapasitelere dönmesinin yılsonunu bulması bekleniyor.
Makine İmalat Sanayi Dernekleri Federasyonu (MAKFED) Başkanı Adnan Dalgakıran, Cumhurbaşkanı’nın söylemlerine karşın kamuda hala yerli makine tasarrufunun yerinde seviyelerde olmadığını vurgulayarak, pek çok kamu kuruluşunun yurtiçinde alternatif varken yurt dışından makine tedariğinde bulunduğunu söyledi. Dalgakıran, bölümlerinin canlanması için bundan sonraki dönemde yatırımların artması ve bunun için de münasip tabanın oluşturulması gerektiğini dile getirdi.
KİMYACIDAN VERGİLERİ ÇİN ZAMAN TALEBİ
● Bu yılın başında bölümün kapasite tasarruf nispetleri ortalama yüzde 73,26 olarak gerçekleşti. Bu rakam nisanda yüzde 68,44, mayısta ise yüzde 67,08’e geriledi.
● Haziranda kapasite tasarruf nispeti yüzde 68,28’e yükseldi. İhracat geçen ay bir önceki aya nazaran yüzde 21,26, geçtiğimiz yılın birebir dönemine nazaran de yüzde 10,2 arttı.
● Temmuz ayında ihracatındaki artışın devam etmesini bekleniyor.
İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Yönetim Konseyi Başkanı Adil Pelister, yakın zamanda yurt içinde üretilmeyen ve üretimleri için zaruri olan birtakım eserlere ilave gümrük vergileri getirildiğini hatırlatarak, “Bu vergiler nedeniyle tedarik sürecinde aksaklıklar ve yurtdışında yarışmamızın olumsuz etkilenmesi kelam konusu. Dolayısıyla bu kararın yine gözden geçirilmesini, başkaca ek vergilerin oluşturduğu ilave maliyet yükünü engellemek için, ihraç kayıtlı satışlara verilen ek müddetin de uzatılmasını bekliyoruz. İthalatta gümrüklerdeki KDV’nin ertelenmesi ve güç tasarruf teşviklerinin yaygınlaştırılması da bölümler için önem taşıyor. GEKAP’ta beyanname verilme vadesinin de uzatılmasını bekliyoruz” dedi.
DOKUMA KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNE VURGU YAPIYOR
● Tekstilde üç aylık yavaşlama haziranda artışa geçti. Bölümün PMI endeksi haziranda yüzde 53,2 seviyesine yükseldi.
● Son dönemde açıklanan müdafaa önlemlerinin de tesiriyle iç piyasada önemli ölçüde hareketlilik yaşandı. Gerek ihracata gerekse iç piyasaya yönelik üretimimiz arttı.
● Sıradanlaşmaya geçiş süreciyle birlikte haziran ayında tekstil ve hammaddeleri ihracatı 2019 yılına nazaran yüzde 20, bir önceki aya nazaran ise yüzde 42,7 artış kaydetti.
● Bölümün PMI endeksi 2020 yılı içerisinde ilk sefer 50 eşik kıymetinin üzerine çıktı. İstanbul
Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği’nin (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz, yılsonuna kadar kol ihracatında pandemi sebebiyle oluşan kayıpları telafi edeceklerini ve 2021 yılına çok daha güçlü bir şekilde gireceklerini öngördüklerini belirterek, “Mücbir sebep kapsamında vergi ötelemesi ve kısa çalışma ödeneğinde de mühlet uzatımına gidilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü COVID-19 salgınının en fazla etkilediği bölümlerin başında geliyoruz. Bahse mevzu desteklerde vade uzatımına gidilmesi, Türkiye’nin istihdam deposu dalımızın üretim zincirinin bozulmaması açısından büyük önem taşımakta” diye konuştu.
BEYAZ EŞYA ÖTV VE AR-GE DESTEĞİNE MUHTAÇLIK DUYUYOR
● Kol geçtiğimiz ay başlayan sıradanlaşma süreci ile birlikte toparlanma sürecine girdi.
● Buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, fırından, derin dondurucu ve kurutucudan oluşan altı ana eserde satışlar, mayıs ayında geçen yılın yüzde 8 gerisinde kalsa da bir önceki aya nazaran yüzde 9,7 artarak 549 bin 752’den 603 bin 489 adete yükseldi.
● İhracat mayısta bir önceki aya nazaran yüzde 44.8 artarak, 1 milyon 227 bin 537’e çıkarken, geçen yılın tıpkı dönemine nazaran ise yüzde 37 azaldı.
● Üretim de bir önceki yıla nazaran yüzde 43 düşerken, önceki aya nazaran yüzde 41.7 artı ve 1.5 milyon adede çıktı. Fakat bu yılın ilk 5 ayında yurtiçi ve yurtdışı satışlar yekunda yüzde 12 düşerek 9 milyon 817 bin 733 adete geriledi.
Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRKBESD) Başkanı Can Dinçer, “ÖTV sıfırlaması pratiği ve Ar-Ge teşvikleri ile buhranın etkilerini daha süratli şekilde atlatabileceğimize, bu sayede milletlerarası yarışma gücümüzü koruyabileceğimize inanıyoruz’ dedi.
MOBİLYACI ÖDEMELER İÇİN 6 AY İSTİYOR
● Hareketliliğin en fazla hissedildiği kesimlerden biri de mobilya bölümü oldu.
● Ertelenen talebin yine harekete geçmesi ile satışların arttığı kesimde büyümenin öncü göstergesi olan PMI da kolda yüzde 55.4 olarak gerçekleşti.
● Haziran ayında ertelenen talep harekete geçti. Içtimalar ve yeni nesil mobilya muhtaçlıklarının tetiklediği bir hareketlilik yaşandı.
● Üretim tarafında PMI endeksi endeksi yüzde 59,1 oldu.
● İhracat pazarlarından gelen talepler yeni talep başlığındaki endeksin yüzde 57.4’e yükselmesini sağlarken bir yandan da üretim kapasitelerinin artışa geçmesini sağladı.
● Yurtdışı satışlar haziranda bir önceki aya nazaran yüzde 45, önceki yılın birebir dönemine nazaran ise 32.3 arttı.
● Yeni siparişlerle yaşanan büyüme eğiliminin temmuz ayı başta olmak üzere tüm yaz devam etmesini bekliyoruz.
Mobilya Dernekleri Federasyonu (MOSFED) Başkanı Ahmet Güleç, “Beklentimiz, 2020’yi geride bıraktığımız yılın üzerinde bitirmek. Kesimde canlılığın sürmesi için ise mücbir sebep kapsamında sağlanan SSK prim ödemeleri ve vergi ödemelerinin 6 ay ertelenmesi önemli” diye konuştu.
