Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es Sisi, Libya’da Türkiye’nin desteklediği Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin (UMH) darbeci general Halife Hafter’e karşı elde ettiği kıymetli askeri muvaffakiyetlerin akabinde Libya’ya askeri harekât tehdidi savurdu. Sisi, milletlerarası meşruiyeti bulunmayan Hafter’e Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Fransa ile birlikte destek veren Mısır’ın gerek duyulması halinde ülke sonları dışında askeri bir hizmette bulunabileceği bildirisini verdi.
STRATEJİK YER
Libya hududuna yakın bir bölgede askerlere hitap eden Sisi, Mısır’ın Libya’daki al çizgisinin Sirte ve Cufra olduğunu açıkladı. Hafter güçleri eski Libya başkanı Muammer Kaddafi’nin memleketi Sirte kentini ocak ayının başında kentteki aşiretlerle anlaşarak ele geçirmişti. Sirte’nin güneyindeki Cufra Hava Üssü ise Sirte’nin elde tutulması ve Sirte ile Bingazi arasında taraf alan Petrol Hilali yerine yönelik beklenen bir harekatın başarılı olması için stratejik bir konumda bulunuyor.
HAFTER’E DEĞİNMEDİ
Mısır, BAE ve Fransa gibi ülkelerin, Moskova ve Berlin’deki ateşkes teşebbüslerini reddeden Halife Hafter’in son haftalarda ağır darbeler almasının akabinde ‘ateşkes’ seçeneğini gündemlerine alması dikkat cazibeli. Konuşmasında, Trablus’a yönelik Nisan 2019’da askeri harekât başlatarak Libya’da son devirdeki kanlı sürecin mimarı olan Hafter’in sürecin dışına itilmesine yönelik taleplere değinmeyen Sisi, “Artık gerek kendimizi savunma açısından gerek Libya’da seçilmiş tek legal otorite olan (Tobruk’taki) Temsilciler Meclisi’nin talebi üzerine olsun Mısır’ın (Libya’ya) yapacağı rastgele bir direkt müdahale milletlerarası meşruiyet kazanmıştır” diye konuştu.
KABUL GÖRMEDİ
Sisi’nin Hafter ve Saleh ile bilikte 8 Haziran itibarıyla Libya geneli için ateşkes daveti yaptığı Kahire Bildirgesi kabul görmedi. Diplomatik teşebbüsünün kimse tarafından ciddiye alınmamasını eleştiren Sisi, “Ömrümüzde hiçbir devir kimseye karşı savaş açmadık ve hiçbir kimsenin egemenliğine saldırmadık. Size hürmet gösterdik ve müdahale etmedik. Zira tarihe, siz zor durumdayken ülkenize müdahale ettiğimizin yazılmasını istemiyoruz. Gelgelelim artık durum değişti. Arap ulusal güvenliği ve Mısır-Libya ulusal güvenliği sarsılıyor. Libya’nın güvenlik ve istikrarından öteki bir şey istemiyoruz. Bizim ağırbaşlılığımızı zayıflık, sabrımızı da tereddüt olarak algılayanlar yanılıyor. Bizim sabrımız, zayıflık ya da tereddütten değil, durumun netleşmesi ve gerçeklerin ortaya çıkması içindir” dedi.
Tiran ve Sanafir Adaları ve Etiyopya mevzularında üllkesinin ulusal çıkarlarını savunmada ehliyetsiz kalmakla suçlanan Sisi eleştiriliyor.
SİSİ DALGA KONUSU OLDU
Mısır’ı gelecek yıllarda kuraklığa sürüklemesi olası Etiyopya’daki baraj konusunda harekete geçmeyen Sisi, Libya’ya harekât iletisi verince tenkitlerin gayesi oldu.
Libya’daki ‘kırmızı çizgisini’ açıklayan ve askeri müdahale tehditleri savuran Sisi, Mısır’ın ulusal güvenliği için birincil ehemmiyete sahip Etiyopya konusunda tıpkı tavrı gösterememesi nedeniyle içtimaî medyada alay konusu oldu.
Su gereksiniminin yüzde 97’sini Nil Nehri’nden sağlayan Mısır’da, Nil’in kaynağını elinde bulunduran Etiyopya’nın Afrika’nın en büyük barajını inşa etmesi ve baraj havzasını gelecek ay doldurma kararı almasının akabinde gelecekte büyük bir kıtlık yaşanması bekleniyor. 100 milyon nüfuslu Mısır’ın can damarı Nil Nehri’nin su kaybetmeye başlaması tarıma bağlı ülkedeki nüfusun çok değerli bir kısmını etkileyecek. Etiyopya, Mısır’ın klâsik olarak kendisini Nil Nehri’nin hamisi olarak konumlandırmasını kabul etmiyor. Uzun yıllardır Nil Nehri üzerinde hak argüman eden ülke, Mısır’da 2010’lu yıllarda yaşanan karışıklık devrinde barajın inşasına dış borçlarla başlamıştı.
Halktan da maddi eklerin toplandığı Hedasi Barajı ülkede ulusal gurur meselesi haline gelmiş durumda. İnşaatın yüzde 73’ünü tamamlayan Etiyopya, Mısır ile ortak mutabakat olmasa da temmuzda barajda su tutulmaya başlanacağını açıklamıştı.
Sisi’nin askerlere hitaben konuşmasında Libya’ya yönelik askeri tehditlerine karşın Etiyopya konusunda cılız bir tavır alması ülkedeki içtimaî medya kullanıcılarının reaksiyonunu çekti. (İlker SEZER)
‘YANLIŞ HEDEF’
Mısırlı bir içtimaî medya kullanıcısı, “Gerçek ulusal meselemiz Etiyopya, Libya’nın doğusu değil” laflarıyla Sisi’ye reaksiyon gösterdi. Libyalı bir toplumsal medya kullanıcısı ise Sisi’nin açıklaması üzerine Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed’in fotoğrafını paylaşarak, “Galiba Sisi amacını şaşırdı” tahlilinde bulundu. Askerlere hitap eden Sisi, konuşmasında yalnızca Mısır halkının Hedasi Barajı’yla ilgili müzakerelerden telaşlı olduğunu lisana getirdi. Vesair ismi Büyük Etiyopya Rönesansı olan baraj, Sudan sonuna birkaç kilometre uzaklıkta ve barajda üretilecek yenilenebilir ucuz elektriği Sudan’a iletmek için altyapı çalışmaları tamamlanmış durumda. Mısır’da Etiyopya konusunda sertlik yanlısı kesim, uzun süreçte Mısır’ın tamamını etkilemesi beklenen baraja yönelik hava taarruzlarını destekleyen açıklamalar yapıyor.
LİBYA DEVLET YÜKSEK KURULU YÖNETICISI HALİD EL MİŞRİ: ‘EGEMENLİĞE MÜDAHALE’
Libya ordusu, Sisi’nin “Sirte ve Cufra al çizgimizdir” biçimindeki açıklamalarının, Libya’nın içişlerine yapılmış apaçık bir müdahale ve savaş ilanı olduğunu duyurdu. Libya ordusuna bağlı Sirte ve Cufra Ortak Operasyon Dairesi Sözcüsü General Abdulhadi Dırah, yaptığı yazılı açıklamada, Sisi’nin konuşmasına reaksiyon gösterdi.
Libya Devlet Yüksek Kurulu Üyesi Abdurrahman Şatır ise Sisi’nin açıklamalarını “savaş davullarını çalmak” olarak nitelendirdi. Sisi’nin, Libya’nın güvenliği konusunda hassas olduğunu sav ettiğini belirten Şatır, “Mısır 4 yıl boyunca ülkemize müdahalede bulundu” sözünü kullandı.
Libya Devlet Yüksek Kurulu Yöneticisi Halid el Mişri de, Sisi’nin Libya’ya yönelik askeri müdahale tehdidinde bulunan açıklamalarını kınayarak, “Bu, Libya’nın egemenliğine tecavüz ve içişlerine apaçık müdahaledir” dedi.
Libya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Muhammed el-Kablavi, Twitter’dan paylaştığı iletisinde, Sisi’nin askeri müdahale tehdidinin Birleşmiş Milletler Antlaşması’na ve BM Güvenlik Konseyi’nin kararlarına hilâf olduğunu belirtti.
SİSİ’YE DESTEK
Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden (BAE) ise Sisi’ye destek geldi. Suudi Arabistan resmi haber ajansından yapılan açıklamada, “Suudi Arabistan, hadlerini ve halkını himaye hakkı konusunda Mısır’ın yanında mahal almakta ve ona destek vermektedir” denildi. BAE Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada da, “BAE, istikrarını ve güvenliğini sağlamak için yapacağı her türlü icraatlarından ötürü Mısır’ın yanında mahal almaktadır” sözleri kullanıldı. Ayrıyeten, Kahire’nin, ateşkes koşullarının oluşturulması amacıyla gayret gösterdiği argümanında bulunuldu.
