KPMG Türkiye Strateji ve Operasyonlar Danışmanlık ekibi, COVID-19 Tesir Araştırması’nın ikincisini tamamladı. Ankete nazaran, işletmeler hasarı tespit etme ve gelecek yılı öngörme çalışmalarını sürdürürken salgın tesirlerinin bir yıldan fazla süreceğini söyleyenlerin orantısı yüzde 35’ten yüzde 57’ye çıktı. Şirketlerin satışlarda düşüş, finansmana erişim ve likidite düşünceleri devam ediyor. COVID-19’un ihracata olan tesiri, yurt içi satışlara olan etkisinin önüne geçti. İhracattaki yüksek etkilenme orantısı yüzde 44 iken, yurt içi satışlardaki bu orantı yüzde 42 oldu. Araştırmaya katılan her dört şahıstan biri 2020 cirolarında yüzde 20’nin üzerinde düşüş bekliyor.
Araştırmada öne çıkanlar
– COVID-19’un Türkiye ekonomisini yüksek aşama etkilediği görüşünde olanların nispetinde nisan-mayıs ayında yüzde 9’luk düşüş var. Birinci ankette yüzde 88 olan ‘yüksek etki’ yüzde 79’a geriledi. Bu öngörüdeki en büyük düşüş KOBİ’lerde yaşandı. Nisan ayının ilk haftasında yapılan ankette KOBİ’lerin yüzde 89’u ‘yüksek etki’ derken 2. ankette bu nispet yüzde 67’ye geriledi. Büyük işletmelerde de yüzde 87’den yüzde 71’e düşüş var.
İşsizlik ve bütçe açığı
– Ekonomide daralma bekleyenlerin nispeti önceki ankete nazaran arttı… Ankete katılanların yüzde 81’i Türkiye ekonomisinde en az yüzde 3 daralma öngörürken bu orantı mayısta yüzde 98’e çıktı. Yüzde 6’dan fazla daralma bekleyenlerin nispeti ise yüzde 29’dan (nisan) yüzde 41’e (mayıs) yükseldi.
– Ankete katılanların yüzde 98’den fazlası işsizliğin artacağı beklentisinde olduğunu belirtti. Yüzde 96’lık bir kesim ise bütçe açığının artmasını bekliyor.
‘Bir yılı geçer’ diyen arttı
– COVID-19’un tesirlerinin altı aydan fazla süreceğini düşünenlerin nispeti da nisanda yüzde 75 iken mayısta yüzde 86’ya yükseldi. Iştirakçilerin yüzde 57’si de bir yıldan önce tesirin azalmayacağını düşünüyor. Bu orantı nisanda yüzde 35’ti.
– Iştirakçilerin yarıya yakını nisan ve mayısta COVID-19’un faaliyet gösterdikleri bölümü yüksek noktada etkilediğini belirtti. Düşük seviyede etkilendiğini ya da hiç etkilenmediğini belirtenlerin orantısı nisanda yüzde 7 iken mayısta yüzde 11 oldu.
– Mayıs sonuçlarına nazaran ilaç ve sağlık, azık ve süratli tüketim ürünleri ile endüstriyel üretim öbür bölümlere nazaran COVID- 19’dan daha düşük seviyede etkilendi.
– İş dünyasının yarısından fazlası faaliyet gösterdikleri kesimde COVID-19’a bağlı oluşan ekonomik tesirlerin dokuz aydan uzun vadede son bulacağını düşünüyor. Kol olarak bakıldığında sağlık, otomotiv, eğitim ve inşaat bu dalların başında geliyor.
– Ankete nazaran, COVID-19’dan her boyuttaki şirket en az yüzde 75’i negatif etkilendi. 5-10 milyar TL aralıkta ciroya sahip şirketlerin tamamı olumsuz ya da çok olumsuz etkilendi. Nisanda KOBİ’lerin yüzde 95’i pandemiden berbat etkilenirken mayısta bu nispet yüzde 79’a geriledi.
– Şirketlerin cirosal büyüklükleri ile buhran idaresi kabiliyetleri büyük orantıda paralellik gösteriyor lakin turizm, güç, eğitim ve inşaatta bunalım idaresi olgunluğu düşük. Mayısta yapılan ankete nazaran şirketlerin yarıdan fazlasının ehliyetli bir bunalım idare prosedürü yok KOBİ’lerde bu nispet yüzde 31.
Ciroda düşüş olacak
– Endüstri-üretim kollarında sırasıyla satışlar, üretim maliyetlerinde artış, likidite ezası ve tedarik zincirinde yaşanan meseleler ön plana çıkıyor. Hizmet servis sektöründeki öncelikli tesir ortamları ise satışlar, finansmana erişim, müşteri kaybı/ kontratların yenilenmemesi ve likidite.
– Anket iştirakçilerinin yüzde 82’si şirketlerinin 2020 cirolarında düşüş bekliyor. Turizm, inşaat/ altyapı/gayrimenkul ve perakende bölümünde en az 4 şahıstan biri yüzde 20 ve üzeri ciro düşüşü bekliyor.
– Birinci ankette önemli ölçüde bütçe revizyonuna gideceğini belirten KOBİ’lerin nispeti yüzde 44’ten yüzde 23’e geriledi. Yıllık cirosu 10 milyon TL’den fazla olan şirketlere bakıldığında ilk ankette önemli ölçüde bütçe revizyonuna işaret eden iştirakçilerin orantısı yüzde 15’ti, 2. ankette yüzde 42’ye çıktı.
‘KRİZ IDARESI OLGUNLUĞU’ DÜŞÜK SEVIYEDE KALDI
KPMG Türkiye Strateji ve Operasyonlar Danışmanlık Önderi ve Şirket Ortağı Serkan Ercin, COVID-19’un şirketlerin bunalım idaresi olgunluğunun düşük olduğunu gösterdiğini söyledi. Ercin, şöyle devam etti: “Kriz ortamı şirketlerin bu mevzudaki hazırlıklarını da sınadı. Küçük şirketler başta olmak üzere bu yerde şimdi tam hazırlıklı olmadığımızı gösterdi. Şirketler için toparlanma önümüzdeki yılın başlarına kadar sürecek. Önümüzdeki altı ay hasar tespitiyle geçecek. Bu periyotta yavaşlayan aktivitenin ekonomik ve toplumsal yerlerde tesirleri olacak. Salgına karşı sunulan ekonomi paketinin zahir başlı sahalarda daha çok tesirli olduğunu görüyoruz. Bu yerler vergi ve SGK prim erteleme, taban fiyat desteği olarak ortaya çıktı. Önümüzdeki süreçte kredi ve vergi destek kapsamının, istihdama yönelik desteklerin genişletilmesi, kesim özelinde daha uzun vadeli planların ortaya konulması ve bireylerin daha fazla desteklenmesi pakete dahil edilebilir.
