AYSEL YÜCEL
Milletlerarası Karayolu Nakliyeciliği Birliği IRU’nun Genel Sekreteri Umberto de Pretto, pandeminin karayolu nakliyeciliğinde global ölçekteki ziyanlarını ortaya koyan ‘IRU COVID-19 Ekonomik Tesir Raporu’nu DÜNYA ile paylaştı. Umberto de Pretto, karayolu nakliyecilik bölümünün COVID-19 kaynaklı ekonomik resesyondan en fazla etkilenen bölümlerden biri olacağını vurguladı.
IRU’nun son araştırmasına nazaran, global ölçekte bir resesyon yaşanarak, gerçek gayri safi milli hasıla 2020 yılında yüzde 4 düşecek ve 2021 yılında ise kısmi bir toparlanma ile yüzde 1 artacak. Tüm dünyadaki talep düşüşü kapsamında ihracat ve ithalatta yüzde 5 düşüş olacak.
COVID-19 kaynaklı resesyondan en fazla etkilenecek bölgelerin Orta Asya ve Kuzey Amerika olacağı kestirim edilirken, Asya-Pasifik bölgesinin 2021 yılında çok daha süratli bir toparlanma yaşayacağını öngörülüyor. Umberto de Pretto, “Karayolu nakliyecilik dalının global nominal gayri safi milli hasıla içindeki hissesi yaklaşık yüzde 3. 2020 yılı içindeki ciro kaybının global ölçekte yüzde 18 olacağı ve bunun da 551 milyar Euro’ya tekabül edeceği rapor kapsamında ortaya çıkan en çarpıcı sonuç. Bu daralmada en büyük düşüşün 338 milyar Euro ile Asya-Pasifik bölgesinde yaşanacağı kestirim edilirken, Kuzey Amerika’da 72 milyar Euro, Avrupa’da ise 64 milyar Euro’luk bir ciro kaybı yaşanacağını öngörüyoruz” dedi.
COVID-19 sonrası global ölçekte alınan önlemlere bakıldığında, hükümetlerin ilk olarak eşya ve yolcu hareketleri üzerinde bir kısıtlama getirdiği ve hudut geçişlerinin kısıtlandığı görülüyor. Bu kısıtlamaların zamanla artırıldığı, buna rağmen yeşil çizgilerin oluşturulması ile işletilmesi, sürüş ve dinlenme müddetlerinde esneklik gösterilmesi üzere farklı alanlardaki kolaylaştırıcı önlemlerin sayıca yetersiz kaldığı, bunun da nakliyecilik kesimi üzerinde negatif tesir yarattığına dikkat çekiliyor. Birçok taşımacı firmanın likidite problemleri, gelirlerde düşüş, hudut geçişlerindeki yavaşlamalar ve şoförlere yönelik ilave denetim uygulamaları üzere problemlerle karşı karşıya kalmaya devam ettiğinin belirten Umberto de Pretto, “Bu meselelerin üstesinden gelinebilmesi için tüm ülkelerin acil aksiyon planlarını devreye sokması, global ölçekte alınacak ilave önlemler ile karayolu taşımacılarının hayatta kalabilmesine imkan sağlanması önem taşıyor” dedi.
Toparlanma planı hazırladı
IRU olarak nakliyat dalının yaşadığı COVID-19 kaynaklı sıkıntıların giderilmesi hedefiyle hazırlanan toparlanma planını karayolu nakliyecilik bölümü ile ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşları ile paylaştıklarını, bu yöndeki teşebbüslerini sürdürdüklerini söz eden, Umberto de Pretto, “Toparlanma planı kapsamında karayolu nakliyecilik dalındaki firmaların iş yapabilirliğini devam ettirebilmek, tedarik zincirinin aksamadan devam ettirilmesine imkan sağlamak ve olağana dönüş sürecindeki çalışmalara katkı sağlayabilmek emeliyle IRU olarak belirlediğimiz, finansal ve finansal olmayan başlıkları içeren 10 temel tavsiye hazırladık” diye konuştu.
IRU olarak tavsiyelerinin ivedilikle hayata geçirilmesinin, ekonomik olarak büyük zorluklar ile karşı karşıya kalan taşımacılar açısından hayati önem taşıdığına vurgu yapan Umberto de Pretto, “Bu önlemlerin ülkeler ortasındaki koordineli şekilde hayata geçirilmesi büyük önem taşıyor. Pandemi döneminde dünyanın her yerindeki taşımacılar ve şoförleri, besin ve ilaç taşımaları kapsamında kritik vazifeler yürüttü. Bu uğurda kendi hayatlarını da riske attı. Bugüne kadar özveri ile misyon yürüten karayolu taşımacılarının artık yardıma gereksinimi var. COVID-19 kaynaklı ekonomik ziyanların giderilmesinde kritik rol oynayacak nakliyecilik kesimine ekonomik takviyelerin ivedilikle hayata geçirilmesi ve bu takviyelere erişimin kolaylaştırılması her zamankinden de acil ve elzem bir husus”dedi.
Türkiye’de ciro kaybı yüzde 30’u bulacak
Raporda, birçok ülkedeki ekonomik yavaşlama sebebiyle karayolu nakliyecilik dalında önemli manada gelir kaybı yaşandığı, nakit akışının bozulduğu ve tedarik zincirinde çok önemli aksamalar meydana geldiğinin altı çiziliyor. Rapor kapsamında yapılan araştırmalarda, Türkiye’nin gerçek gayri safi milli hasılasının 2020 yılında yüzde 3 düşeceği, 2021 yılında ise yüzde 1 artacağı iddia ediliyor. Tekrar araştırmalara nazaran, Türk nakliyat dalının nominal gayri safi milli hasıla içerisindeki hissesinin yaklaşık yüzde 6 olduğu ve bölümün 2020 yılı içindeki toplam ciro kaybının yüzde 30’ları bulabileceği, ton olarak ilk çeyrekte yüzde 17’lik bir düşüş ile karşılaşıldığı bunun yılın geri kalanındaki düşüş ile birlikte yüzde 40’lara çıkabileceği kestirim ediliyor. Bu hali ile Türkiye, COVID-19 kapsamında ekonomik olarak en fazla etkilenen ülkeler ortasında yer alıyor.Araştırmada, Türkiye’nin çalışanlara ve patronlara yönelik dayanak paketlerini hayata geçirerek önemli katkılarda bulunduğu görülürken, hudut geçişlerindeki COVID-19’un yayılımını önlemek gayeli alınan ilave önlem ve denetim uygulamalarının taşımacıları zorladığı ve bunun da taşıma sayılarında düşüşe ve ciro kaybına sebebiyet verdiği görülüyor. Türk taşımacılarının COVID-19 döneminde karşılaştığı en önemli sıkıntıların ise profesyonel şoför vizeleri ile ilgili problemler ve ilave hudut denetimler ile mecburî konvoy uygulamaları olduğu görülüyor.
Hükümetlere toparlanma planı için temel 10 tavsiye:
Finansal tavsiyeler:
• Kaidelerin iyileşmesi ile birlikte evreli şekilde kaldırılacak ve süreksiz önlem olarak uygulanacak şekilde karayolu nakliyat dalına nakit hibelerin sağlanması,
• Değişken maliyetleri karşılayabilmek ismine kredilere ulaşımın kolaylaştırılması, yeni varlık (araç, ekipman vb.) alımlarındaki mevcut kredilerin tekrar yapılandırılması, filo yenilemeleri ile ilgili kredilerin 0 faizli ya da mümkün olan en düşük faiz ile verilebilmesi,
• Kredilerin geri ödemelerinin ve taksit vadelerinde kolaylaştırıcı imkanların sağlanması ismine ileri tarihlere ertelenebilmesi,
• Karayolu nakliyat kesimine ilişkin motorlu taşıtlar vergisi ve başka ilgili vergi yükümlülüklerinin ileri bir tarihe ertelenmesi,
• Mevcut sıkıntılar sebebiyle taşımalarda kullanılamayan araçlara ilişkin sigorta primlerinde indirime gidilmesi,
• Bu süreç zarfında işsiz kalan ya da süreksiz olarak işsiz kalan karayolu nakliyecilik dalı çalışanlarına yönelik mali dayanak programlarının hayata geçirilmesi
Finansal olmayan tavsiyeler:
• Tüm hudut geçişlerinde uygulanacak şekilde araçların sistematik şekilde durdurulmasını önleyecek ve kolaylaştırıcı prosedürler ile desteklenecek şekilde “Yeşil Hatların” uygulamaya konulması,
• Gerekli önlemlerin alınması kapsamında çalışanlar için toplu taşıma imkanlarına öncelik verilmesi,
• Karayolu nakliyat kesiminde çalışanların muhafaza ve dezenfeksiyon ekipmanlarına erişiminin kolaylaştırılması
• Vizelerin, karayolu nakliyecilik bölümünün kullandığı belgeler ve lisansların bitiş tarihlerinin uzatılması ve sürüş-dinlenme müddetlerinde azamî esnekliğin sağlanması.
