6. Memleketler arası İzmir İş Günleri toplantısının “Akdeniz Havzasında Ticaretin Geleceği” bahisli ilk oturumunda konuşan Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, 2020’nin ilk 7 ayında İtalya’ya 4 milyar dolar, İspanya ve Fransa’ya 3 milyar dolar, Mısır’a 2 milyar dolar ve Tunus’a 471 milyon dolar ihracat gerçekleştirildiğini belirterek, “Pandemiden öbür ülkelere oranla daha ağır etkilenen en büyük ticaret partnerlerimiz İtalya, İspanya ve Fransa ile ocak-temmuz döneminde ihracatımızda yüzde 20 yüzde 30 seviyelerinde düşüşler yaşadık” dedi.
89’uncu kere kapılarını açan İzmir Enternasyonal Fuarı (İEF) kapsamında online düzenlenen 6. Milletlerarası İzmir İş Günleri toplantısının “Akdeniz Havzasında Ticaretin Geleceği” bahisli ilk oturumunda, Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi konuşmacı oldu. Panelde Tunus Ticaret Müşaviri Emre Semiz, Kahire Ticaret Müşaviri Mehmet Güneş, Roma Ticaret Müşaviri Malik Belhan, Barselona Ticaret Ataşesi Elif Berrak Taşyürek, Marsilya Ticaret Ataşesi Serdar Alper’in iştirakiyle Tunus, Mısır, İtalya, İspanya ve Fransa’da lojistikte yeni fırsatlar değerlendirildi. Jak Eskinazi, 2020’nin ilk 7 ayında İtalya’ya 4 milyar dolar, İspanya ve Fransa’ya 3 milyar dolar, Mısır’a 2 milyar dolar ve Tunus’a 471 milyon dolar ihracat gerçekleştirildiğini belirterek, “İkili ticaretimizde demir çelik, taşıt araçları, tekstil, hazırgiyim ve konfeksiyon, kimyevi unsurlar kesimleri öne çıkıyor. Pandemiden öbür ülkelere oranla daha ağır etkilenen en büyük ticaret partnerlerimiz İtalya, İspanya ve Fransa ile ocak-temmuz döneminde ihracatımızda yüzde 20 yüzde 30 seviyelerinde düşüşler yaşadık. Avrupa Birliği (AB) Komitesi, salgın nedeniyle yaşanan ekonomik krizin sene sonu itibariyle tarihi bir düşüşe yol açacağını ve birlik ülkelerinde yüzde 8,3’lük ekonomik küçülme yaşanacağını öngörüyor. Komiteye göre Fransa, İtalya ve İspanya’da gayri safi yurt içi hasıla en az yüzde 10 azalacak. Çin uzak olduğu Avrupa pazarına daha süratli erişmek için kuşak-yol inisiyatifi ile yeni yatırımlar yapıyor. AB, Akdeniz’de yer alan ülkelerin karşılıklı serbest ticaret anlaşmaları imzalayarak birbirlerine ve AB’ye yönelik ticaret ve yatırım engellerini kaldırmalarını sağladı” sözlerini kullandı.
“Anlaşma sürecini tamamlamasını beklememiz gerekiyor”
Anlaşmalar sayesinde, bir nevi, Avrupa-Akdeniz Serbest Ticaret Bölgesinin oluşturulmuş olduğundan bahseden Eskinazi, “2019 sonu itibariyle AB ve Akdeniz havzasındaki ülkelerin karşılıklı ticaret hacmi 320 milyar Euro’yu aştı. Akdeniz havzasında AB ile Gümrük Birliği anlaşmasına sahip olan tek ülke biziz. Yıllardır bizim için büyük bir avantaj olan bu durum, Brexit sürecinde maalesef bizim için aleyhte işlemeye başladı. Akdeniz havzasındaki ticari partnerlerimiz olan Tunus, Fas, İsrail, Ürdün ve Lübnan; halihazırda Birleşik Krallık ile olan Serbest Ticaret Anlaşmalarının Brexit sonrasında tıpkı şekilde devamı için, 2019 yılında gerekli anlaşmaları imzalamış durumda. AB ile olan Gümrük Birliği anlaşmamız gereği, bizim Birleşik Krallık ile STA imzalayabilmemiz için AB’nin kendi anlaşma sürecini tamamlamasını beklememiz gerekiyor. Umarım, bizim sürecimiz de yıl sonuna kadar tamamlanır” diye konuştu.
Türkiye’nin Mısır üzerinden Afrika ihracatı
Türkiye’nin Orta ve Doğu Afrika ile ticaret yapmak için kullandığı yol halihazırda konteyner gemileri vasıtasıyla Mısır’ın Süveyş kanalı üzerinden geçiyor. Şu anda Türkiye için direkt olarak Doğu Afrika limanlarına giden tek yol, Messina sınırından gelen İtalya başlangıçlı ve Mersin limanında durarak dolum yapan, devamında Süveyş kanalından geçerek yükünü Doğu Afrika limanlarında boşaltan konteyner gemileri. Gemiler, İtalya’dan Mersin’e 15 günde bir uğruyor. Ayrıyeten kısmen yüklü gelen bu gemiler de değişmekle birlikte Türkiye için kısıtlı yer olabileceği değerlendiriliyor. İkinci alternatif olarak ise Mısır’dan transit kara nakliyatıyla Afrika ülkelerine inilip inilemeyeceği araştırıldı. Hacim sebebiyle maliyet bakımından büyük yük oluşturulabileceği öngörülüyor. Son alternatif ise Süveyş kanalını kullanmadan İskenderiye yahut Port Said’de indirilecek yükün Mısır üzerinden karayolundan Afrika’nın içlerine ulaştırılması olabileceğiydi. Sudan geçişlerinde TIR değişimi zaruriliği ve Sudan tarafındaki yakıt teminindeki zorluklar nedeniyle Sudan TIR’larının hududa gelişleri mümkün görünmüyor. Mısır gümrüğünün de TIR takibi konusunda uyguladığı sıkı önlemler maliyetleri artırıyor. Ayrıyeten Kuzey Sudan’dan Güney Sudan’a geçişlerde de zorluklar yaşanıyor ve güvenlik sorunları var. 2018’de Ürdün’ün Ankara Büyükelçiliği ile yapılan görüşmeler temelinde Mısır’ın Süveyş Kanalı’ndan geçip Akabe limanına varacak gemiler için uygulanan teşvik anlaşmasını yenilediği, bu kapsamda Akabe limanına gidecek kuru yük gemileri, cruise gemileri ile konteyner gemilerinin Süveyş Kanalı geçiş fiyatlarında yüzde 50 indirim sağlanacağı bu indirimin ise yalnızca Ürdün bandıralı gemilere mahsus olmayacağı öğrenildi.
Tunus ve Akdeniz ticareti
En önemli limanlar ve sevkiyat noktaları; Rades Limanı, Sfax Limanı, Bizerte Limanı, Sousse Limanı. Üretim kanallarında ve üretim hatlarında/üretim yapısında dijitalleşme ve modernizasyonun yanı sıra gümrük süreçleri ve lojistik kesiminin de dijitalleşmesinin önemi büyük. Akdeniz’deki denizyolu ve konteyner nakliyeciliği pandemiden olumsuz etkilendi. Avrupa, Afrika ve Orta Doğu bölgeleriyle öbür memleketler arası pazarlara erişim açısından bölgede vazgeçilmez bir öneme sahip. Akdeniz havzasında birçok önemli liman ve ihraç eserleri için sevkiyat noktaları mevcut. 87 adet limanı var. Sicilya, Cebelitarık, Süveyş, Türk boğazları üzere önemli ilişki noktaları var. Global trafiğin yüzde 25’i yaşanıyor. Petrol eserleri, kimyasal eserler, taşıtlar ve tahıllar öbür ihraç eserlerinin yanı sıra bölgedeki nakliyatta ön plana çıkıyor. Afrika Kalkınma Bankası (BAD) ile Afrika işbirliği teşkilatlarının takviyesiyle bölge ülkeleri 2040’a kadar lojistik irtibatlarını güçlendirmeyi amaçlıyor. Güçlü olduğumuz eser ve hizmet kesimlerinde, Afrika’nın kapısı olduğu göz önüne alınarak Tunus üzerinden Akdeniz ve tüm Afrika bölgesini de göz önünde bulundurarak ihraç pazarlarımıza erişimimizi artırmamız önem taşıyor.
İtalya ve Akdeniz ticareti
İtalya’da lojistik köyler genelde Milano çevresinde kuruldu. İtalya’daki lojistik köylerin başarısı; yüksek nitelikli tertip yapısına ve kombine nakliyecilik ölçüsünün yüksekliğine bağlanıyor. Bilhassa AB ülkeleriyle kurulmuş ağlar ve intermodal nakliyecilik yapısı kelam konusu. Türkiye’nin Trieste’ye temsilci atama, lojistik merkez kurma planı var. Türkiye’den İtalya’ya sevkiyatlarda yükle Pendik, Yalova, Çeşme ve Mersin Limanları (ortalama 2,5-3 gün) kullanılıyor. AB içi teslimat müddeti ortalama 1 hafta sürüyor. İtalya lojistik üs açısından avantajlı ve Avrupa’nın merkezinde stratejik bir lojistik üs pozisyonunda. Akdeniz Bölgesindeki ülkelere, Afrika’ya açılma imkanı sunuyor. Bir hub olarak kullanılma imkanı kelam konusu. Türkler nüfusu fazla. İtalya’da Türk Ro-Ro işletmeleri ve nakliye firmalarının ağır faaliyetleri var. Özel statülü Serbest Liman pozisyonu nedeniyle AB içi süreçlerde KDV ertelenmesi imkanı sunuyor. Süreksiz depo satın alma ve kiralama da yapılabiliyor.
Fransa’da lojistik hatları
Bölge bir liman merkezi özelliği taşıyor. Bölgedeki önemli ticari limanlar; Marsilya-Fos, Sete, Toulon, Arles Limanı. Lojistik-ticaret birbirini besleyen bir ilişki. Talebin olması durumunda Fransa’da aktif lojistik firmalarımız yeni çizgi açma, gemi işletme, frekans sıklığını artırma vb. hususlarda istekli ve atik davranıyor. Fakat lojistik ağların gelişmişliği de pazara girişi cazip hale getiren bir öge. Başka taraftan, lojistik maliyetlerinde aktiflik için dengeli ticaret isteniyor.
Barselona’da lojistik merkezleri
8000 km kıyı şeridi ile Güney Avrupa lojistik merkezi. Avrupa, Kuzey Afrika ve Latin Amerika pazarı için lojistik merkez. Toplam 46 limanı var. Deniz yoluyla, süratli tren nakliyeciliğinde da Avrupa’da 1’inci dünyada 2’inci. Dış ticarette liman trafiği ihracatın yüzde 60’ı, ithalatın ise yüzde 85’ini karşılıyor. AB dışı üçüncü ülkelerle yapılan ticaretin yüzde 96’sı deniz yoluyla yapılıyor. Akdeniz koridoru projesi önemli. Lojjstik merkezleri; Madrid, Barselona, Valensiya, Zaragoza. İhracatımızın yüzde 53’ü deniz yoluyla, yüzde 44’ü kara yoluyla. İspanya’daki Türk lojistik yatırımları 26,1 milyon Euro. Lojistik geliştiği için e-ticaretle ilişkili. Lojistikte yapılacak yatırımların dijitalleşme, otomasyon odaklı olması gerekiyor. E-ticaret 2019’da yüzde 25 artarak 48,8 milyar Euro’ya ulaştı. Lojistik mukavelelerinin yüzde 41’ini e-ticaret oluşturuyor. 2020 lojistik yatırımları 520 milyon Euro meblağında gerçekleşti. Yüzde 17 artış kelam konusu.
