YENER KARADENİZ- LEYLA İLHAN – HASAN KUŞ – OSMAN KILIÇ – SELENAY YAĞCI- ERKAN ÇAKAN – MEHMET GÜLEL
Türk Lirası’nın ABD Doları karşısında temmuz ayı boyunca devam eden yatay seyri, son haftalarda yerini bedel kaybına bıraktı ve Dolar/TL kuru gün içinde 7,30’a kadar yükselerek tüm zamanların rekorunu kırdı. Emsal rekorlar Euro ve altında da görüldü. TL’deki kıymet kaybı ihracat için ilk bakışta avantaj üzere görünse de 162 milyar dolar uzun vadeli döviz borcu olan iş dünyasında ve hammaddede önemli oranda dışa bağımlı kesimlerde telaşa yol açtı. Dövizdeki artış otomobil, elektronik, petro-kimya üzere eserlerin fiyatlarına şimdiden yansımaya başladı. Kurdaki asıl artışın ise birçok bölümde önümüzdeki aylarda fiyatları etkilemesi bekleniyor.
Otomotivde artırım başladı
Artırımın ilk görüldüğü dallardan biri otomotiv dalı oldu. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Haydar Yenigün, kur artışının sanayiciyi olumsuz etkileyeceğini belirterek, “Kur artışının ihracata tesiri orta uzun vadede olumlu olur. TL maliyetlerin döviz bazında sayısı azalacak. Fakat bu da sanayi için uygun değil. Her zaman söylediğim üzere iç pazarda da ihracatta da biz sanayiciler stabil ve öngörülebilir bir süreç arzularız. Bunun kesintiye uğradığı her dönem, sisteme olumsuz tesir yapar” dedi. Anadolu Isuzu Genel Müdürü Tuğrul Arıkan ise döviz kurundaki gelişmeleri çok yakından takip ettiklerini belirterek, “Ne kadar kalıcı olacağı ve nereye kadar çıkabileceğini kestiremiyoruz. Kuşkusuz ithal girdilerimize epey olumsuz tesiri var” diye konuştu.
Otomol CEO’su Uğur Sakarya, kur artışının otomotivde fiyatları artıracağını ve bu durumun satışlara olumsuz yansıyacağını belirterek, “Bilindiği üzere temmuz ayı otomotiv pazarı 87 bin 400 adetle rekor kırdı. Fakat kurdaki artış ile satışların ağustostan itibaren düşeceğini öngörüyorum. Aralık ayına kadar temmuz sayılarını göremeyiz. Kur son 1 ayda yüzde 10 arttı. İthal markalar ağustos başında yüzde 5-7 bandında artırım yapmak zorunda kaldı. Yerli üreticiler de kur artışını muhakkak oranda yansıtmak zorunda. Bu fiyat artışları sıfır araç talebinde kesinlikle daralmaya yol açacak” formunda konuştu. Cardata CEO’su Hüsamettin Yalçın da Türkiye’de üretilen sıfır araçların maliyetinin artacağını ve bu durumun fiyatlara yansımasının kaçınılmaz olduğunu dile getirdi.
Beyaz eşyada hazırlık
Beyaz eşya da kur artışından nasibini alan dallardan biri. Kur artışının maliyet yükü olarak geri döneceğini belirten Sağlam Tüketim ve Beyaz Eşya Perakendecileri Derneği (BEYPER) Başkanı Ali Yıldız, dalda kullanılan hammaddelerin yüzde 17’sinin çelik olduğunu ve hali hazırda kelam konusu eserde yüzde 30 oranında vergi uygulandığını söyledi. Yıldız, “Şimdi kur artışı da maliyet olarak dönecek. Zira çeliğe tahlil çok kolay değil. Firmalar kur artışından oluşan maliyet yükünü tüketiciye çabucak yansıtamıyorlar. Kur yüzünden yüzde 10 artış olması gerekiyorsa bunu yüzde 5 olarak ikiye bölüp, kademeli fiyatlara yansıtıyorlar. Önümüzdeki dönemde yeniden fiyat artışı gelebilir” dedi.
Mobilya son çeyrekte
Mobilya Sanayi İş Adamları Derneği (MOBSAD) Başkanı Nuri Gürcan, bölümün mobilyada kullanılan döşeme gereci denilen sünger ile cila üzere materyalleri yurtdışından ithal ettiğini kaydederek, “Halihazırda devletin sağladığı teşvikler nedeniyle iç piyasada bir hareketlilik var. Ayrıyeten ihracat artışıyla ilgili beklentiler var. Bunlar iç piyasayı dengelediği için döviz artışından kaynaklanan maliyet artışının eser fiyatlarına yansıması yılın son çeyreğine yanlışsız gerçekleşir” yorumunu yaptı.
Kimyada ithal girdi yüksek
İKMİB Başkanı Adil Pelister, dövizdeki artışın tek başına ihracatı etkileme oranının çok düşük olduğunu belirtti. Kimya bölümünün hammadde ve yarı mamulde yaklaşık yüzde 70 oranında dışa bağımlı olunduğuna dikkat çeken Pelister, “Kur artışı, kimya bölümü ihracatı açısından avantaj sağlayan bir durum değil. Bilhassa petro-kimya kesimimiz ve yeniden alt dallarımızdan plastik, kauçuk üzere kesimlerimiz ithal hammadde ve yarı mamule bağlı olduğu için kurdaki oynaklık ve yükselme istek edilen bir durum değil” dedi. Dövizdeki artışın ithalatı etkileme oranının ihracatı etkileme oranından yüksek olduğunu söyleyen Pelister, genel ekonominin öbür enstrümanlarının ileride geleceği düzeyin dikkatle takip edilmesi gerektiğini belirtti.
Tekstilde vitrine yansıma gelecek yıl görülür
İstanbul Tekstil Ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz, ihracatta hammadde girdilerinin daha çok dolar bazlı olduğunu, bu durumun da Euro bazlı satış yapan ihracatçıya avantaj sağladığını kaydetti. Risk olan mevzunun ise yüksek dövizden maliyet hesabı yapıldıktan sonra günün sonunda kurun düşmesi olduğunu dile getiren Öksüz, “ Hammaddeyi iç piyasadan bile alsak milletlerarası fiyat geçerli olacağı için maliyetlerimiz artacak. Lakin vitrin ayağında fiyatlara yansıması fakat gelecek yılın döneminde olur. Zira kış dönemi için fiyatlamalar yapıldı” dedi. Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel de iç piyasada kullanılan hammaddelerin önemli kısmının döviz cinsinden olduğunu belirterek bunun fiyatlara yansımasının kaçınılmaz olacağını belirtti. Öncel, “Perakendeci fiyatlamayı yaparken her zaman tüketicinin alım gücünü göz önünde bulundurur ve bu usul maliyetleri sineye çeker. Fiyatları minimumda artırmaya çalışır” diye konuştu.
