Türkiye’nin yeni tip koronavirüs (Kovid-19) ile uğraşının öncülerinden İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi’nde kurulan İzlem Merkezi’nde 1. ayını tamamlayan hastalar üzerinde yapılan incelemelerin birinci olgularına nazaran, hastalık tiroit dokusuna karşı antikor fazlalığı oluşturuyor.
Tecrübeli doktor takımı ve sağlık çalışanlarıyla, Kovid-19 sürecinde uyguladıkları tedavi prosedürleri ile sürecin tahlile kavuşmasına ek sağlayan İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, yüzde 0,6 ile dünyadaki en düşük ölüm orantısının gözlemlendiği hastane oldu.
Bu süreçte fakülte hastanesinde uygulanan tedavi algoritmaları, Sağlık Bakanlığının tedavi protokollerine de girdi.
İstanbul Tıp Fakültesi Acil Dahiliye ve İnfeksiyon Marazları tarafından bildirilen, Türkiye’de tanı konulan birinci vakadan çok daha evvel hazırlıklarına başlayan İstanbul Tıp Fakültesi’nin Dekanı Prof. Dr. Tufan Tükek, Kovid-19 sürecinde ve olağanlaşma periyodunda yürüttükleri çalışmalara ve İzlem Merkezi’nde gözlemledikleri yeni bulgulara ait, AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
Prof. Dr. Tükek, Kovid-19 dünyada ortaya çıktıktan sonra bu illetin İstanbul’da da beklendiğini ve birinci vakanın da İstanbul Tıp Fakültesi’nde tanımlandığını söyledi.
Devam eden süreçte 5-6 vaka yeniden İstanbul Tıp Fakültesi’nde tanımlanınca bu işin büyüklüğünü anladıklarını söz eden Prof. Dr. Tükek, “Kendimiz bu vakaları gördükçe anladık ki olayın boyutu çok büyük. Binaenaleyh bir iki servis açarak bu hastaları karşılayamayacağımızı anladık. Nasıl bir iş yapabiliriz diye düşündüğümüzde binalaramız içinde tuvaletli, banyolu tek odalar en ziyade cerrahi binasındaydı. 550 yataklı bir kısmı büsbütün boşalttık. Ağır bakım üniteleri, radyoloji ünitesi acilen derhal bütün gereksinimimiz olan üniteler vardı. O binaları boşalttık. Biz çok sayıda hastanın geleceğini anladığımız için kendi içimizde bu yönlendirmeleri yaptık. O kısım için korunaklı giysiler, ona yönelik nöbet sistemleri oluşturduk. Mart sonu nisan başı beğenilmeyen bir periyottu. Hastalık artmaya başladı. 200’ün üzerinde hasta sayısına ulaştık alışılagelmiş serviste, ağır bakımlarda 30’un üzerinde. Gerçekten büyük bir dalgaydı.” diye konuştu.
Fakülte bünyesinde Bilimi Heyeti oluşturuldu
Fakülte bünyesinde Sağlık Bakanlığı Bilim Konseyine benzeri bir bilim şurası oluşturduklarını, onların teklifleriyle hareket ettiklerini aktaran Prof. Dr. Tükek, oluşturdukları bilim konseyi sayesinde önerilen pratiklere daha evvel başlayabildiklerini söz etti.
Şu ana kadar 11 bin 500 civarında hasta takibi yaptıklarını, 70 civarında ölüm gerçekleştiğini belirten Prof. Dr. Tükek, “Bu, yüzde 0,6’nın altında bir rakam. Bizim avantajımız birinci vakanın bizde olması. Ondan sonraki süreçte hem öğretmenlerimizin hastalanıp yatması hem de hasta sayısının süratle çoğalmasıyla, oluşturduğumuz Bilim Konseyi’nin tekliflerini uygulamak suretiyle bu muvaffakiyete ulaştık. Daha sonra birçok şey bizde birinci hastadan itibaren uygulanmaya başlandı. Türkiye’deki ölüm nispetleri da çok düşük. Ortalama yüzde 2,6 civarında. Türkiye’de bu tatbikler ve tedavi nedeniyle çok başarılı olduk. 65 yaş üstünün erken periyotta konutta kalmasının sağlanması da bizim elimizi çok rahatlattı. Şayet 65 yaş üstü hastalanıp da hastaneye gelmiş olsaydı tahminen ölüm oranlarımız bu kadar düşük olmayabilirdi. Biliyoruz ki yaş ile birlikte mortalite artıyor.” diye konuştu.
Prof. Dr. Tükek, şu anda serviste 25, ağır bakımda 10, çocuk servisinde de 8 hastanın tedavisinin devam ettiğini tabir etti.
“Türkiye’nin bu türlü dimdik ayakta kalması onları şaşırtıyor”
Sıradanlaşma devrine geçişle birlikte hastanedeki hizmetlerin nasıl devam ettiğinden de bahseden Prof. Dr. Tükek, bu hafta 550 yataklı cerrahi binasını boşaltıp, temizlettiklerini ve sıradan hastaları almaya başladıklarını, Kovid-19 nedeniyle yatan hastaları da pandemi münasebetiyle denetim altında tuttukları göğüs illetleri kısmına naklettiklerini söyledi.
Ameliyat için çok sayıda bekleyen hasta olduğunu, onlara da bir an evvel yardım etmeleri gerektiğini söz eden Prof. Dr. Tükek, olağanlaşmanın süratli bir biçimde münhasıran sağlık kısmında yapılmasının kıymetli olduğunu, bekleyen hastaların tedavilerinin gecikmesinin onların hayatına mal olabileceğini belirtti.
Prof. Dr. Tükek, Kovid-19 sürecinde fakültenin çalışmalarını Almanya, Çin üzere ülkelerin medya kuruluşlarının gelip incelediğini ve bu kadar düşük olan ölüm orantılarına şaşırdıklarını lisana getirerek, “Bu kadar düşük ölüm nispetlerini onlar da beklemiyor. Hayranlıkla izliyorlar natürel kabul edemiyorlar da Türkiye’den bu türlü bir başarıyı. Bilhassa Avrupa bu türlü yıkılırken, Türkiye’nin bu türlü dimdik ayakta kalması, üniversite ve devlet hastanelerinin bu kadar başarılı olması sahiden şaşırtıyor onları. Bu çalışmaları makaleye döndürdüğümüzde kabul ettirmekte zorlanıyoruz şu anda. Orada bir blokaj da görüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Pandemi sürecinde birinci olarak ağır bakımlarda uygulanmak üzere Çin’den getirilen Favipiravir isimli ilacın, erken periyotta hastalara uygulanırsa işe yarayacağını fark edip, bu hususta da tesirli bir tedavi algoritması geliştirilmesine ekte bulunduklarını aktaran Prof. Dr. Tükek, Türkiye’deki muvaffakiyetin da büyük çoğunlukla bundan kaynaklandığını söyledi.
Muvaffakiyetin 2. ayağını ise marazın erken periyodunda hidroksiklorokin tasarrufu olduğunu belirten Prof. Dr. Tükek, “Hidroksiklorokini dünya hala tartışıyor. FDA hala ‘kullansın mı kullanmasın mı’ diyor. Onlar hala o tartışmalar içinde. Onun çok saçma olduğunu söylüyoruz. Türkiye’den yayınlar çıktıkça anlayacaklar onu fakat şimdi yayınların bir kısmını kabul etmiyorlar.” dedi.
Hastaların ölüm nedenlerinden birinin pıhtılaşma bozuklukları olduğunu anlatan Prof. Dr. Tükek, heparin ve dipiridamolü her hastaya geldiği andan uyguladıklarını söyledi. Tükek, ayrıyeten ağır bakımda IVIG ve PLEX tedavileri uyguladıklarını, bunların da kimi hastalara bir ölçü yararı olduğunu, makaleler yayınlandığı zaman bu mevzuların daha net ele alınacağını kaydetti.
“Tiroit dokusuna karşı antikor fazlalığı oluştuğunu gördük”
Kovid-19 sürecinde farklı yaptıkları şeylerden birinin İzlem Merkezi kurmak ve bir de erken periyotta antikor testleri oluşturmak olduğunu aktaran Prof. Dr. Tükek, şu malumatları aktardı:
“İzlem Merkezimizin şu an dünyada bir gayrı örneği yok. Türkiye’de zati yok. Şu an 700-800 civarında hasta bir numara ayını tamamladı denetimler içerisinde. Bu hastalarda birkaç şey dikkatimizi çekti. 1. ay içinde illeti geçirenlerde en çok gördüğümüz şey, nefes darlığı ve öksürüğün devam etmesi, bir de hastalarda unutkanlık var. Bunda, hipokside geçirilen zaman, ağır bakımda yatmak üzere bir kadro sorunların olması tesirli olabilir. Bunun neden kaynaklandığını şu anda araştırıyoruz.
Yeni tespit ettiğimiz sorunlardan biri hastaların tiroit fonksiyonlarında bir grup bozukluklar var. Yani tiroit dokusuna karşı antikor fazlalığı oluştuğunu gördük. Sıradanda yüzde 9 olan antikor popülasyon fazlalığı, izlediğimiz hastalarda yüzde 17-20 civarında. Bunlar ham datalar. Üzerinde çalışıyoruz. Aslında bilhassa bu kadar geniş çaplı virüs illetlerinin immün sistemini bozacağını, otoimmüniteyi tetikleyeceğini biliyoruz. Bu devirde virüsle savaşırken organizma, önemli bir savaş veriyor ve immün sistem faal oluyor. Bu aktivitenin getirmiş olduğu uzun devirde bir grup zararlar ortaya çıkabiliyor. Bunlardan biri de otoimmün marazlar yani denetimsiz bir immünite ortaya çıkabiliyor. Vücuda hücum oluyor antikorlar tarafından. Tiroit dokusuna, pankreas dokusuna, mideye olabilir bu akınlar. Bunun sonucu olarak da bu organlarda zaman içinde zayıflık oluşuyor. Otoimmün marazlar dediğimiz küme bunlar. En çok beklediğimiz de tiroitti esasen ve pankreastı. Şu an erken, 2. aydayız. Tahminen bir sene sonra bu otoimmünitenin daha çokça olabileceğini iddia ediyorum. Lakin şu anda illaki olacaktır demek bilimselliğe yakışmaz. Gözlemlediğimiz kadarıyla tiroit otoimmünitesinde bir artış var üzere görünüyor.”
Prof. Dr. Tükek, mahsusen unutkanlığın süreksiz olabileceğini, şu anda hastaları izlemeye devam ettiklerini, neden kaynaklandığını öğrenmeye çalıştıklarını belirterek, “Unutkanlık şundan da kaynaklanıyor olabilir. Kişiler uzun vadedir içeride, dehşet ve panik halinde yaşıyor. Bu gerilim, endişe, panik ve egzersizin azlığı unutkanlığı tetikleyen şeyler virüs dışında da. Lakin olağan virüsün bunda tesiri var mı yok mu bunu söylemek için erken.” dedi.
“Kendimizi korumaktan farklı bir alternatif yok”
Antikor tanı testlerinin iki emeli olduğunu anlatan Prof. Dr. Tükek, şu değerlendirmede bulundu:
“Birincisi illeti o anda geçirip geçirmediğinizi anlamak, ikincisi son 2-3 haftadan evvel hastalık geçirmiş olduğunuzu tespit etmek için. Bu iki biçimde olabilir, topluluktaki bağışıklığı ölçmek için kullanabilirsiniz. Ancak biz yüklü olarak sağlık çalışanlarının bulunduğu bir öbekte modelleme yaptığımızda gördük ki yüzde 1,5 civarında, marazı hiç geçirmemiş olduğu halde olumlu saptadığımız vaka var. Yani çok âlâ kendimizi koruduğumuz için antikor oluşmamış. Bir yandan da bunun ne üzere bir kasveti var bizim açımızdan, virüs geldiği anda da enfekte edecek çok sayıda kişi var demektir. Hiç kimse zira bağışıklık kazanmamış mealine geliyor. Binaenaleyh korunmaya devam etmeliyiz.
Güruh bağışıklığı olabilmesi için antikor testlerinin yüksek olumluluk nispetinin en az yüzde 60 olması lazım. Şu anda bizde yüzde 1’in altında. Esasen hastalık geçirenlerin nispeti binde 3 Türkiye’de. Oranladığınız zaman çok düşük. Binaenaleyh kendimizi korumaktan öbür bir alternatif yok.”
