Geçtiğimiz 6 Temmuz Pazartesi günü çoğumuzun pek duymadığı kişisel bir gündü. Bugün tüm dünyada “Zoonoz Günü” olarak biliniyor. Louis Pasteur tarafından kuduz aşısının muvaffakiyetle tasarrufunun baz alındığı 6 Temmuz 1885 tarihine atfen her yıl tıpkı gün “Dünya Zoonoz Günü” olarak belirlenmiş. Günün bu yıl farklı bir önemi var çünkü yaşamakta olduğumuz Covid-19 salgını da hayvanlardan kişilere geçen yani “Zoonotik” bir hastalık.
Hafta başında, BM Etraf Programı (UNEP) ve Memleketler arası Hayvancılık Araştırma Enstitüsü (ILRI), gayrı salgınlar oluşmaması için toplulukları önlem almaya çağıran bir rapor yayınladı. Raporda, zoonotik marazların kişilere geçmemesi için önlemler alınması gerektiği aksi hâlde daha fazla salgının ortaya çıkacağı konusunda ihtar da içeriyor.
Alınması gereken önlemlere de mekan verilen raporda, hayvansal azığa artan talebin azaltılması, doğal kaynakların korunması, kentleşme, bilinçsiz tarım pratiklerinden vazgeçilmesi, yaban hayatın korunması ve iklim değişikliğinin durdurulması yönünde tavsiyeler mahal alıyor. Münhasıran üzerinde durulan husussa, gelecekteki salgınları önlemek için, doğal etrafımızı korumak konusunda çok daha bilinçli olmamız gerektiği yönünde. Bilim kişileri da doğal ömrü bozmaya devam edersek, önümüzdeki yıllarda hayvanlardan kişilere geçen Ebola, MERS, Zika, SARS, Covid-19 üzere illetlerin benzerilerini yaşamaya devam edebileceğimizi belirtiyorlar. Raporda, kişilerde bilinen bulaşıcı illetlerin yaklaşık yüzde 60’ı ve ortaya çıkan tüm bulaşıcı illetlerin yüzde 75’i zoonotiktir, büyük ölçüde beşerler, hayvanlar ve etraf arasındaki artan etkileşim nedeniyle ortaya çıkmaktadır bilgisine de bölge verilmiş.
2050 yılına kadar ‘karbon nötr’ bir dünya
Salgın döneminde üretimin pek çok ülkede durmasıyla CO2 emisyonlarında bir düşüş yaşanıyor. Nature İklim Değişikliği dergisinde, 19 Mayıs 2020 tarihinde yayınlanan araştırmaya nazaran, global karbondioksit emisyonlarının, Covid-19 salgını sırasında yaşanan toplumsal izolasyon nedeniyle bu yıl, yüzde yedi orantısında düşebileceği öngörülüyor. Ama sıradan yaşama dönüş tüm bu azalmayı yine yok ediyor. Halbuki, Paris Anlaşması’nda hedeflenen global ısınma gayelerini yakalayabilmek için daha farklı, daha etraf dostu kurallar gerekiyor. Bu sebeple de yeni girişimciler artık yeşil yani etraf dostu ve sürdürülebilir işlere yatırım yapıyor.
Son yirmi yılda, zoonotik illetlerin yüz milyar ABD dolarından fazla zarara yol açtığı bildiriliyor. Buna Covid-19 salgınının yol açtığı yaklaşık 10 trilyon ABD doları ekonomik zarar da eklendiğinde, tablo daha da dramatikleşiyor. OECD raporlarına bakıldığında ise işsizlik orantısının, 2020’nin dördüncü çeyreğinde yaklaşık % 10’a ulaşarak son yüz yılda yaşanan 2. en yüksek noktaya geleceği öngörülüyor.
Artık insanoğlunun önünde gidebileceği üç yol var; ya bu şekilde devam ederek her şeyi tüketip gelecek nesillere sorun bırakacak yahut bilinçli yaşayarak, iklim ve etraf dostu önlemlerle yeni bir ekonomi yaratacak. Üçüncü için ise ümidimiz Elon Musk. Kim bilir, tahminen de dünyayı böylelikle bırakalım Mars’da önümüze bakalım diyeceğimiz bir gün de gelebilir.
Her şeye karşın dünyamızı sıklaştırmak, hayat kalitemizi artırmak istiyorsak ülkelerin sürdürülebilir tarım, hayvancılık, sanayi ve doğayı himaye yönünde yeni stratejiler geliştirmesi gerekiyor.
Serap TORUN
twitter.com/seraptorun73
