Prof. Dr. M. Emin Akkoyunlu “Eğer kandaki oksijen ölçüsü yüksekse yani kan oksijene doymuşsa açık kırmızı görülür. Ancak kan şayet oksijene doymamışsa yani oksijen ölçüsü yetersizse koyu kırmızı görülür. Aslında kana parlak rengi veren oksijendir. Şayet dudaklarımızda, tırnak ve parmak uçlarımızda renk morarmaya gerçek gidiyorsa demek ki o bölgede oksijen azlığı var manasına denk gelir” dedi.
Medipol Mega Üniversite Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümünden Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, teneffüs yetmezliğine ilişkin önemli ikazlarda bulundu. Prof. Dr. Akkoyunlu, tüm canlılarda enerjiyi kullanabilmek için oksijene gereksinim olduğunu belirterek “Bu oksijenin alınması ve yakılan güç sonrası açığa çıkan karbondioksitin de atılmasını sağlayan düzeneğe biz teneffüs diyoruz. Teneffüs esnasında birçok organ görev alır. Beyinde her nefes almamızda nefes almayı uyaracak yani nefes al buyruğunu verecek bir merkez vardır bunun farkında değilizdir. Bu sonlar sayesinde kaslara gelir. Kaslarda bir sorun yoksa ve şişirtebilirse biz nefes alırız. Akciğerde bir meselemiz yoksa biz aldığımız nefesle birlikte oksijeni kana geçiririz ve sonrasında üretilen karbondioksiti tekrardan havaya atarak teneffüsü tamamlamış oluruz. Bu düzeneğin rastgele bir evresinde bozukluk yani oksijen almamızı engelleyecek yahut karbondioksiti atmamızı engelleyecek bir durum söz hususuysa ve bunlar kritik eşiği aşmışsa bunlara teneffüs yetmezliği diyoruz” dedi.
“Oksijen düşüklüğü ölüme kadar götürebilir’’
Teneffüs yetmezliği olduğunu anlamanın kolay yöntemleri olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Akkoyunlu, “Eğer nefesinizin yetmediğini hissediyorsanız teneffüs sorununuz var demektir. Mesela sizin yaşınızdakiler uzun yol yürüyebiliyorsa yahut sizden daha süratli yokuş üst çıkıyorsa lakin siz tıkanıyorsanız, şayet kalbiniz daha süratli çarpıyorsa o zaman teneffüs yetmezliği ile ilgili bir sorununuz var demektir. Teneffüsle ilgili iki önemli işlev vardır. Bunlar oksijenin alınması ve karbondioksitin atılmasıdır. Karbondioksitin atılması sorununu daha çok kronik hastalıklarda, KOAH üzere hastalıklarda yahut felç üzere hudut iletiminin bozulduğu büyük sorunlarda görüyoruz. Bu nedenle karbondioksitin atılmasını fizyolojik bulgularla görmek çok mümkün değil. Karbondioksitin kandan atılmaması alkol üzere tesir yapar. KOAH’ı yahut nörolojik bir sorunu olan hastalar bu bahiste deneyimli oldukları için bunu tespit etmek biraz daha kolay ve biraz daha özel bir durumdur. Lakin toplumun geneli prestiji ile baktığımızda oksijenin düşüklüğü çok daha sık gördüğümüz, hayati öneme sahip hatta ölümlere neden olabilen en önemli sorundur. Bu nedenle oksijen yetersizliğini tespit etmek yahut akut döneminde farkına varmak hayli önemli. Oksijenin yetersizliği tüm bedende ya da muhakkak organlarda, dokularda olabilir” açıklamasında bulundu.
“Oksijen ölçüsü yüksekse kan açık kırmızı olur”
Prof. Dr. Akkoyunlu, kanın rengini ve parlaklığını oksijen seviyesinin belirlediğine işaret ederek, “Mesela kalp krizi geçirirken kalpteki bir damara pıhtı atar, ona bağlı olarak göğsünüzde baskı, ezilme hissedersiniz. Bu aşikâr bir dokuda yahut organda var olan oksijen yetersizliğini tabir eder. Bacaklarda yahut kollarda, ellerde atar damar dediğimiz oksijeni taşıyan damarlarda bir tıkanıklık meydana gelir. Direkt olarak o bölgede morarma görürüz. Oksijenin çok güzel bir belirtisi vardır. Şayet kandaki oksijen ölçüsü yüksekse yani kan oksijene doymuşsa açık kırmızı görülür. Ancak kan şayet oksijene doymamışsa yani oksijen ölçüsü yetersizse koyu kırmızı görülür. Aslında kana parlak rengi veren oksijendir. Bu nedenle atar damarlar parlak kırmızıyken toplardamarlar koyu kırmızı, kahverengine yakın kanı taşırlar. Bu nedenle tırnak uçlarımıza, dudaklarımıza rengini veren şey kısmen parlak kırmızı ve koyu kırmızı kanın birlikte oluşturduğu kontrasttır” diye konuştu.
“Dudakta ve tırnak ucundaki morarmayı ciddiye alın”
Bilhassa bedendeki kimi sinyallerin oksijen seviyesini gösterdiğini söz eden Prof. Dr. Akkoyunlu, “Eğer dudaklarımızda, tırnak uçlarımızda, parmak uçlarımızda renk morarmaya gerçek gidiyorsa demek ki o bölgede oksijen azlığı var manasına denk gelir. Bilhassa dudaklar ve parmaklar bizim için epey önemlidir. Bedenin uç kısımları olmasına karşın genel bir oksijen yetersizliğini gösterir bu bölgeler. Mesela çok üşüyorsanız yahut soğuk suya girip çıktığınızda beden ısıyı artırmak için damarlar büzüşür. Ellerinize, dudaklarınıza çok fazla kan akımı olmaz ve oksijen ölçüsü azaldığı için kan içerisinden bir morarma meydana gelir. Bunlar geçicidir ancak olağan kaidelerde yani ekstra soğuğa maruz kalma yokken şayet dudak ve parmaklarda morarma varsa o zaman ya kandaki oksijen iletiminde ya da kanın iletiminde bir sorun var demektir. Bu durumda bir göğüs hastalıkları hekimine başvurulmalıdır” formunda konuştu.
“Psikolojik nedenler de nefes darlığına yol açabilir”
Teneffüs yetmezliğinin altında bazen ruhsal sorunların olabileceğine değinen Prof. Dr. Akkoyunlu, “Ani bir teneffüs durmasına bağlı olarak meydana gelen bir olay saniyeler içinde tedavi edilmeli ve hastanın tekrar yaşama döndürülmesi gerekmektedir. Zati beynin oksijensizliğe dayanabildiği mühlet en fazla 6 saniyedir. 6 saniye boyunca beyefendisine oksijen gitmezse beyin ölümü meydana gelir, kalp dokuları yani süratli çalışan organlarımızdaki oksijen gereksinimi çok fazladır. Bu nedenle teneffüs yetmezliği şayet ani gelişen bir olaysa o hayati riski tabir ettiği için ani tedaviler kalp masajı ve yapay solunumdur. Acilen makinaya bağlanmalıdır. Fakat teneffüs yetmezliği kronik bir olaysa altta yatan sorun neyse, nörolojik yahut hudut iletimi ile ilgili mi ona bakılıp tedavisi yapılır. Şayet akciğerle ilgiliyse daha özel tedaviler yapılır. Kalple ilgiliyse onun özel tedavileri vardır ona göre tedaviler yaparız. Şunu belirtmek lazım ki nefes darlığı teneffüs yetmezliğinin en önemli belirtisi olmasına karşın tıpkı zaman da ruhsal olarak ortaya çıkan sorunlarında en sık görülen bulgusudur. Mesela ruhsal olarak kas ağrıları olan bir bireyde halsizlik ve nefes darlığı da görülebilir. Bu nedenle altta yatan neden incelenmelidir” sözlerini kullandı.
