Prof. Dr. N. Gülfer Okumuş, ’’Sebebi bilinmeyen fakat yaşlı hastalığı olarak görülen İPF yani akciğer sertleşmesi tedavisinde son yıllarda büyük gelişmeler elde edildi’’ dedi.
14-20 Eylül haftası tüm dünyada İdiyopatik Pulmoner Fibrozis (İPF) farkındalık haftası olarak değerlendiriliyor. Halk ortasındaki ismiyle akciğer sertleşmesi olan İPF, ileri yaş hastalığı olarak görülmekle birlikte sebebi şimdi net olarak bilinmiyor lakin uzmanlar sigaradan uzak durmanın önemli bir korunma faktörü olduğa dikkat çekiyor. Farkındalık haftası nedeniyle İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Göğüs hastalıkları Ana Bilim Kolu bölümünden Prof. Dr. N. Gülfer Okumuş, İPF hakkında açıklamalarda bulundu.
Erkekler kadınlara oranla daha fazla risk altında
Erkeklerin kadınlara oranla daha fazla risk altında olduğunu belirten Prof. Dr. N. Gülfer Okumuş, ’’İPF ya da halk ortasındaki ismiyle akciğer sertleşmesi, nedeni bilinmeyen, kronik, bedende yalnızca akciğerleri tutan, hem patolojik hem de radyolojik olarak bal peteği görünümü ile karakterize bir hastalıktır. Teşhis konulduğu an beklenen ömür müddeti 3-5 yıldır. İPF ileri yaş hastalığı olup sıklıkla 60 yaş üzerinde görülür ve erkeklerde görülme sıklığı kadınlara oranla daha fazladır. 50 yaş altında görülmesi ise çok çok nadirdir’’ dedi.
Şayet 20 yıl boyunca günde bir paket sigara tükettiyseniz dikkat
İPF için sigaranın çok önemli bir risk faktörü olduğuna vurgu yapan Prof. Dr. Okumuş, ’’Özellikle en az 20 yıl boyunca günde bir paket yahut daha fazla sigara içenlerde hastalığın oluşma riski önemli olarak artar. Midede ekşime, yanma ve ağıza acı su gelmesi üzere yakınmalara neden olan gastroözefagial reflü de ayrıyeten bir risk faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunların dışında diyabet ve genetik yatkınlık da risk faktörleri olarak kabul edilebilir. Sebebini net olarak bilemediğimiz bu hastalıkta sigara içilmemesi; şayet içiliyorsa da sigaranın bir an önce bırakılması en önemli korunma faktörüdür’’ formunda konuştu.
İPF hangi belirtilerle kendini gösterir?
Belirtilere değinen Prof. Dr. Okumuş, ’’En sık görülen yakınmalar nefes darlığı ve kuru öksürüktür. Hastalığın ilerlemesiyle birlikte bu yakınmalar giderek artar ve hastanın yemek yemesini, hareket etmesini engelleyecek kadar hayat kalitesini bozacak duruma getirir. Bunların dışında halsizlik, kilo kaybı ve sık tekrarlayan tedaviye dirençli üst teneffüs yolu enfeksiyonları da kişiyi hastalık yönünden uyarmalıdır’’ diye konuştu.
’’Tipik bal peteği görüntüsü İPF tanısı koymak için önemli bir göstergedir’’
Tanısı hakkında bilgi veren Prof. Dr. Okumuş, ’’İPF tanısı genellikle geç konulmaktadır (ortalama 1-2 yıl). Bu hastaların birçok tabip tarafından değerlendirildiği ve teşhisin yıllarca gecikebildiği gözlenmektedir. Bilhassa nefes darlığı ve kuru öksürük ile başvuran hastalara İPF’den önce bronşit, astım, KOAH, kalp hastalığı üzere yanlış teşhisler konulabilmektedir. Öykü ve görüntüleme teşhis için çok önemlidir. 60 yaşın üzerinde olan, en az 6 aydan beri devam eden ve giderek artış gösteren nefes darlığı ve kuru öksürük yakınmaları olan hasta geldiğinde öncelikle iyi bir öykü alınarak mesleksel ve çevresel risk faktörleri dışlanır, romatolojik hastalık olup olmadığına bakılır. Bunların hiçbiri yoksa akciğer tomografisi çekilir. Akciğer tomografisinde tipik bal peteği görüntüsü varsa diğer hiçbir tetkike gerek duyulmaksızın İPF yani akciğer sertleşmesi tanısı konulur. Lakin bazen akciğer tomografisindeki görüntü tipik bal peteği görüntüsü olmayabilir ya da hastanın kıssasında maruziyet ile ilişkili şüpheli bir durum varsa akciğerden biyopsi yapılarak da teşhis konulur’’ açıklamasında bulundu.
’’İPF tedavisinde son yıllarda büyük gelişmeler elde edildi’’
Tedavide son yıllarda büyük gelişmelerin olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Okumuş, ’’Günümüzde İPF’yi tam olarak iyileştiren yani hastalığı büsbütün geri döndüren bir tedavi ne yazık ki bulunmamaktadır. Lakin tedavide son yıllardaki en büyük gelişme, akciğerlerdeki fibroz dediğimiz sertleşmenin ilerlemesini engelleyen antifibrotik ilaçların üretilmesi İPF’de bir dönüm noktası olmuştur. Bu maksada yönelik ilaçlar yeni tedavi imkanı sunmuş; akciğerlerdeki işlevsel kaybı azaltarak, hastalığın kötüleşmesini yavaşlatmış ve sağ kalım müddetini uzatabilmişlerdir. Teneffüs işlevlerine göre hafif ve orta kümedeki hastalara teşhis konar konmaz antifibrotik ilaç başlanarak hastalık denetim altına alınmaya çalışılmalıdır. Ayrıyeten ilaç tedavisinin yanı sıra, beslenme takviyesi, reflü tedavisi, enfeksiyonlardan muhafaza için aşılama, psikososyal takviye ve muhtaçlığı olana hastalara oksijen verilmesi takviye tedavisinin ana bileşenleridir. Bunun dışında teşhis konar konmaz bu hastaları akciğer nakil listesine almak gerekir. Lakin genel durumu çok iyi olmadığı sürece 65 yaş üzerindeki hastalar için nakil uygun değildir. Yaşadığımız pandemi sürecinde İPF hastaları önlemleri dikkate alarak zatürre ve mevsimsel grip aşılarını yaptırmalı’’ tabirlerini kullandı.
Prof. Dr. Okumuş, sözlerini şöyle tamamladı: ’’Öncelikle tüm herkes üzere İPF’li hastalarımızın da maske, ara ve hijyen üçlüsüne çok dikkat etmesi gerekir. Mümkün olduğu kadar kalabalık yerlerden uzak durmaları, dışarı çıkmaları gerekiyorsa kesinlikle maske takmaları, beşerler ortasında 1-1,5m ara bırakmaları ve sık sık el yıkamaları en önemli korunma yöntemidir. Bunun dışında beslenmelerine itina göstermeli, şayet olmamışlarsa zatürre aşılarını ve çıktığı zaman mevsimsel grip aşılarını yaptırmaları uygun olacaktır’’.
