İnan: “Marmara’da 7’den büyük bir sarsıntının olma mümkünlüğü güçlü”

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Jeoloji Profesörü Selim İnan, İstanbul’da beklenen büyük zelzeleye ilişkin korkutan açıklamalarda bulundu. İnan, “Tüm veriler Marmara Denizinde bilhassa orta bölümünde yer alan Kuzey Anadolu fayının epey yüksek bir gerilmeye uğradığı ve sonuçta da yakın bir zaman içerisinde bölgede 7’den büyük bir sarsıntının var olma mümkünlüğünü güçlendirmektedir. Bu manada İstanbul ve Marmara Denizi etrafında yer alan yerleşim yerlerinin ivedilikle zelzeleyle ilgili önlemleri çok geç olmadan alması gerekmektedir” dedi.

Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selim İnan, İstanbul’da beklenen büyük zelzeleye ilgili açıklamalarda bulundu. Marmara Denizinde büyük bir sarsıntı beklendiğini kaydeden İnan, “Ayrıca Marmara Denizinde tarihî dönem içerisinde biri 1509’da başkası 1766 iki büyük sarsıntının kaydedilmesi ve iki zelzele ortasındaki müddetin de 257 yıl olması da burada yeniden bir güç birikiminin varlığına işaret eder. Bununla birlikte 26 Eylül 2019’daki sarsıntının yeri, Marmara Denizi içerisinde uzun zamandır kırılma göstermeyen Kumburgaz fayının ucuna düşmekte ve burada yeniden bir güç birikimine neden olmuştur. Tüm bu veriler Marmara Denizinde bilhassa de orta bölümünde yer alan Kuzey Anadolu fayının hayli yüksek bir gerilmeye uğradığını ve sonuçta da yakın bir zaman içerisinde bölgede 7’den büyük bir sarsıntının var olma mümkünlüğünü güçlendirmektedir. Bu manada İstanbul ve Marmara Denizi etrafında yer alan yerleşim yerlerinin ivedilikle sarsıntıyla ilgili önlemleri çok geç olmadan alması gerekmektedir” diye konuştu.

“Gelecek yıllarda zelzeleler meydana gelme mümkünlüğü çok yüksektir”

Son yıllarda Doğu Anadolu bölgesinde meydana gelen zelzelelere neden olan sistemin kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda 650 kilometre uzunluğu sahip olduğunu kaydeden İnan, “Yine son derece faal olan Doğu Anadolu fay sistemleri olup bu Kuzey Anadolu fay sistemi ile Karlıova’da birleşirler. Karlıova’da başlayan fay sistemi, güney batıya hakikat sırasıyla Bingöl, Elazığ doğusu, Hazar gölü, Sivrice, Pötürge, Çelikhan, Gölbaşı, Sürgü, Kahraman Maraş kuzeyi, Türkoğlu’nu geçerek oradan iki kola ayrılır. Bir kol Adana Yumurtalık başka kol Amanoslar güneyinden geçerek Ölüdeniz fay sistemi ile birleşirler. Bu fay sistemi tek bir faydan değil birçok fay kesimlerinden oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla ve farklı uzunluklarda kuzeydoğudan güneybatıya yanlışsız Karlıova-Bingöl fayı, Palu-Hazar fayı, Hazar-Sincik fayı, Çelikhan-Gölbaşı fayı, Gölbaşı-Türkoğlu fay, Türkoğlu-Antakya faylarıdır. Bu fayların son meydana gelen sarsıntılarla Karlıova modülü, Sivrice modülü ve son olarak Malatya Pötürge kısmı kırılmış olup, güneybatıya yanlışsız bölümünde yer alan Çelikhan-Gölbaşı ve Türkoğlu-Maraş bölümünde uzun müddettir rastgele bir sismik aktivite gözlenmemiştir. Bu nedenle bu bölümde gelecek yıllarda sarsıntılar meydana gelme mümkünlüğü çok yüksektir” formunda konuştu.

“8 büyüklüğündeki zelzele bin atom bombasının patlamasına eş değer”

Büyüklüğün zelzele sırasında açığa çıkan gücün ölçüsünü verdiğini kaydeden İnan, “Büyüklük logaritmik olarak artar. Örneğin 8 büyüklüğündeki bir zelzelede bin tane atom bombasının patlatılması sırasındaki açığa çıkan güç kadar güç yayılır. Büyüklüğü 7.4 olan 1999 Kocaeli sarsıntısı sırasında açığa çıkan güç Hiroşima’ya atılan atom bombasının yaydığı güçten 400 kat daha fazladır. Bunu önlemek imkansızdır. Zelzelenin mühleti ne kadar uzun olursa verdiği ziyan artmaktadır. Örneğin 1999 zelzelesi 45 saniye, 2004 Güney Asya sarsıntısı tam 3 dakika sürmüştür. Sarsıntı gece yahut gündüz olması da etkili olmakta. Örneğin 17 Ağustos zelzelesi gece 03.05’te herkes uykuda iken olmuş ve zararın artmasına neden olmuştur. Bu da bizim elimizde değildir. Zelzele odağına yakın olmak ziyanı yeniden artıran bir nedendir. Bunu da engellemek olanaksızdır. İnsan kaynaklı nedenlerin başında bölgenin jeolojik yapısı bilhassa de taban yapısı gelmektedir. Binaların üzerine yapıldığı yer ne kadar makus olursa sarsıntının verdiği ziyanlar tıpkı oranda artmaktadır. Yer makûs ise bina sağlam dahi olsa binalar ya yere gömülmekte yada yan yatmaktadır. Bunun örneklerine 1999 sarsıntısı sırasında Kocaeli, Adapazarı, Düzce ve yakın yörelerinde, 2011 Van zelzelesinde ve 2020 Elazığ Sivrice sarsıntılarında sıkça rastlanmaktadır” tabirlerini kullandı.

“Zemin ve yapı kalitesini iyileştirirsek zelzelenin verdiği ziyanları minimuma indirebiliriz”

Makûs tabanlarda meydana gelen hasarların insan kaynaklı olduğunu vurgulayan İnan, “Bunlar ortasında en göze çarpanlar kalitesiz beton, materyal kusurları, eksik ve kalitesiz materyal kullanımı, donatı yanılgıları, kolon kirişlerde yapılan kusurlar, etriye kusurları sayılabilir. Bu yanılgılara bağlı olarak binalar iskambil destesi üzere üst üste ya da yanlara yanlışsız yığılmaktadırlar. Yeniden bunun örneklerini 1999 Kocaeli ve 2011 Van sarsıntılarında görmekteyiz. Buraya kadar anlatılanların ışığında bir sarsıntıda meydana gelen hasarların sarsıntının doğal özellikleri ile taban ve yapı kalitesinden kaynaklandığı açıktır. Zelzelenin doğal özelliklerini değiştirmek yada müdahale etmek imkansızdır. Buna rağmen taban ve yapı kalitesini iyileştirmek ise bizim elimizde olan bir durum olup, bunlara dikkate edersek zelzelenin verdiği ziyanları minimuma indirmek mümkündür. Örneğin 17 bin 848 kişinin hayatını yitirdiği 1999 Kocaeli sarsıntısında taban ve yapı stoğumuz âlâ olsaydı ölü sayıları çok düşük seviyelerde kalırdı. Tüm bunlar acı birer gerçek olmasına rağmen İstanbul ve Marmara bölgesinin sarsıntıya karşı hazırlıklı olduğunu söylemek çok büyük bir optimistlik olur. 1999 zelzelesinden sonra bilhassa İstanbul’da ve Marmara Denizine bakan bölümlerinde tekrar gevşek tabanlara çok katlı binaların imaline devam edildiği görülmektedir. Sarsıntıya karşı en âlâ tahlilin sağlam taban üzerine az katlı kaliteli bina inşa etmek olduğunu kabul etmek gerekir. Bu açıdan son yıllarda bir grup düzenlemeler yapılmasına karşın İstanbul için çok geç kalındığı bir gerçek olarak karşımızda durmaktadır” dedi.